Турција произведува повеќе од 10% од чајот во светот. Просечниот Турчин консумира четири килограми листови чај, што е еквивалентно на бројот од 85 милиони луѓе кои пијат четири чаши дневно. Некои традиции и навики сè уште се менуваат, во чест на пиењето чај, главната алка на општествениот живот на оваа земја.
Ризе е една од 81 провинција во Турција. На врвот на една стрмна планина во североисточна Турција, во селото Харемтепе, каде и да погледнете ќе видите само една боја – зелена, составена од бескрајни грмушки редови на плантажи со чај.
Извор: Булент Килиќ, АФП
Монотоно е и секојдневието. Десетици локални берачи на чај, речиси целосно скриени меѓу длабоката зелена вегетација на ридовите, брзо и ефикасно ги откинуваат листовите и ги фрлаат во големи платнени вреќи закачени преку нивните рамена пред да започне следниот дожд и потоп.
Зошто Ризе и Црното Море?
Чајот може да се одгледува само во екваторијални области, во микроклима со многу сонце и дожд.
Низ Ризе, плодна провинција која се граничи со Црното Море и позната по својата влажна клима и монсунските дождови, се одгледува најголемиот дел од чајот во нацијата во светот која најмногу консумира чај. А каде има чај, има пчели и кошници. Вистинска чајна идила.
Британците и Кинезите историски најмногу се поврзуваат со чајот, а во нивните култури тој е романтизиран до ниво на бајки, но според некои проценки Турција има најголема потрошувачка на чај по глава на жител во светот – просечниот Турчин консумира четири килограми листови чај, според Меѓународниот комитет за чај, што е еквивалентно на бројот од 85 милиони луѓе кои пијат четири чаши дневно.
Според овие податоци, се чини дека водата за пиење е статистички загрозена.
Сварен во сад во стил на самовар (çaydanlık), ароматичниот црн чај со лабави листови обично се пие од мали чаши во облик на лале. Во исто време, традиционалната техника на приготвување турски чај со помош на специјален систем за двојно вриење од два казани наредени еден врз друг може да трае, што е во хармонија со турското темпо на живот. Само смири се.
Пиењето чај е општествена активност колку што е и кулинарско задоволство. Во Турција и арапските земји тоа е лепилото на целосно општество. Составен дел на пазарењето, пазарењето, пречекот, речиси кореографијата на најстарата игра во светот наречена Табла, која е омилена на сите општествени активности во овие краишта. Од буколичните терени на Црното Море до опуштените курдски чајни градини во источна Турција и ултрамодерните кафулиња во истанбулскиот Нишанташи, чајот е врската што го поврзува сето тоа.
Културата на пиење чај потекнува од времето на Патот на свилата, бидејќи вековните гостилници (каравани) често имале чајџилници за пречек на уморните трговци. Податоците датираат и од 16 век во Отоманската империја.
За време на владеењето на Абдулхамид II, кој беше султан на Отоманската империја од 1876 до 1909 година, чајот се садеше низ целата империја, но приносите беа генерално слаби поради несоодветно избраната клима. Сепак, набрзо беше откриено дека регионот на Црното Море е посоодветен за одгледување чај, а во 1947 година во Ризе беше основана првата фабрика за чај во земјата.
Пристанишниот град, кој е оддалечен околу 80 километри од Трабзон, стана модерен феномен на производство на чај и сè се вкорени толку брзо, што се чини дека чајот отсекогаш бил таму.
Производство и иновации
Сепак, иако според некои проценки Турција произведува до 10% од светскиот чај (275.000 тони беа преработени минатата година), најголемиот дел од него се консумира дома, а најголемиот дел сè уште е старата сорта на црн чај одгледувана на плантажите во Ризе. речиси два милиони квадратни метри насади со чај, кои потоа се собираат во период од шест месеци од мај до октомври, пред да се исушат, завиткаат и ферментираат.
Традициите постојат за да се кршат. Во оваа насока, многу стартапи и фабрики од Ризе се фокусираат на производство на органски зелени и бели чаеви, често користејќи локални состојки од блиските планини Качкар, омекнувајќи го вкусот, кој е проследен со лековити ефекти.
Бидејќи Турците се ограничени со традиција, погодност и навики, големо прашање е колку новите трендови ќе станат дел од секојдневието, а колку исклучиво ќе се извезуваат.
За компанијата Лазика бројките се доста охрабрувачки, бидејќи лани преработиле околу седум тони рачно набран чај, додека годинава се очекува бројка од 25 тони.
Рачно изработените чаеви во Ризе стануваат тренд, по стручно оспособување на голем број производители во Кина. Внимателното рачно берење спречува оштетување на растението чај и структурата на самиот производ.
Така, во оваа провинција сега рачно се берат висококвалитетни листови од бел и зелен чај, па дури и мача во јапонски стил.
И низ државните компании за производство на чај во Турција, од кои има околу 45, иновациите се на дневен ред, така што постојано се тестираат нови технологии и техники за подобрување на вкусот и конзистентноста на производот, од нивото на pH до нијанси на бои. За одредени мешавини се користи процедурата „2,5 лист“ при што се земаат само пупката и двете најмлади листови чај.
Чајот е остаток за Турците, така што секоја иновација е прилично храбра, а се чини дека фразата „оние што не ризикуваат, не добиваат“ има своја основа. Колку е тоа важно најдобро сведочи зградата висока 30 метри во форма на џиновска турска шолја, која вклучува чаршија, тераса за гледање, во иднина и музеј, отворен во Ризе.
Минатата година овој регион се најде во центарот на вниманието поради намерата на државна компанија блиска до турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган да извлече 20 милиони тони камен од каменоломот во Икиздере. Мештаните станаа на протест, спротивставувајќи се на владата и нејзините приоритети во регионот, кој инаку му е исклучително драг на турскиот лидер.
Извор: Булент Килиќ, АФП, Икиздере, провинција Ризе
Тешко дека ќе биде загрозена доминацијата на црниот чај, но веројатно наскоро ќе има уште една понуда на менијата. Едно е сигурно, чајот ќе остане на власт, како несомнен господар на сите оние ситници кои го прават животот поубав.
og grmuška, za koja nekoi smetaat deka dava najprefinet vkus.
