Речиси секојдневно во светот се случуваат земјотреси со различни магнитуди, како што беше случајот во средата, кога разорен земјотрес го погоди Тајван. Кога станува збор за Европа, таа не е толку позната по својата интензивна сеизмичка активност, но таму се случуваат и големи земјотреси. Еве каква е сеизмичката состојба на Балканот и кои земји може да бидат загрозени.
Сеизмичка активност на Балканот
Географскиот регион што го сочинува Балканот се наоѓа во многу сложена геолошка средина каде што се среќаваат многу тектонски плочи. Најразорниот земјотрес во последните 100 години во овој регион се случи во Скопје во јули 1963 година, кога загинаа повеќе од илјада луѓе, пишува Центарот за проучување на земјотресите „Квантекум“.
Босна и Херцеговина
Поради посебната тектонска состојба во Босна и Херцеговина има повеќе земјотреси отколку во другите балкански земји. Тие главно се јавуваат поради движењето на африканската плоча на север и нејзиниот судир со Евроазија додека се лизга под европскиот континент. Како резултат на тоа, кај нас може да се случат епизодни земјотреси со јачина од 5,0 и повисоки.
Регистрирани се и земјотреси кои предизвикале смртни случаи и големи урбани разурнувања, како што е земјотресот во Бања Лука со јачина од 6,4 степени на 27 октомври 1969 година. Штетата што ја претрпе БиХ во тоа време изнесуваше повеќе од 300 милиони долари.
Последниот значаен земјотрес во Босна и Херцеговина се случи на 22 април 2022 година. Земјотрес со јачина од 5,6 степени според Рихтеровата скала е регистриран на 42 километри југоисточно од Мостар.
Хрватска
Хрватското крајбрежје лежи на голема тектонска структура која се протега од Сплит на југ до Карловац на север. По должината на оваа структура се формира планинскиот венец Динарид и како резултат на тоа, го погодија повеќе земјотреси со различна јачина.
Во март 2020 година, Загреб го погоди земјотрес со јачина од 5,3 степени според Рихтеровата скала, кој предизвика големи штети, но за среќа никој не беше повреден. На 29 декември 2020 година, земјотрес со јачина од 6,4 степени според Рихтеровата скала го погоди градот Петриња, јужно од Загреб, при што загинаа седум лица и беа уништени стотици згради и куќи.
Најразорниот земјотрес се случил во 1667 година во Дубровник, со проценета магнитуда од 7,2 степени. Повеќе од 3.000 луѓе загинаа, а Дубровник беше целосно уништен. Доколку истиот земјотрес се случеше денеска, проценетата бројка на жртви би била повеќе од 1.500, а штетата би била повеќе од седум милијарди долари.
Северна Македонија
Поголемиот дел од Балканот сè уште се сеќава на разорниот земјотрес во Скопје во јули 1963 година. Повеќе од 1.000 луѓе загинаа, додека 4.000 беа повредени, а повеќе од 200.000 луѓе останаа без покрив над главата. Економските загуби беа близу осум милијарди долари.
Најновиот најголем земјотрес во Северна Македонија беше земјотрес со јачина од 5,4 степени според Рихтеровата скала што се случи на 10 септември 2016 година, на два километри од Скопје. Нема загинати, но повеќе од 50 луѓе се повредени.
Србија
Иако земјотресите се чести, сериозните земјотреси во Србија се поретки и предизвикуваат помали штети. Според светските податоци, од 1950 година три лица загинале како директна последица на земјотресите во Србија.
Еден од последните големи земјотреси се случи во ноември 2010 година и беше со јачина од 5,5 степени според Рихтеровата скала во централна Србија, недалеку од Краљево. Две лица загинаа, а повеќе од 100 се здобија со полесни повреди. Земјотресот предизвика штета од повеќе од 100 милиони долари.
Црна Гора
Сериозните земјотреси се поретки во Црна Гора, но сепак се случуваат. Последниот сериозен земјотрес се случи во 1979 година и во кој загинаа 94 луѓе, додека околу 1.000 луѓе беа повредени. Земјотресот, кој траеше само 10 секунди, остави без покрив над 100.000 луѓе.
Од 1950 година, повеќе од 150 луѓе загинаа како директна последица од земјотресот во Црна Гора.
Бугарија и Романија
Најголемиот земјотрес во Бугарија бил со јачина од 7 степени според Рихтеровата скала и се случил во 1928 година во Пловдив. Повеќе од 120 луѓе загинаа, а 260.000 останаа без покрив над главата.
Романија е една од земјите во ЕУ најподложни на земјотреси, со стотици загинати во изминатите 200 години. Според светските податоци, повеќе од 1.600 луѓе загинале од 1950 година како директна последица на земјотреси.
Зошто има толку многу земјотреси?
Привременото зголемување или намалување на сеизмичноста се дел од нормалната флуктуација на стапките на земјотреси. Ниту зголемување, ниту намалување во светот не е позитивен показател дека голем земјотрес е неизбежен, пишува USGS.
Каталогот за земјотреси ComCat содржи зголемен број на земјотреси во последните години – не затоа што има повеќе земјотреси, туку затоа што има повеќе сеизмички инструменти кои можат да забележат повеќе земјотреси.
