Секој народ на Балканот тврди дека е најстар. Оригиналната верзија. Меѓутоа, неодамна објавената студија открива дека сите балкански народи имаат речиси идентичен генетски материјал.
„Адам и Ева беа Срби. Или Хрватите. Дефинитивно Албанци, Бугари или Бошњаци. Има едно прашање за кое денешните балкански народи се согласуваат: Секаде преовладува верувањето дека овој, нивниот сопствен народ, е најстариот народ во јужна Европа“. Со овие реченици започнува текстот објавен минатиот викенд во весникот Ноје Цирхер Цајтунг ам Зонтаг. Напишана е од Аделхајд Волфл од Сараево, а Дојче веле го пренесува речиси во целост:
„Широко е распространет и ставот дека постои заеднички етнички идентитет, кој не се заснова само на култура, јазик или религија, туку и на биолошко потекло. Овој етно-или „генетски национализам“ беше една од причините за крвавите деведесетти и граѓанската војна во републиките на поранешна Југославија. Начинот на размислување беше: Прво бевме овде, вредиме повеќе од другите, а сме сосема различни, затоа можеме да доминираме со другите и да ги истераме. Или се тврди дека другите всушност потекнуваат од сопствената етничка група, а тоа е првобитната. Ова размислување е широко распространето и денес.
Српскиот новинар, кој подоцна стана министер за семејство и демографија, Ратко Дмитровиќ, во 2018 година објасни дека Србите, Хрватите, Бошњаците и Црногорците се од исто потекло: сите се Срби. „Не е тешко да се признае вистината. Не боли“, напиша тој на Твитер. Според него, другите етнички групи се всушност Срби кои едноставно ја предале српството.
Поранешниот хрватски министер за образование, доктор и генетичар, Драган Приморац, смета дека „повеќе од три четвртини од денешните Хрвати се потомци на античките Европејци кои живееле во последното ледено доба пред 20.000 години во областа на денешна Хрватска, Словенија и Босна. и Херцеговина“.
Тие приказни се научна глупост, како што докажува новата студија од Харвард. „Ако ми дадете ДНК од некоја личност и требаше да ви кажам дали таа личност е Хрват или Србин, ќе беше исклучително тешко. Хрватите, Србите и другите се културни поими, но тие не одразуваат многу стара диференцијација во нивната демографско-генетска историја“, вели археогенетичарот Инџиго Олалде, еден од авторите на студијата „Генетска историја на Балканот од римската граница до преселба на Словените“, што беше објавено во декември.
Во студијата, тие ги анализирале податоците од ДНК на 146 скелети на луѓе кои живееле во првиот милениум од нашата ера и биле ископани од 20 различни локации на Балканот – во Хрватска, Србија, Северна Македонија, Бугарија, Романија, Грција и Албанија.
Резултатите го откриваат следново: прво, генетскиот базен на сите овие индивидуи е сличен, и второ, тој е речиси идентичен со генетскиот фонд на денешните Југоисточни Европејци. „Без оглед на современите национални граници, населението во нашата истражувачка област е обликувано преку слични процеси на миграција и промени“, вели Олалде. Ова сугерира дека важни демографски настани кои придонеле за формирање на денешните групи се случиле уште околу 1000 г.
Миграциските текови може да се следат и преку ДНК. Помеѓу 250 и 550 година од нашата ера, луѓето од централна и северна Европа и Понтско-касписката степа пристигнале во југоисточна Европа. По завршувањето на римското владеење, односно помеѓу 6 и 10 век, од североисточна Европа дошле сè поголем број мигранти кои зборувале словенски. Според студијата, нивната ДНК денес може да се најде кај 30 до 60 отсто од населението на Балканот. Овие мигранти не ги замениле луѓето кои живееле во регионот за време на бронзеното или железното време, туку се мешале со нив.
Генетскиот материјал на луѓето од железното и бронзеното време може да се најде кај околу 22 отсто од денешното население, а генетскиот материјал на предците од Западна Анадолија во околу 23 отсто, вели Олалде во интервју за NZZ am Sonntag.
Прашањето е дали студијата ќе го најде својот пат до свеста на пошироката јавност на Балканот. Затоа што овде некои „научници“ придонесуваат за националистичка и расистичка историографија. Во Хрватска тоа беа теориите на Фрањо Рачки. Тој тврдеше дека „Хрватите“ за време на преселбата пристигнале во „делумно празна куќа“, па затоа не се мешале и дека сегашното население директно потекнува од доселеници кои зборуваат словенски.
Флоријан Бибер, директор на Центарот за студии на Југоисточна Европа на Универзитетот во Грац, вели дека критичкото мислење за поделбата на етнички групи не е широко распространето. „Има многу повеќе санирани историски наративи кои ги игнорираат примесите и врските“, вели Бибер.
Радикално десничарската политичарка на босанските Срби Билјана Плавшиќ, поранешен потпретседател на псевдо-на Република Српска, околу 1993 година изјавила дека таа и другите српски националисти не биле во можност да преговараат со муслиманите од генетски причини.
„Тоа беше генетски деформиран материјал што беше прифатен од исламот. И сега, се разбира, станува поконцентрирано со секоја наредна генерација. Се полошо и полошо. Низ вековите, гените продолжија да се влошуваат“, вели овој биолог по професија. Босанските Срби беа етнички и расно супериорни во однос на босанските муслимани, смета таа.
Археологот Марио Гаврановиќ од Австриската академија на науките предупредува на псевдонаучната теорија за потеклото што се користи за пропагандни цели и истакнува дека оваа расистичка идеологија се шири и денес.
На пример, српското здружение „Порекло“ собира примероци од ДНК за да го следи „српското наследство“. Од „Порекл“ тврдат дека „Србите“ сигурно не се мешаат со „турска крв“. Од истоименото црногорско здружение тврдат дека „Србите“ имаат сосема различни гени од Албанците.
Една од широко распространетите идеи е дека Србите, Хрватите и Бошњаците потекнуваат директно од доселените „Словени“ од североисточна Европа во една линија и без мешање со другите. Некои Албанци веруваат дека се директни потомци на Илирите, некои Грци веруваат дека потекнуваат од античките Грци. Зовриена мешавина од суеверие, расизам и надмоќ.
„Нема генетска основа за разликите меѓу етничките групи“, нагласува Нарис Појскиќ од Институтот за генетско инженерство и биотехнологија на Универзитетот во Сараево, мирен човек кој вели дека на крајот на 19 век, Австриецот Аугустин Вајсбах се обидел да се „измери обемот на главата“ за да се утврди дали има разлика помеѓу православните, католичките или муслиманските Бошњаци. Вајсбах не најде ништо.
„Сите ние припаѓаме на ист генски базен. Секогаш длабоко во себе знаевме дека нема разлика“, вели Појскиќ. Десничарските идеолози кои сепак тврдат дека групите се биолошки различни ќе го игнорираат истражувањето на ДНК, вели тој.
