Имунизацијата е една од најуспешните иницијативи за јавно здравје. Имунизацијата спречува болести, компликации и смртни случаи од болести што може да се спречат со вакцина, вклучувајќи: полио, дифтерија, тетанус, голема кашлица, хепатитис Б, сипаници, заушки, рубеола, некој вид на пневмонија, дијареа предизвикана од ротавирус и рак на грлото на матката.
Во 2021 година, просечната глобална покриеност со вакцини против 11 болести е 71 отсто, во споредба со 8 отсто во 1980 година. Се проценува дека ќе се одржи во периодот 2021-2030 година. 51 милион смртни случаи годишно се спречуваат со имунизација, односно близу 19 милиони животи можеле да се спасат со вакцинација против хепатитис, а 14 милиони животи со вакцинација против хепатитис V.
Имунизацијата придонесе за искоренување на сипаници и придонесува за искоренување на полио. Во 2022 година, поминаа 24 години од последниот регистриран домороден случај на полиовирус предизвикан од див полиовирус во европскиот регион на Светската здравствена организација (СЗО) (Tur ska 1998). Сите регионални земји го постигнаа статусот на земји без полио во јуни 2002 година, а овој статус се одржува цели 20 години.
Според податоците на СЗО и Европскиот центар за превенција и контрола на болести (ЕЦДЦ), во 2022 година има зголемување на бројот на заболени од морбили во однос на 2021 година. На крајот на декември во 27 европски земји се регистрирани 904 случаи на мали сипаници (92 отсто од сите случаи се регистрирани во 10, од кои највисоко во Таџикистан, 451), додека во 2019 година биле регистрирани 104.442 случаи. Кај пациентите не се регистрирани смртни случаи. Највисока стапка на инциденца е забележана во возрасната група под една година од животот, 17,63/100.000, а повеќе од 75 отсто се случаи кои се невакцинирани или со непознат статус на вакцинација. Во оптек е регистрирано присуство на генотипови на вирусот на мали сипаници B3 и D8.
За време на траењето на пандемијата COVID-19, имунизацијата со МРП вакцината е суспендирана или одложена во речиси четвртина од земјите во светот, а во голем број земји има значителен пад на опфатот. Во 29 земји од европскиот регион на СТО, на крајот на 2020 година, преносот на сипаници беше прекинат повеќе од 36 месеци, врз основа на податоците од Европската комисија за верификација за елиминација на сипаници/рубљи Доставена документација од 43 земји. Исто така, преносот на рубљата е суспендиран во 41 земја. Вкупно 29 од 53 земји имаат статус на елиминација и на сипаниците и на рубеолата.
Во шест земји кои претходно ги елиминираа сипаниците, повторно е воспоставен пренос на вирусот (Албанија, Чешка, Велика Британија, Литванија, Словачка, Узбекистан), по големите епидемии во текот на 2 018 и 2019 година. Од воспоставувањето на известувањето во 2013 година, Србија е во групата земји каде што морбилите се ендемични.
Намалувањето на бројот на заболени, како и потврдата, може да се објасни со примената на медицински и немедицински мерки во превенција од СОВИД-19 (физички растојанија, маски, затворање училишта, останување дома, за спречување на масовност настани, затворање на границата и други мерки за спречување на СОВИД-19).
Во средината на јануари 2023 година, во Србија, пет години по последната, беше забележана епидемија на сипаници на територијата на градот Смедерево, а потоа случаи на болеста во Нови Сад и Поро дива епидемија во Белград. Рокот е 20.4. Регистрирани се 48 случаи, од кои 51 отсто се деца до две години, 44 отсто се хоспитализирани, 41 отсто имале утврден извор на инфекција, а 78 отсто се невакцинирани.
Исто така, потребно е да се продолжи со имплементација на основната стратегија во однос на акцискиот план за елиминација на мали сипаници, која се однесува на достигнување и одржување опфат над 95 проценти, достигнување и одржување на индикаторот за квалитет во активен надзор и спроведување на дополнителна имунизација на невакцинирани и нецелосно вакцинирани лица.
Доброто функционирање на системот за имунизација е еден од клучните елементи за силен здравствен систем и подготовка на земјата за идните јавно-здравствени предизвици. Покриеноста со имунизација се заснова на индикаторот за достапноста на примарна здравствена заштита и проценката на капацитетот на здравствениот систем. Неопходно е да се инсистира на континуирано спроведување на задолжителната имунизација, бидејќи секое опаѓање на опфатот со себе носи ризик од појава на болести кои можат да се спречат со вакцини и појава на епидемии.
вакцина, mmr, вакцинацијаShutterstock/Оксана Кузмина
Недела на имунизација, која се одржува од 24 до 29 април во европскиот регион на СЗО:
• Вакцините штитат од болести, спасуваат животи и создаваат основа за долг и здрав живот.
• Вакцинацијата против заразни болести ги штити не само вакцинираните, туку и непосредната околина.
• Благодарение на вакцинацијата, бројот на случаи на детска парализа е намален од 19
Во 1988 година тој беше намален за 99 проценти. Заедно можеме да го искорениме полио.
• Вакцинацијата против инфекција предизвикана од хуман папилома вирус (ХПВ) може да спречи 90 проценти од рак на грлото на матката.
• Малите сипаници се една од најзаразните болести. Невакцинираните деца на возраст под пет години се изложени на најголем ризик од болести и компликации, вклучително и смрт. Малите сипаници може да се елиминираат со вакцинација.
• Инфекцијата со рубеола кај трудниците може да предизвика спонтан абортус или вродени малформации на фетусот. Вакцинацијата во детството го штити човекот доживотно.
• Вакцината против хепатитис Б е 95 проценти ефикасна во спречување на инфекција, развој на хронична болест и рак предизвикан од хепатитис Б.
• Основен предуслов за успешно функционирање на здравствениот систем е еднаква достапност на вакцината.
• Здравствените работници треба да бидат клучниот извор на информации за вакцините за родителите. Градењето доверба во вакцините спасува животи.
• Секој родител треба да игра клучна улога во заштитата на своите деца со тоа што ќе избере да ги вакцинира. Секое дете заслужува да биде заштитено од вакцини против болести кои можат да се спречат.
• Истражувањето за вакцини овозможи развој на безбедни вакцини и на тој начин спаси милиони животи.
• Постигнувањето и одржувањето на колективниот имунитет на населението против разни заразни болести преку вакцинација е суштината на заедничките напори во сите земји во светот.
Неделата на имунизација е годишен настан чија цел е да го зголеми опфатот на имунизација преку зајакнување на верувањето за потребата да се заштити секое дете/лице од болести кои можат да се спречат со вакцинација, со посебен акционен ентом за децата од тешко достапни ранливи и маргинализирани групи. Неделата на имунизација беше иницирана од ОН во октомври 2005 година, а Србија се приклучи на нејзиното одбележување од самиот почеток. Станува збор за иницијатива координирана од Регионалната канцеларија на ОН за Европа, во соработка со земјите членки и партнерите, со цел да се зголеми опсегот и да се изградат позитивни ставови за потребната имунизација на оските.
Погрижете се вие и членовите на вашето семејство да сте вакцинирани навреме и целосно, пишува Институтот за јавно здравје на Србија „Д-р Милан Јовановиќ Батут“.
