Кон крајот на минатиот месец, видливо засрамениот Илон Маск призна дека DOGE не е „толку ефикасен“ колку што би сакал. Квази-агенцијата тврди дека досега ѝ заштедила на владата на САД 170 милијарди долари – главно со отпуштање вработени, намалување на регулативите и раскинување на договори и грантови.
Сепак, како што пишува „Форин полиси“, таа не обезбеди докази за повеќето од овие заштеди – или значително ги преувеличуваше. Всушност, неорганизираниот пристап на DOGE за намалување на владините трошоци, според една проценка, ќе ги чини даночните обврзници дополнителни 135 милијарди долари оваа година. И реалните федерални трошоци се зголемуваат откако претседателот Доналд Трамп ја презеде функцијата.Иако Маск сега се повлекува од владините работи за да се фокусира на своите компании – особено на „Тесла“, која се бори со проблеми – прашањата што го одбележаа неговиот бурен мандат остануваат: Дали навистина веруваше дека може да заштеди трилион долари во буџетот или само се обидуваше да ја искористи својата позиција како инсајдерски човек за да добива владини договори, да собира информации за конкурентите и да ги отстрани досадните регулатори од работењето на неговите компании? Дали сакаше да користи вештачка интелигенција за да ја реформира бирократијата или само да се ослободи од „будната“ култура? Дали вистинската цел на DOGE беше да создаде држава под надзор преку обединување на владини податоци?
Сето погоре може да биде точно во исто време. Но, целосниот неуспех на DOGE како мерка за штедење почнува да го прави Маск да изгледа како алатка за целите на другите луѓе – особено Расел Воут, директор на Канцеларијата за буџет и управување (OMB), еден од најмоќните луѓе во сенка во администрацијата на Трамп.
„Животната визија“ на Маск
За да разберете што Маск мислел дека прави во DOGE, корисно е да ги погледнете неговите биографии.
Иако биографијата на Волтер Исаксон од 2023 година „Елон Маск“ често е критикувана како хагиографска, тој останува единствениот биограф кој поминал сериозно време со Маск. Исаксон, поранешен претседател на CNN и уредник на списанието „Тајм“, пишува дека до средината на дваесеттите години, Маск развил „животна визија“ заснована на три работи за кои верувал дека се клучни за човештвото: интернетот, поради неговиот револуционерен потенцијал; одржлива енергија, поради климатските промени; и патување во вселената, бидејќи верувал дека човечката раса мора да колонизира други планети за да преживее.
Рид Хофман, кој работеше со Маск во PayPal пред да го основа LinkedIn, му рече на Исаксон: „Елон започнува со визија, а потоа сфаќа како финансиски да ја оправда“. Друг колега од PayPal, Макс Левчин, додаде: „Една од најголемите вештини на Елон е да ја претстави својата визија како божествена мисија“.
Тесла беше борбата на Маск против климатските промени; SpaceX е на пат кон Марс. Воден од чувство на света цел, Маск ги сметаше владините регулатори, со сите нивни „ситни“ грижи за безбедноста и заштитата на животната средина, како пречка за опстанокот на човештвото.
Пример за ова се наоѓа во новата книга на Фаиз Сидики, новинар во „Вашингтон пост“, „Хубрис Максимус: Распаѓањето на Елон Маск“. Сидики – која, за разлика од Исаксон, немала пристап до Маск – опиша како Маск се судрил со претставници од Националната администрација за безбедност на сообраќајот на автопатиштата и Националниот одбор за безбедност на сообраќајот на автопатиштата, кои истражуваат фатални несреќи во кои учествувале возила на Тесла на автопилот од 2016 година.
Една од тезите на Тесла, пишува Сидики, била дека автопилотот на автопат е „побезбеден од нормалното возење кога се споредуваат податоците за несреќите“. На настанот во 2022 година, Маск рече: „Ако верувате дека автономијата ги намалува повредите и смртта, тогаш имате морална обврска да ја имплементирате“. Според таа логика, регулаторите кои сакаат да го забават усвојувањето на автопилотот убиваат луѓе.
Заедно со неговиот презир кон бирократите и правилата, Маск има и став „прво исечи, потоа поправи“, општа аверзија кон планирањето и верување дека секогаш е во право – особини детално опишани од новинарите на „Њујорк тајмс“, Кејт Конгер и Рајан Мек, во нивната книга од 2024 година, „Ограничување на карактерот: Како Елон Маск го уништи Твитер“. Маск отпушти четири петтини од работната сила во Твитер, сега X, и иако платформата помина низ кризи, не се распадна. Зошто истото не може да функционира и во владата?
Значи, кога Маск и подеднакво импулсивниот и самоуверен Трамп го смислија DOGE минатото лето, тешко е да се поверува дека имале разработен план. Но еден човек – Воут – несомнено разбирал како квази-агенција предводена од нарцисоиден ексцентрик може да ги исполни неговите цели додека тој останува во сенка.
Вистинската цел на DOGE
Воут, самопрогласен христијански националист, беше еден од креаторите на „Проектот 2025“, план за реформи на крајната десница толку токсичен што Трамп јавно го отфрли за време на кампањата – само за подоцна да го назначи за директор на OMB за де факто да го спроведе.
Во говор пред две години, Воут рече: „Сакаме да бидеме Ирократите се трауматично погодени. Кога ќе се разбудат наутро, сакаме да не сакаат да одат на работа.“ Неговата крајна цел беше да ги ослабне федералните агенции, кои ги сметаше за „длабока држава“ исполнета со опструктивни левичари, и да префрли поголема моќ на претседателот.
Детали за односот меѓу Маск и Воут се појавија минатиот месец во извештај на новинарот на Блумберг, Макс Чафкин, кој напиша дека Маск бил „во редовен контакт со Воут“ по изборите и дека сојузниците на Воут го гледале како „јавна рака на неговата агенда“, додека самиот Воут го сметал за „јавен засилувач на моќта“.
Не знаеме до кој степен методите на Маск во DOGE – како што се отпуштањето на владини условно казнувани лица (оние со најмалку правна заштита) и преземањето контрола врз федералните системи за податоци – беа негова сопствена идеја или идеја на Воут. Можеби директорот на OMB само препознал дека никој не може да се спореди со агресивноста на Маск и го охрабрил да ги примени истите тактики во владата што ги користел во компаниите.
Убеден себеси дека владата е жариште на измами, Маск можеби навистина верувал дека може да заштеди пари само со масовни отпуштања и давање алатки за вештачка интелигенција на лојални млади кадри.
Маск можеби верува и дека сите негови конфликти на интереси се ирелевантни: ако неговите бизниси се за доброто на човештвото, не би ли било добро за нив да добијат повеќе владини договори?
Но, во тој процес, Маск сигурно ја постигна целта на Воут – ги трауматизираше бирократите. И консолидацијата на владини податоци, која продолжува дури и кога Маск се пензионира, сега би можела да се користи за политички пресметки, насочени кон недокументирани имигранти или непослушни државни службеници.
Од денешна перспектива, јасно е дека поголемата контрола врз бирократијата – отсекогаш вистинската цел на Воут – била вистинската цел на DOGE, додека заштедите биле второстепени, пишува FP. Со привлекување на внимание со своите испади и создавање на илузија дека станува збор за „ефикасност на владата“, Маск успешно го одвлече вниманието од своите вистински мотиви и ги одврати критиките од Трамп.
Се изгледа дека времето на Маск во DOGE завршува порано отколку што тој, Воут или Трамп очекуваа. Судирите со претседателот околу царините, отуѓувањето од членовите на кабинетот и неуспешниот обид да се влијае на изборот на државен судија и покрај инвестицијата од 25 милиони долари го направија Маск проблематичен. Неговото богатство ќе му обезбеди да остане корисен за Белата куќа на Трамп, а неговите компании веројатно ќе продолжат да добиваат профитабилни договори. Но, врз основа на последните неколку месеци, тешко е да не се заклучи дека бил измамен, пишува FP.
