Укинувањето на работните места и можното затворање на фабриките во најголемиот германски автомобилски концерн се показатели за пошироката слабост на германската економија. Дали се во право предупредувачките гласови или повторно ќе завладее брендот „Made in Germany“?
Предупредувањето на Volkswagen минатата недела за кратење на работните места и потенцијалното затворање на производните линии на домашниот пазар за првпат во неговата 87-годишна историја предизвика шокови низ целата земја.
Сепак, невремените облаци висат над најголемиот германски производител на автомобили веќе неколку години, поради зголемените трошоци за производство, послабата домашна економија по пандемијата и се посилната конкуренција од Кина. Неуспешната стратегија на Volkswagen за електрични возила создава дополнителни проблеми.
Производителот на автомобили сега мора да заштеди околу 10 милијарди евра (11,1 милијарди долари) во следните три години, што може да значи губење на илјадници работни места и можно затворање на некои од 10-те производни линии во Германија.
Ривалите се израмнуваат со Германија
Болните реформи во Фолксваген може да се гледаат како дел од пошироките предизвици со кои се соочува германската економија од 4,2 трилиони долари. Прекините во синџирот на снабдување, енергетската криза – особено поради намалените испораки на руски гас – и губењето на конкурентската предност му наштетија на растот на германската економија.
„Фолксваген е пример за успехот на германската индустрија во последните девет децении“, изјави за ДВ минатата недела Карстен Бжески, главен економист на ИНГ банка за Германија. „Но, оваа приказна ни кажува што можат да ѝ направат на економијата четири години економска стагнација и 10 години влошена меѓународна конкурентност. Тие го прават инвестирањето помалку привлечно“.
Според податоците на националната статистичка агенција Дестатис, германската економија минатата година паднала за 0,3 отсто. Три водечки економски институти прогнозираат дека бруто домашниот производ (БДП) ќе стагнира во 2024 година – се предвидува раст од нула проценти. Ова е во спротивност со 10-те последователни години на раст што Германија го доживеа пред пандемијата на коронавирус – најдолгиот период на раст од повторното обединување во 1990 година.
Дали се избројани деновите на германската индустрија?
Лошите вести од Volkswagen, заедно со негативните вести за другите германски индустриски гиганти – вклучувајќи ги BASF, Siemens и ThyssenKrupp – ја поттикнаа наративот дека добрите денови за германската економија завршија и дека економскиот пад е неизбежен.
„Огласот на Фолксваген е секако симптом на поширока слабост во германската индустрија, а не изолиран случај“, изјави за ДВ Франциска Палмас, која работи за лондонската Капитал Економикс како виш економист за Европа. Таа забележува дека индустриското производство во јули било речиси 10 отсто под нивото на почетокот на 2023 година и дека индустриското производство е во надолен тренд за шест години.
Покрај прашањето за германскиот автомобилски сектор, Палмас ја истакнува и „трајната загуба на производствениот капацитет во енергетско интензивната индустрија“ забележана од почетокот на енергетската криза во 2022 година, поттикната од руската инвазија на Украина. Capital Economics очекува уделот на индустрискиот сектор во германскиот БДП „да продолжи да се намалува во текот на следната деценија“.
Подемот на популизмот ги поткопува реформите
Суда Дејвид-Вилп е директор на берлинската канцеларија на Истражувачкиот центар Маршалов фонд за Германија. Таа смета дека неволјите во земјата се резултат на неподготвеноста на неколку влади да ги спроведат неопходните, но болни реформи. Меѓу причините, рече таа, е подемот на партиите како екстремно десничарската Алтернатива за Германија (АфД) во последната деценија.
„Годините на Меркел беа прилично удобни и Германија беше доволно богата за да ја преброди пандемската криза“, рече таа за ДВ.
Овој вид стратегија само го одложува неизбежното, бидејќи економските шокови од конкуренцијата со пониска цена продолжуваат да го разјадуваат уделот на Германија во глобалниот економски колач. Во меѓувреме, влошените геополитички прашања – особено меѓу Западот, Русија и Кина – се закануваат дополнително да ја забават глобализацијата, од која Германија има најголема корист.
Реформите на Фолксваген се „последниот повик за будење“
„Светот се менува, а нашите извори на економски раст се менуваат“, рече Бжески, додавајќи: „Проблемите на Фолксваген треба да бидат последниот повик за будење за германските креатори на политиката да почнат да инвестираат и да се реформираат за да ја направат земјата повторно поатрактивна“. .
Не е сигурно колку брзо ќе одат овие реформи, бидејќи во Германија постои законска граница за ново задолжување, таканаречената кочница за задолжување – која овозможува дефицит на државниот буџет не повеќе од 0,35 проценти од БДП – како и конфликти меѓу коалициските партнери на канцеларот Олаф Шолц околу федералниот буџет за 2025. Тоа значи дека има мал простор за зголемување на фискалниот стимул.
И покрај низата негативни вести, Германија останува клучна локација за меѓународни инвестиции. Гугл, Мајкрософт, Ели Лили, Амазон и кинескиот производител на автомобили БИД најавија големи инвестиции во 18 зимски месеци.
Берлин додели субвенции од околу 20 милијарди евра за зајакнување на домашниот сектор на полупроводници, особено во источна Германија, поддржувајќи ги инвестициите на тајванскиот производител на чипови TSMC и Intel.
На повидок е нов правец за Германија
Биотехнологијата, зелените технологии, вештачката интелигенција (ВИ) и одбраната се исто така растечки сектори, вели Дејвид-Вилп. Таа додава дека Владата може дополнително да ги поддржи како дел од креирањето на нејзината нова индустриска стратегија.
„Не се распаѓа сè, не е сè темно. Има начини на раст пред нас“, рече таа. Работите мора да станат лоши пред да станат подобри, а чувството за иновација треба повторно да се разгори“, вели тој.
Реформите, сепак, најверојатно ќе треба да почекаат до следните федерални избори, закажани за септември 2025 година. На нив, коалицијата на Шолц – составена од централно-левичарските Социјалдемократи, Зелените и либералните Слободни демократи (ФДП) – веројатно нема да може да освои мнозинство.
Поради економската слабост на Германија на крајот на 1990-тите, земјата го доби прекарот „Болен човек на Европа“. Министерот за финансии Кристијан Линднер (ФДП) негира дека називот е соодветен овој пат, велејќи им на делегатите на Светскиот економски форум во јануари дека Германија е наместо „уморен човек“ кому му треба „добро кафе“ составено од структурни реформи.
