Со доаѓањето на пролетта и потоплите денови се буди природата, но и малите инсекти – крлежите. Ако останете во природа, поголема е веројатноста да го земете.
Престојот во природа, особено меѓу ниската вегетација, е поврзан со ризик од можен контакт со крлежи. За активност на крлежот се неопходни поволна температура и влажност, па затоа имаат изразена сезонска активност. Најбројни се во пролетта и почетокот на летото, а може да се најдат и на почетокот на есента, во зависност од климатските услови на животната средина, велат од Хрватскиот завод за јавно здравје.
Во континенталниот дел на Хрватска најраспространет е шумскиот крлеж кој ја пренесува бактеријата Borrelia burgdorferi која предизвикува Лајмска болест (борелиоза), вирусот на менингоенцефалитис што го пренесува крлежот, додека на хрватското крајбрежје кучешкиот крлеж е поризичен за луѓето.
Најчести болести кои се пренесуваат преку крлежи се Лајмска борелиоза и менингоенцефалитис што се пренесува преку крлежи, а поретко туларемија. Медитеранска пегава треска, анаплазмоза, бабезиоза, ерлихиоза која ја предизвикува природното живеалиште на векторот – крлежите со соодветни услови за нивно размножување, па се појавуваат само во ендемските подрачја.
Каде се крлежите и кој е најмногу изложен на нив?
Крлежите се среќаваат на листовите и гранките на грмушките, ниска вегетација висока до еден метар, во грмушки, најмногу во приземниот слој на шумите. Најчесто се заразуваат кога се хранат со шумски животни и глодари, а со убодот може да ја пренесат инфекцијата и на луѓето, доколку се најде во нивната природна средина.
Луѓето кои професионално или рекреативно често престојуваат во природа во области на природни жаришта за крлежи како што се шумари, шумски работници, војници, планинари, ловци, планинари или туристи припаѓаат на ризичната група.
Како да се заштитите од крлежи?
Постојат многу начини да се заштитите од овие штетници. Носете соодветна облека и обувки за престој во природа, која има долги ракави и чорапи напикани во чорапи, а избегнувајте облека со темна боја и материјали како волна и фланелен. Носете затворени чевли.
Одете по обележани патеки и избегнувајте да ползите низ грмушки, да лежите на земја и да фрлате облека на грмушки и земја.
Нанесете репеленти (за одбивање крлежи) на голи и откриени делови од телото и евентуално на облеката, а по враќањето од природа пресоблечете се и внимателно прегледајте го целото тело; откако крлежот ќе стигне до домаќинот, му требаат неколку часа за да се гнезди, бидејќи „шета“ барајќи соодветно место за каснување.
Погрижете се да имате крлеж на вашата кожа или облека за да го отстраните што е можно поскоро, а особено барајте делови од телото со помека кожа (зад увото, тилот, вратот, препоните, градите, пазувите, пределот на колената, папокот…) . Кај децата, крлежите често се наоѓаат на главата и горниот дел од телото. Туширајте се по враќањето од природа.
Што да направите ако ве убоди крлеж?
Ако забележите крлеж на вашата кожа, важно е да го отстраните што е можно поскоро. Имено, ризикот од инфекција е поголем колку подолго е закачен крлежот. Полесно се отстранува во првите неколку часа по убодот.
Измијте ги рацете, избришете ги пинцетите со антисептик и веднаш извадете го крлежот со пинцета (себе или некој од вашето семејство), фаќајќи го што е можно поблиску до главата, до кожата и нежно извлекувајќи го од кожата и нанесувајќи антисептик за кожата.
HZJZ предупредува дека не смеете да го премачкате крлежот со ништо (алкохол, крем, масло, лак, керозин и сл.) ниту да го „запалите“ со пламен. Не го влечете нагло, стискајте го или стискајте, бидејќи грчеви и лачи повеќе секрети и ако е заразен крлежот, предизвикувачкиот агенс на болеста во човечкото тело, па полесно се пренесува инфекцијата.
Не треба да го контактирате вашиот лекар освен ако не развиете осип (прстен до овално, црвеникаво, овално црвенило, еритема мигранс) и/или треска и треска по каснување од крлеж во рок од четири недели (обично седум дена). Појавата на осип и/или треска и треска најверојатно е одраз на бактериска инфекција со бактерија (borrelia burgdorferi) која е успешно третирана со антибиотици.
Може да се вакцинирате и против менингоенцефалитис што го пренесува крлежот, а овој чекор се препорачува за луѓе кои поминуваат многу време во природа, како што се планинари, ловци и шумари.
