Предлог-договорот за решавање на спорот меѓу Белград и Приштина предвидува меѓусебно признавање на двете земји „хипотетички по 10 годони“, кога ЕУ ќе биде подготвена да се прошири. Листот за кој српскиот претседател Александар Вучиќ тврди дека не сакал да го земе, но дека сепак го прочитал, а кој наводно го видел уште при посетата на Емануел Макрон и Олаф Шолц во Белград има 13 точки, а би требало да биде потпишан идната 2023 година.
Порталот Албаниан Пост објави што точно содржи „договорот за нормализација на односите“. Ако договорот биде прифатен, тој предвидува Косово да биде признаено и од петте ЕУ-членки кои мометално не го признаваат.
Документот се состои од вовед и потоа е поделен на три сегменти заедно со три поднаслови кои содржат 13 точки.
„2013 година – првиот договор за нормализација на односите. 2023 година – вториот договор за нормализација на односите (реално прифаќање на независноста на Косово наспроти формален чин на признавање), и третиот договор за нормализација на односите (формално меѓусебно признавање), непосредно пред пристапувањето на шесте земји од Западен Балкан кон ЕУ“, пишува во документите во кои имале увид од Албаниан пост.
Во првата точка се нагласува дека „до средината на 2023 година мора да се постигне суштинска нормализација на односите“.
Потоа следи втората точка.
„Косово и Србија се две засебни правни и политички реалности кои мора да бидат препознаени како такви од сите страни во процесот на дијалог. „Сите страни“ се Приштина (Косово), Белград (Србија) и Брисел (ЕУ, што значи сите земји на ЕУ, вклучително и оние што не ја признале)“.
Втората точка исто така ја разјаснува позицијата на Србија.
„Србија нема да биде подготвена да влезе во ЕУ без целосна нормализација на политичките, правните и дипломатските односи со Косово. Сепак, имајќи предвид дека пристапот на Србија во ЕУ е сè уште далеку, во оваа фаза од Србија нема да се бара законски да го признае Косово“.
Според изворите на овој медиум, ваквиот став е резултат на тоа што ЕУ во моментов не е подготвена ниту да размислува за забрзано членство на Србија, а со тоа и на останатите земји од Западен Балкан.
Затоа, во четвртата точка се прецизира дека „Србија засега наместо признавање мора да ја прифати реалноста на Косово како посебна политичка и правна реалност“.
На конференцијата во Белград, претседателот Вучиќ јавно ја истакна оваа поента кога изјави:
– Тие инсистираат дека таму (т.е. во Косово) постои реалност што ние треба да ја прифатиме како таква.
Пред да се премине на објаснување на „практичните концепти“, во документот се дава забелешка. Се појаснува дека „суштината овде е правилната употреба на семантиката: прифаќање на независноста на Косово наспроти признавање на независноста на Косово“.
Објаснето е и што значи да се прифати независноста, поделена во три точки.
„Фактички гледано, Косово и Србија треба целосно да ги нормализираат односите, овозможувајќи билатерално движење на луѓе и стоки“, се вели во првата точка.
„Оваа нормализација треба да се одрази и во регионот. Со други зборови, поврзаноста, социо-економскиот развој, добрососедството и дигиталните податоци, Заедничкиот регионален пазар промовиран од Советот за регионална соработка, заснован на четирите слободи на ЕУ кој ќе го води регионот кон единствен заеднички пазар на ЕУ“, вели втората точка.
Според извори на „Албанска пошта“, на ова инсистираат Германија и Франција. Овие две моќни држави, столбовите на ЕУ, се договорија за политика кон Западен Балкан.
Во третата точка се вели дека „прифаќајќи го Косово како посебна политичка и правна реалност, Србија ќе заземе пасивна позиција и повеќе нема да се противи на членството на Косово во меѓународните организации“. Според извори на Албаниан Пост, активното неопозиција за членството на Косово во меѓународните организации е специфично и многу силно барање на Србија.
По објаснувањето на овие точки, документот ја појаснува позицијата на ЕУ како целина и поединечни држави во однос на статусот на Косово.
„По вториот договор за нормализација на односите, петте непризнавачки земји во ЕУ ќе се приклучат на другите 22 земји од ЕУ и ќе го признаат Косово. Ова единство му овозможува на Брисел членството на шесте земји од Западен Балкан да го третира како еден блок“, се наведува во документот до кој дојде Албанска пошта.
Предвидено е и членството на Косово во меѓународните организации, а тоа треба да минува низ четири фази, но однапред беше утврдено дека „пасивната позиција на Србија не го решава дефинитивно проблемот“.
„Членството на Косово во Обединетите нации зависи од ветото на Русија во Советот за безбедност. Но, додека ЕУ и САД не ги решат своите прашања со Русија, по вториот договор за нормализација на односите, членството на Косово во меѓународните организации ќе мине низ овие фази“.
Според предлогот, првата фаза е „Косово станува членка на Советот на Европа“, втората фаза – „Членство во ИНТЕРПОЛ и УНЕСКО“, „третата фаза, почеток на преговорите за влез во НАТО, апликација за членство во ЕУ“ и „четвртата фаза: членство во ОН“.
На самиот крај е објаснето што добиваат двете земји доколку го потпишат договорот и какви ќе бидат последиците доколку договорот не се постигне.
Што се однесува до Косово, тоа „добива признавање од пет земји од ЕУ, со што се отклучува перспективата за членство во НАТО и ЕУ“, додека „Србија добива огромна финансиска помош и економска помош признаена како сила што го води регионот економски и политички“.
Бидејќи Косово во моментов нема визна либерализација и е практично изолирано, последиците од непотпишувањето имаат повеќе врска со владата отколку со самата држава. Документот ја истакнува целосната изолација на владата на Курти, како форма на притисок кој би влијаел на долговечноста на владата.
Од друга страна, доколку Белград не го прифати, ќе следи „економска и финансиска изолација“, а исто така се посочува дека „петте земји што не го признаваат на крајот ќе ја напуштат Србија и ќе им се придружат на другите земји што го признаа Косово. Без разлика на резултатот, ЕУ ќе зборува со еден глас“.
Документот, како што беше објаснето на почетокот, е макро перспектива, создаден како нацрт-објаснување на клучната динамика и не се занимава со конкретни елементи или договори еден по еден што се постигнати досега во Брисел. На пример, не се бави за Заедницата на српски општини(ЗСО), еден од најпознатите проблеми. Косовската влада уште се противи на формирање на ЗСО.
Извори за Албаниан Пост, кои имаат директно знаење за процесот, потврдуваат дека без подготвеноста на Србија формално да ја признае независноста на Косово, многу е тешко да се постигне договор за Унијата, кој би обезбедил поголем степен на автономија на Србите на Косово.
Со други зборови, разговорите за ЗСО можеби ќе се отворат дури во третата фаза од дијалогот, кога европската перспектива на Србија и Косово ќе стане опиплива.
