Топлинска купола во метеорологијата е метеоролошка појава која се јавува кога има значително и долгорочно зголемување на температурата на воздухот во одредена област. Куполата е стационарна област со висок притисок што го заробува топол воздух над одредена област.
Во моментов имаме три топли куполи над северната хемисфера поврзани со антициклони над Америка, Атлантикот и Средоземното Море. Млазниот поток од север со голема надморска височина ги заобиколува топлинските куполи и, во облик на бранови, ја заобиколува северната хемисфера. Во брановите долини има циклони, а во брановите врвови има антициклони.
Млазните потоци имаат клучно влијание врз топлинските куполи на неколку начини:
1. Промена на положбата: Положбата на млазниот поток може да влијае на положбата на топлинската купола. Доколку млазниот поток се наоѓа северно од топлинската купола, може да придонесе за задржување на топла воздушна маса во таа област и зголемување на интензитетот на топлинската купола.
2. Интензитетот на ветерот: Брзината и интензитетот на млазните струи може да влијаат на движењето на топлинската купола. Ако млазниот поток е силен и брз, може да го забрза движењето на топлотниот бран и да ја промени неговата форма и сила.
3. Вертикално мешање на воздухот: Млазните струи во близина на работ на термалната купола поттикнуваат вертикално мешање на воздухот, а со тоа предизвикуваат интензивно мешање на топол и ладен воздух и појава на изразени нестабилности.
Метеоролошките услови, условите кои придонесуваат за формирање на термална купола се:
1. Стабилна атмосфера: Во термалната купола преовладува стабилна атмосфера со ограничено вертикално мешање на воздухот, што ја спречува размената на топол и ладен воздух.
2. Недостаток на облачно покривање: Топлинската купола обично има мала или никаква облачна покривка, што овозможува силното сончево зрачење да ја зголеми температурата на воздухот.
3. Недостаток на ветер: Слаба хоризонтална циркулација на воздухот во областа под центарот на топлинската купола.
Временските карактеристики поврзани со топлинската купола се исто така карактеристики на топлотниот бран:
1. Високи температури: Топлинската купола предизвикува екстремно високи температури на воздухот, што може да доведе до топлотни бранови.
2. Суво време: Оваа област често има ниска влажност на воздухот бидејќи стабилната атмосфера ги спречува конвективните процеси кои можат да доведат до формирање на облаци и врнежи.
3. Долговечност: Топлинската купола може да трае неколку дена до недели, во зависност од големината и јачината на атмосферските системи што влијаат на неа.
Распределбата на топлиот и студениот воздух во термалната купола е таква што топлиот воздух се акумулира во долните слоеви на атмосферата, обично во близина на земјата и поблиску до површината, додека студениот воздух се турка кон повисоките слоеви на атмосферата. Студениот воздух на врвот на куполата се движи во насока на стрелките на часовникот – антициклонски и се спушта кон земјата, додека се спушта е компримиран – достигнува поголем притисок и се загрева, со што се наоѓа на врвот на термалната купола (приближно 200 hPa или на надморска височина над 12.000 m ) формира покривка од топол воздух, во нашиот регион би го нарекле „пек“ или „сач“.
