Се верува дека 7-10 отсто од возрасните еднаш во животот се соочуваат со депресија, а таа е присутна кај 15-20 отсто од луѓето од сите возрасти, вели психијатарот и психотерапевт д-р Наташа Шиканиќ за порталот N1.
Според неа, депресијата ги погодува двата пола, но жените во нешто поголем процент – овој податок веројатно е последица на тоа што жените почесто бараат помош.
Д-р Шиканиќ укажа на приказната за Милица и Петар, кои побарале психијатриска помош поради лошото расположение кое го почувствувале пред неколку месеци и кое очекувале да биде привремено.
„Симптомите што ги чувствуваа се исти за двата пола. Лошо расположение, неразумна тага, апатија се присутни од самиот почеток“, вели таа.
Петар прво се соочил со потешкотии при спиење – тешко заспивал, му требало се повеќе време да заспие, се почесто се будел во раните утрински часови и буден до утро, бил се поуморен , со чувство дека се буди поуморен од она што беше претходната вечер.
„Најтешко му беше утрата, препознаваше дека нема волја да стане и да оди на работа, па се почесто доцнеше, додека не престана да оди на работа. Деновите ги поминувал во кревет, ретко комуницирал со членовите на семејството и пријателите, ништо не го предизвикувало задоволството што го чувствувал претходно, наведува таа.
Така се чувствувала и Милица, додава тој.
„Се соочија со вина за нивната состојба, се чувствуваа безнадежно, но немаа сила да променат ништо. Тие биле загрижени за сопствената состојба и финансиската состојба на семејството, иако за тоа немало вистински причини. Немаа апетит, не чувствуваа глад, ниту им требаше храна, па изгубија околу 10 килограми телесна тежина во текот на три месеци“, истакнува таа.
Симптоми на депресивна состојба се и повлекувањето, избегнувањето контакт со семејството и пријателите, потешкотиите во извршувањето на работните задачи, губењето на ефикасноста.
Чувството на вина, многу често претерано и ирационално, заедно со идеите за безвредност и беспомошност, недостатокот на животна перспектива се многу често придружни симптоми.
Петар повремено мислеше дека ова страдање нема решение, дека сите ги мачи, дека е подобро да го нема, да стави крај на својот живот и да „исчезне“, што на крајот го довело до одлука да се обрати за помош на психијатар.
„Милица и Петар почнаа да се лекуваат со лекови, заедно со психотерапевтски интервенции и поддршка. По неколку недели третман, симптомите постепено се намалуваат. Тие се вратија на вообичаените обврски, како во семејството, така и на работното место, дружењето и спортските активности. Тие продолжија да го живеат вообичаениот живот, среќни и задоволни како и досега“, вели д-р Шиканиќ.
Тој додава дека депресивната епизода на Милица и се враќала неколку пати, но дека секој пат успешно ја надминува.
„Влегувањето во менопауза придонесе за повторливи епизоди. Со третман, епизодите се пократки и поблаги. Периодите помеѓу епизодите и овозможуваат нормален живот и функционирање, нема симптоми на депресија“, вели психијатарот.
Симптоми
Тагата е емоција што секој од нас ја чувствува кога ќе доживее загуба. Депресијата ја дефинираме како екстремна форма на тага која вклучува специфични симптоми.
„Да се остави дечко/маж или девојка/жена, да се изгуби близок член од семејството поради болест, да се има каква било емоционална загуба е нешто што секој од нас го доживеал некогаш и е универзално искуство. Како се чувствуваме? Тажно. Многумина се чувствуваат и уморни, демотивирани, неспособни да спијат кога се оставени. Но, сите овие чувства исчезнуваат со текот на времето, тоа не е депресија!“, нагласи д-р Шиканиќ.
Депресијата е медицинско нарушување кое има свои симптоми во сферата на емоциите, мислите и однесувањето. Депресијата е чувство на тага, нерасположение, апатија, губење на мотивација и интерес. Присутни се и бројни други емоционални и физички симптоми кои го прават засегнатото лице дисфункционално во семејството и на работа.
Едно лице има депресивно растројство и треба да побара стручна помош, ако покажува некој од следниве симптоми најмалку две или повеќе недели континуирано:
• Чувство на нерасположение, тага, апатија
• Недостаток на енергија, иницијатива, мотивација
• Нарушена концентрација или внимание
• Намалена самодоверба и самопочит
• Чувство на вина и безвредност
• Мрачен и песимистички поглед на иднината
• Нарушен сон
• Намален апетит
• Впечатлив замор и по најмал напор
• Идеи за безвредност, беспомошност, недостаток на перспектива, ниска самодоверба и самопочит
• Губење на либидото
• Идеи за самоповредување и самоубиство
Промените на расположението варираат од ден на ден и често не се синхронизираат со пати, но може да се случат неколку пати во текот на денот.
„Во некои случаи, анксиозноста, немирот, нарушените моторни вештини може да бидат поизразени поради депресивна состојба, барем повремено, а промената на расположението може да се засили и со дополнителни симптоми како што се, на пример, изменето однесување, намалена толеранција, прекумерна употреба на алкохол, чувство на напнатост, нервоза, иритација, влошување на претходно постоечките симптоми (фобија, опсесивност, хипохондрија…)“, вели д-р Шиканиќ.
Лицето покажува губење на интерес или губење на задоволство во активности кои вообичаено биле пријатни. Недостига емоционален одговор на нормално пријатни настани и средини. Пациентите често имаат впечаток дека ги изгубиле емоциите кон своите најблиски, што ги тера да страдаат и да се чувствуваат виновни.
Степените на депресија може да варираат и бараат различни пристапи и помош.
„Депресијата е едно од најчестите нарушувања со кои се среќаваме. Симптомите на депресија може да се појават еднаш во животот или да се повторат. Депресијата може да се појави во секое време од нашиот живот и нема врска со возраста или полот“, посочува психијатарот.
Причини
Причините за депресија се многубројни. Многу внатрешни и надворешни фактори можат да влијаат на личноста да страда од депресија. Најважни се биохемиските фактори, факторите на нарушувања на биохемијата на мозокот, нарушувањата на предавателите и хормоните предизвикани од бројни внатрешни фактори.
„Не треба да се срамите од депресијата, треба да ја прифатите како и секоја друга физичка болест, како што се болки во грлото, дијабетес, чиреви, астма, висок крвен притисок итн. бидејќи депресијата е болест на мозокот, а мозокот е орган како и сите други органи во нашето тело“, потенцира д-р Шиканиќ.
Генетика и депресија
Според д-р. член на семејството, претрпел елементарни непогоди (пожари, поплави…), стрес доживеан како жртва на криминал, финансиски проблеми, загуба на блиски, справување со старост, некои хронични болести…
„Луѓето кои страдаат од депресија често се соочуваат со притисок од своите најблиски и околината, кои им велат: почнете, тргнете се, можете да го направите тоа, немате волја, не сакате итн. Овој тип на притисок само ја влошува состојбата на пациентот кој веќе се чувствува доволно лошо поради неговата состојба, неговата желба да се движи, но не може итн. Секогаш треба да се запомни дека депресијата не е слабост на карактерот или недостаток на волја. „Депресијата е болест која бара третман и стручна помош“, вели таа.
Депресијата е едно од менталните нарушувања кои реагираат на применети терапии и третмани во висок процент. Депресијата мора да се лекува со лекови кои се многу важни и корисни за ова нарушување. Лековите се ефикасни, безбедни и сигурни, тврди д-р Шиканиќ.
„За жал, поради предрасудите и стигмата поврзана со менталните нарушувања, пациентите често имаат негативен однос кон лековите, кој не се заснова на факти и сознанија. Неопходно е да ја прифатите и примените терапијата што ви ја препишал психијатарот кој сте го избрале и кај кого сте се обратиле за помош. „Депресијата е болест и примената на алтернативни, немедицински методи само ја продолжува оваа состојба“, посочува таа.
Важноста на психотерапијата
Психотерапијата е многу корисна за депресивните пациенти, вели д-р Шиканиќ.
„Само психотерапијата може да помогне при многу блага депресија, додека умерените и тешките форми бараат комбинирана терапија со лекови и психотерапија. Примената на транскранијална магнетна стимулација (ТМС), која со помош на импулсно магнетно поле, самостојно или во комбинација со лекови и психотерапија, предизвикува промени во невроните кои водат кон лекување на депресија“, наведува таа.
Секако, некои методи за самопомош (физичко вежбање, пешачење, здрава исхрана, доволно сон, методи за релаксација, избегнување алкохол) можат да придонесат за заздравување кога се применуваат со гореспоменатите методи, додава тој.
„Депресијата е болест на мозокот и неопходен е психијатриски третман. Со адекватен третман, најголемиот број луѓе успешно ќе ја надминат оваа болест. Доколку почувствувате некои од симптомите споменати во овој текст, не двоумете се, побарајте помош од психијатар што е можно поскоро“, заклучува д-р Наташа Шиканиќ.
