Дали некогаш сте биле толку уморни што не можевте да размислувате јасно или сте заглавени читајќи ја истата реченица постојано? За луѓето кои живеат со мозочна магла, овие искуства се дел од секојдневниот живот. Но, што всушност е мозочната магла? И дали е тоа причина за загриженост?
Официјално, „мозочната магла“ не е медицински термин. „Тоа е разговорен жаргон што пациентите сега го користат за да се обидат да му кажат на својот лекар што се случува“, изјави Ејми Арнстен, невронаучник од Медицинскиот факултет Јеил, за Live Science.
Терминот вообичаено се користи за опишување на констелација на постојани симптоми, вклучувајќи тешкотии со фокусирање, блага конфузија, „нејасни“ или слаби мисли, заборавеност и општо чувство на замор. Повеќето луѓе се запознаени со овие чувства минливо, но ако овие чувства станат хронични, тие можат да влијаат на квалитетот на животот на една личност.
Само затоа што мозочната магла нема строга клиничка дефиниција не значи дека не е реална. „Ја гледам постојаната мозочна магла како знак дека нешто не е во ред“, рече Сабина Бренан, невронаучник и автор на Beating Brain Fog (Орион издавачка група, 2021 година), за Live Science.
Што предизвикува мозочна магла?
Пациентите со мозочна магла може да имаат основна медицинска состојба која може да биде предизвикана од некое благо структурно или функционално оштетување на областа на мозокот позната како префронтален кортекс, која е вклучена во когнитивните процеси како што се планирањето и донесувањето одлуки. Оваа област, која покрива дел од фронталниот лобус, „е најновиот еволуиран дел од нашиот мозок“, објасни Арнстен, „и има различна невротрансмисија од некои од нашите постари, потрадиционални кола, како во сензорните кортики“. Овие деликатни нервни кола може да бидат особено ранливи на воспаление предизвикано од инфекција или траума на главата.
Но, мозочната магла може да придружува цела низа други состојби. Воспалителни болести како мултиплекс склероза или лупус може да предизвикаат хронична мозочна магла, како и бактериски инфекции како Лајмска болест. Пациентите со депресија или анксиозност можеби се запознаени со расфрланите, збунети чувства поврзани со мозочната магла. Високиот крвен притисок, нискиот шеќер во крвта, повредите на главата и недостатокот на сон можат да го дадат истиот ефект, како и почетокот на менопаузата. Дури и некои медицински третмани може да предизвикаат мозочна магла – на пример, одредени лекови за крвен притисок, помагала за спиење и хемотерапија…
Во моментов, можеби најистакнатата причина за мозочната магла е долгиот ковид. Луѓето со долгорочен ковид може да доживеат долготрајни симптоми – недели, месеци или дури години по првичната инфекција со коронавирус. Еден од најчестите симптоми пријавени од овие пациенти е хроничната мозочна магла.
Студија од 2022 година објавена во списанието Nature покажа дека ковид-19 може да предизвика абнормалности и до 2 проценти побрзо губење на сивата материја во одредени региони на мозокот, вклучително и префронталниот кортекс. Тоа може да влијае на когнитивните способности на луѓето. „Откривме дека заразените учесници покажаа поголем пад во способноста за извршување на сложени задачи во споредба со неинфицираните учесници“, вели Гвенале Дуауд, главен автор на студијата и невролог на Одделот за клиничка неврологија на Нуфилд, Универзитетот во Оксфорд.
Може ли да се лекува мозочната магла?
Добрата вест е дека во повеќето случаи, мозочната магла може да се излечи. „Човечкиот мозок е прилично отпорен“, вели Бренан.
Идентификувањето на основната причина е клучно за справување со мозочната магла. Ако менталната магла е резултат на стрес или недостаток на сон, тогаш нешто едноставно како добар ноќен одмор може да го ублажи (иако, се разбира, ова е полесно да се каже отколку да се направи). Покрај тоа, промените во животниот стил, како што се вежбањето, доброто јадење и стимулирањето на умот со загатки, може да помогнат да се намалат некои когнитивни заматувања, според Бренан.
Но, ако мозочната магла не исчезне со квалитетен сон, тогаш добро е да проверите во што е проблемот. „Кога некое лице е загрижено за својата меморија, секогаш е подобро да греши на страната на претпазливост и да закаже преглед на лекар“, рече Бренан.
Промените во структурата на мозокот предизвикани од хронични состојби, како што е долгорочниот ковид, можат сами да заздрават со текот на времето, но сè уште нема доволно податоци за болеста за да се знае колку долго може да потрае. Анализата на 70 долгорочни случаи на Ковид покажа дека оние кои пријавиле проблеми со концентрацијата и меморијата продолжиле да ги доживуваат тие симптоми една година по инфекцијата, „сугерирајќи долгорочни симптоми“, според студијата од 2023 година објавена во BMJ. Вакцинираните луѓе имаат помала веројатност да ги искусат овие долгорочни симптоми.
Истражувачите како Арнстен и нејзините колеги бараат начини да ја ублажат мозочната магла. Тие пронајдоа неколку ветувачки постоечки лекови (првично развиени за лекување на други состојби, како што се АДХД и високиот крвен притисок), но нивната работа сè уште е во рана фаза. „Ова е арена каде што науката штотуку почнува да учи толку многу“, рече таа и заклучи дека „интерфејсот помеѓу имунолошкиот систем и нервниот систем е многу сложен и многу важен“.
