Ако нашата планета одеднаш престане да ротира околу својата оска, последиците би биле апокалиптични. Дали воопшто може да се случи ова?
„Стоп Земјо, излегувам“, пееја популарните рокери Прљаво казалиште пред години во некогашниот комонвелт. Идејата не порасна во нивната сопствена градина, таа се роди во почетокот на 60-тите години на минатиот век од лондонски креатори кои поставија мјузикл со овој наслов.
Но, ако ротацијата на Земјата навистина наеднаш запре, тоа не би било ни малку како мјузикл, туку апокалиптичен хорор, кој речиси никој не би го преживеал.
Во секој момент, земјата под нас и се што стои на неа се движи кон исток со огромна брзина (во зависност од тоа каде стоите на Земјата). На нашата географска широчина, ова е околу 1.180 километри на час, или кажано поинаку, секоја секунда се движиме речиси 330 метри на исток. Бидејќи нашата планета е тркалезна и нејзиниот дијаметар (а со тоа и нејзиниот обем) се намалува од екваторот до половите, брзината исто така се намалува на соодветните географски широчини и е само околу 8 сантиметри на час во близина на двата пола.
Сепак, повеќето луѓе живеат во умерени географски широчини каде брзината на ротација е голема. Ова значи дека ако Земјата ненадејно застане, тие ќе бидат катапултирани кон исток со истата брзина што ја имаше Земјата во моментот пред да застане. Во нашиот случај, околу 1.180 километри на час. И кога би можеле да го преживеете лансирањето, да паднете на Земјата или да се удрите во првиот објект на вашиот пат, сигурно не би го сториле тоа.
Се разбира, тоа не би ги однело само луѓето во вселената или многу далеку, туку и сè што навистина не е многу добро прицврстено за земјата. Така би се нашле во воздухот заедно со дрвја, куќи, животни, автомобили, возови… останатото го оставаме на вашата фантазија. Зградите веројатно би се распаднале при ударот, така што нивните составни делови – големи или мали ѕидови, тули, бетонски греди, покриви итн. – би летале низ воздухот.
Најсреќни би биле луѓето кои живеат или ќе бидат на Антарктикот или во близина на Северниот пол во моментот на исклучување. Но, навистина, навистина блиску, изјави за Business Insider професорот по геонаука од Универзитетот Колгејт, Џозеф Леви. „Треба да бидеме на 89,9 степени или околу десет километри подалеку од половите. На таа далечина, веројатно само ќе се сопневме напред со брзина на одење“, рече тој. „Сепак, повеќето луѓе на Земјата би летале со брзина од стотици километри на час.
Јадранското море со сета сила би го погодило и нашето крајбрежје
Друг дел од катастрофата би бил предизвикан од вода. Поради инерција, непознати количини на вода од океаните, морињата, реките и езерата би почнале да се движат кон копното. Огромни области би биле поплавени.
Бидејќи водата, како и сè друго, би почнала да се движи кон исток, во Европа, на пример, Данска и Холандија ќе бидат целосно поплавени, веројатно и голем дел од Белгија. Напливот на вода ќе ги потопи градовите долж Португалија, западна и северна Шпанија, западниот брег на Франција, Велика Британија, Ирска и Скандинавија. Во Средоземното Море, морето би се срушило врз западниот италијански брег, како и врз источниот брег на Јадранското Море (т.е., исто така, словенечкиот, хрватскиот, црногорскиот и албанскиот брег), целиот источен Медитеран би бил погоден. Повеќето помали острови и островски нации во Тихиот Океан би биле поплавени од огромни количества вода. И би требало долго време водите целосно да се смират.
Што ако Земјата застане во бавно движење?
Сепак, сценариото во кое Земјата наеднаш би застанала е речиси невозможно. „Во природните системи, ништо не запира веднаш“, рече Леви.
Што би се случило ако нашата планета ненадејно застане, неколку дена или недели.
„Постепеното забавување би го променило погледот на небото. На некои места денот би почнал да станува подолг, но од другата страна ноќта не завршувала и не завршувала. И кога Земјата конечно застана, половина од планетата ќе има ден, а другата половина ќе има ноќ. Меѓутоа, поради ротацијата на Земјата околу Сонцето (да претпоставиме дека Земјата престана да ротира само околу својата оска), границата помеѓу светлината и темнината постојано ќе се поместува.
И покрај тоа, светлиот дел од денот би траел околу половина година, а исто така и ноќта. Во тој дел од Земјата каде што би владеел денот, поради континуираното сончево зрачење би гореле посевите и шумите, а исто така би испарувале многу вода, објасни Леви. Од друга страна, дури и половина година вредна ноќ не би била многу подобра. „Недостигот на светлина и топлина веројатно би убиле многу од преостанатите растенија т.е ја замрзна водата во мраз и ледени плочи“, рече тој. Само повисоките географски широчини, каде сончевата светлина не би била премногу интензивна, би биле побезбедни. Во овој случај, потенцијалните преживеани би морале да се навикнат на номадски начин на живот, во потрага по области кои постојано се менуваат со поволни услови.
Ротацијата на Земјата околу нејзината оска навистина се забавува, но овој процес е исклучително бавен. Но, ниту незабележливо. На пример, поради забавувањето на ротацијата на Земјата, на крајот на годината мораме да додаваме по една секунда, ако сакаме да го задржиме точното мерење на времето. Одвреме-навреме забележуваме и дека Земјата побрзо се ротира околу својата оска, што научниците се уште не можат задоволително да го објаснат. За двата феномени веќе пишувавме.
Временската прогноза исто така би била многу посложена поради запирањето на Земјата, бидејќи постоечките обрасци би се промениле. „Низ терминаторот – линијата што би ги делела светлиот и темниот дел на Земјата – би дувале силни ветрови, носејќи ладен воздух од ноќната страна, кој би се загреал и би се издигнал на светлата страна“, го опишал настанот Леви. „Ова е различно од сега, кога топол воздух се загрева и се издигнува над екваторот и се лади и паѓа кон половите.
Сепак, дури и дневно или месечно или дури и годишно запирање на Земјата е речиси целосно малку веројатно. „Дури и да почнеме да го користиме вртежниот момент на нашата планета за да ги задоволиме сите енергетски потреби на човештвото и полека да ја доведеме Земјата во застој, сепак ќе бидат потребни околу милион години за планетата навистина да застане“, рече Леви. Исто така, речиси е невозможно ротацијата на Земјата околу нејзината оска да спречи судир со кој било објект од вселената. Така, светот нема да застане наскоро, ниту ние нема да можеме да излеземе од него.
