По повод 27 мај, Денот на различноста во Германија, да повториме уште еднаш: Сексуалноста е разновидна. А полот кон кој чувствувате привлечност се одредува за време на пубертетот преку интеракцијата на биолошките и психосоцијалните фактори.
Пред 35 години, милиони луѓе низ целиот свет одеднаш беа „излекувани“. Тоа беше на 17 мај 1990 година, кога Светската здравствена организација ја отстрани хомосексуалноста од листата на човечки болести, објавува Дојче веле.
Дотогаш, љубовта кон лица од ист пол се сметаше за вид ментална болест. Луѓето кои го покажувале тоа честопати биле затворани во санаториуми или затвори и „третирани“ со електрошок и други сомнителни психотерапии.
Сепак, „хомосексуалците, бисексуалците и транссексуалците не се – и никогаш не биле – болни“, вели проф. д-р Клаус М. Бајер, директор на Институтот за сексологија и сексуална медицина во познатата болница „Шарите“ во Берлин. „Човечката сексуалност се карактеризира со разновидност“, додава Бејер.
„Денес е јасно дека никој не ја избира својата сексуална ориентација. Тоа е прашање на судбина, а не на избор. Сексуалната ориентација – или како што ја нарекуваат експертите, „структура на сексуална преференција“ – се развива за време на пубертетот, под влијание на половите хормони.“
Сексуалноста се формира во адолесценцијата – тоа е она што лицето го доживува како физички привлечно и она што ги одредува сексуалните преференции и интеракции што ги посакува.“
Бајер истакнува дека, по оваа развојна фаза во адолесценцијата, сексуалните преференции остануваат стабилни. „Тие се јавуваат во адолесценцијата и остануваат стабилни во текот на целиот живот, и покрај желбата на некои луѓе да ја променат својата сексуална ориентација, на пример да бидат како сите други поради општествен притисок“, објаснува тој.
Тоа не е тренд.
Универзалните човекови права го вклучуваат правото на слободна сексуална ориентација. Сексуалноста отсекогаш била разновидна. Тоа не е тренд, ниту е ограничено на особено либерални општества.
„Според податоците што ги имаме, истополовата ориентација сочинува околу три до пет проценти од населението. И тоа важи за сите култури. Човечката сексуалност […] се карактеризира со оваа разновидност – и не може да биде поинаку“, вели сексологот Бајер.
Оттука следува дека е погрешно да се осудува или дури и да се осудува некого поради неговата сексуална ориентација.
Сепак, сексуалната ориентација на поединците ги поларизира цели општества. Во некои случаи ова води до исклучување, дискриминација и прогон. На пример, хомосексуалноста е казнива во најмалку 67 земји, а во седум земји истополовите сексуални односи се казнуваат со смрт.
Речиси половина од сите земји во светот каде што хомосексуалноста е забранета се во Африка. Само 22 од 54 африкански земји ја легализирале хомосексуалноста.
Во некои земји, хомосексуалноста е казнива со затвор, а во четири земји што го применуваат шеријатскиот закон – Мавританија, Нигерија, Сомалија и Јужен Судан – е казнива со смрт.
Како се развива сексуалната ориентација?
Како се развива сексуалната ориентација е едноставно прашање – но без едноставен или дефинитивен одговор. Не постои единствена причина за сексуална ориентација. Сепак, истражувачите се обиделе да разберат како се формира сексуалната ориентација преку анализа на гените, хормоните и социокултурните фактори.
„Сегашниот став е дека постојат голем број фактори. Досега, никој не можел да издвои ниту еден фактор што би можел да објасни зошто едно лице е истополово ориентирано, а друго е хетеросексуално“, вели проф. д-р Бајер.
Може да се претпостави дека развојот на сексуалната ориентација е резултат на сложена интеракција на биолошки и социјални фактори.
Биолошки фактори
Биолошките фактори што влијаат врз развојот на сексуалната ориентација вклучуваат генетски состав на една личност, како и (пренатални) хормони и хемикалии.
Сепак, сексуалната ориентација не е наследна. Семејните и таканаречените студии за близнаци сугерираат дека хомосексуалноста може да се јавува во семејства, но генетските маркери пронајдени во овие студии не беа доволно значајни за да се заклучи дека постои „ген за хомосексуалност“.
Хормони и други хемиски супстанции
Хормоните како тестостерон и феромоните, исто така, можат делумно да влијаат врз развојот на сексуалната ориентација. Феромоните се хемиски супстанции кои влијаат на сексуалното однесување.
Студиите покажуваат дека машките феромони ја стимулираат хипоталамусната активност и кај хетеросексуалните жени и кај хомосексуалните мажи – но не и кај хетеросексуалните мажи. Хипоталамусот е жлезда во делот од мозокот што влијае на инстинктивното однесување и сексуалната функција.
Социјални влијанија
Кукли и фустани за девојчиња? Алатки и играчки автомобили за момчиња? Типично женските или типично машките играчки немаат никакво влијание врз сексуалната ориентација. Истото важи и за воспитувањето.
Точно е дека некои луѓе не ја изразуваат својата вистинска сексуална ориентација сè до подоцна во животот. Но, во основа, сексуалните преференции се менуваат во текот на животот.
Се менува.
„Имаме многу силни докази дека ова не е можно. Постојат студии кои ја следеле сексуалната ориентација со текот на времето. Имало несреќни „обиди за конверзија“ кај мажи ориентирани кон ист пол. Ова беше обидено во голема студија во Соединетите Држави во 1970-тите – без никаков успех. Ова е силен доказ дека сексуалната ориентација е многу стабилна“, вели Бајер.
Иако сексуалната ориентација се развива за време на пубертетот, развојот на родовиот идентитет започнува во детството и е завршен до петтата или шестата година кај повеќето луѓе, вели Бајер. Од таа возраст, децата можат „да се видат себеси во својата сексуалност во иднина и да си создадат визија за својата иднина како маж или жена“, вели тој.
Откако ќе се формира сексуална ориентација, таа никогаш не се менува. Ниту со „заведување“, ниту со рани сексуални контакти. „Нема ништо во тоа“, вели Бејер. „Важен доказ за ова е тоа што многу луѓе имале истополови сексуални контакти во младоста, но сè уште не се истополово ориентирани.“
Клучен фактор во развојот на идентитетот е дали децата добиваат поддршка од своите родители или ги отфрлаат. Ако децата и адолесцентите доживеат силно отфрлање, тие често имаат ниска самодоверба. Ако ова отфрлање е поврзано со сексуалниот идентитет или ориентација на детето, тоа може да доведе до депресија и мисли за самоубиство.
Сексуалноста е разновидна.
„Особено во општествата каде што сексуалните малцинства се исклучени и прогонувани, многу е важно да се води непристрасна дебата за сексуалната разновидност“, вели проф. д-р Бајер.
Од научна перспектива, ниедна сексуална ориентација не е болест, ниту пак е „неприродна“. Социјалните норми одредуваат што се толерира или се смета за „нормално“ или „неприродно“. Овие норми можат значително да се променат, во зависност од времето и контекстот. Но, човечката природа не се менува.
