Проекциите покажуваат дека сè постарата здравствена работна сила се бори да остане во чекор со брзо стареечкото население на ЕУ. И тоа е голем проблем.
Во 2022 година, повеќе од една третина од лекарите во земјите од ЕУ биле над 55 години. Во половина од земјите-членки, овој удел беше 40 проценти или повеќе.
Според извештајот „Здравјето на прв поглед: Европа 2024“, заеднички објавен од ОЕЦД и Европската комисија, повеќе од една третина (35 проценти) од лекарите во ЕУ биле над 55 години.
Оваа бројка претставува непондериран просек, што значи дека не ја зема предвид големината на населението. Бидејќи уделот беше поголем од 40 проценти во најнаселените земји-членки, пондерираниот просек веројатно ќе биде поголем од 35 проценти, објави „Еуроњуз“.
Во речиси половина од земјите, ситуацијата е посериозна – речиси еден од пет лекари има 65 години или повеќе.
„Стареењето на медицинската работна сила, особено во комбинација со континуираниот недостиг на персонал и растечките потреби за здравствена заштита, претставува сериозна закана за одржливоста на здравствените системи во Европа“, рече д-р Оле Јохан Баке, претседател на Постојаниот комитет на европски лекари (CPME).
Каде е најголем процентот на постари лекари и кои земји се најмногу изложени на ризик?
Повеќето лекари во Италија и Бугарија се постари од 55 години.
Уделот на лекари над 55 години се движи од 21% во Романија до 54% во Бугарија и Италија. Вклучувајќи ја Велика Британија (податоци од 2021 година) и одредени земји-кандидатки и членки на ЕФТА, Велика Британија има најмал удел – 14%, по што следува Турција со 15%.
Разликите меѓу Италија и Велика Британија се објаснуваат со два фактора:
Политиките поврзани со специјализацијата, кои со години се ограничени во Италија поради недостаток на инвестиции и стратешко планирање.
Атрактивноста на одредени земји за странските лекари.
Германија и Франција исто така имаат висок процент на постари лекари
Во Германија и Франција, процентот на лекари над 55 години беше близу 50% – 44% и 43%, соодветно.
Други земји со учество од 40% и повеќе се Латвија, Естонија, Унгарија, Белгија, Чешка, Литванија, Луксембург, Полска и Кипар.
Сите нордиски земји имаа удел под просекот на ЕУ, а Норвешка и Финска беа особено ниски, со само 24% од лекарите над 55 години.
Лекарите на возраст од 65 години сочинуваат 1 од 5 во неколку земји
Во 11 земји од ЕУ, процентот на лекари над 65 години бил поголем од 18%, а во повеќето надминал 20%. Во Италија, овој удел достигна 27%, според Евростат.
Од друга страна, Малта има најголем процент на млади лекари (под 35 години) – 46%, по што следи Романија со 34%.
Ниту една друга членка на ЕУ не надминува 30% во оваа категорија, освен Турција, која има 41%.
Во Италија, овој удел е само 11%, во Франција 16%, а во Германија 20%.
Зошто процентот на постари лекари толку многу варира меѓу земјите?
Гаетан Лафортјун, координатор на извештајот „Здравјето на прв поглед: Европа“ и виш економист во ОЕЦД, истакнува три главни причини:
Стапки на упис на млади лекари – земјите со ограничени места на медицинските факултети или специјализации имаат тешкотии да надоместат за пензионирањето.
Стапки на задржување на лекарите – лошата рамнотежа помеѓу работата и приватниот живот, административните оптоварувања и ниските плати ги охрабруваат младите лекари да емигрираат.
Стапки на отпуштање од работа – во некои земји, лекарите можат да работат и по формалната возраст за пензионирање, со дополнителни стимулации, додека други земји строго ги спроведуваат возрасните ограничувања.
Медицинската кариера е помалку привлечна за младите луѓе
Спедикато од FEMS нагласува како привлечноста на медицинската професија се намалува поради општествените промени и поголемата важност на приватниот живот.
Јохан Баке додава дека патот до станување целосно квалификуван лекар трае од 10 до 14 години, а претходните политички одлуки за намалување на запишувањето на медицински студии сега се одразуваат на стареењето на работната сила.
Спедикато заклучува дека ефектите од инвестициите во медицинското образование се гледаат дури по многу години.
Медицински сестри
Во речиси сите земји, процентот на медицински сестри над 55 години е помал од процентот на постари лекари.
Просекот во ЕУ е 24%, при што националните удели се движат од 10% во Романија до 39% во Латвија.
Во Италија, овој удел е само 24% за медицинските сестри, во споредба со 54% за лекарите – највисок по Бугарија.
Здравствената работна сила не е во чекор со стареењето на населението на ЕУ
Во извештајот се наведува дека 20 земји од ЕУ пријавиле недостиг на лекари во 2022 и 2023 година, а 15 земји пријавиле недостиг на медицински сестри, пренесува „Еуроњуз“.
Овој недостиг е предизвикан од „двојниот демографски предизвик“: стареењето на населението и здравствената работна сила.
Во 2022 година, односот на луѓе над 65 години кон вкупната вработеност во здравствената заштита и социјалните услуги беше 3,49, а до 2050 година се предвидува да порасне на 3,94 – што укажува на помал број здравствени работници по постаро лице.
Џејмс Бјукан од Фондацијата за здравство ја нагласува потребата од планирање засновано на докази и долгорочни проекции за работната сила.
