САД, Велика Британија и Австралија открија детали за планот за изградба на нова флота на подморници на нуклеарен погон. Според Пактот Аукус, Австралија треба да ги добие своите први нуклеарни подморници од САД. Со воспоставувањето на пактот, тие сакаат да го ограничат кинеското влијание во индо-пацифичкиот регион.
Деталите од договорот Аукус беа презентирани во Сан Диего, САД од американскиот претседател Џо Бајден, премиерот на Обединетото Кралство Риши Сунак и австралискиот премиер Ентони Албанес. Бајден нагласи дека целта на договорот е зајакнување на мирот во регионот. Тој рече дека подморниците биле „напојувани со нуклеарен погон, а не со нуклеарно вооружување“. Договорот нема да ја загрози посветеноста на Австралија да остане земја без нуклеарно оружје.
Тоа е значајна надградба на воените капацитети на Австралија, јавува Би-Би-Си. Тоа ќе стане втората земја на која Вашингтон ќе и продава вакви подморници. Досега само Обединетото Кралство ги има добиено.
Подморниците со нуклеарен погон патуваат подалеку и побрзо од подморниците на дизел. Австралија на тој начин ќе може да напаѓа од долги растојанија. Австралиските морнари ќе бидат обучени да ги користат во САД и Велика Британија.
Првично, Обединетото Кралство и Соединетите Американски Држави ќе базираат мал број подморници во Перт, Западна Австралија, според договорот, тоа треба да се случи по 2027 година. Во почетокот на 2030-тите, Канбера ќе купи три американски подморници од класата Вирџинија, со опција за купување уште две.
Австралија ќе одвои 187 милијарди евра за подморници во текот на 30 години. Според премиерот Албанес, ова е „најголемата поединечна инвестиција во австралиските одбранбени капацитети во историјата на Австралија“. Изградбата на подморници, сепак, ќе отвори илјадници локални работни места.
Сунак истакна дека за 18 месеци од претставувањето на алијансата Аукус, предизвиците за глобалната стабилност само се зголемија. „Руската нелегална инвазија на Украина, зголемената самоувереност на Кина, дестабилизацијата на Иран и Северна Кореја – сето ова може да доведе до тоа светот да стане опасен, неуреден и поделен“, рече Сунак, пренесе Би-би-си.
Програмата Aukus е првиот пример за употреба на дупка во Договорот за неширење нуклеарно оружје од 1968 година, кој дозволува трансфер на фисилен материјал и нуклеарна технологија од држава која поседува нуклеарно оружје во држава која не поседува, пишува The Guardian. .
Кинеската мисија во Обединетите нации ги обвини Соединетите Држави и Обединетото Кралство за „прекршување на целите и целите на Договорот за неширење на нуклеарно оружје“. Тој смета дека „таков училишен пример за двојни стандарди му штети на авторитетот и ефективноста на меѓународниот систем за неширење нуклеарно оружје“.
Партнерите од пактот Аукус интензивно разговараа за ова со Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ). За да го намалат ризикот, Австралијците се согласија да немаат полигон на нивна територија, туку да тренираат во САД и Велика Британија. Австралија нема да го збогатува или преработува потрошеното нуклеарно гориво. Горивото што ќе го обезбедат САД и Велика Британија ќе биде во заварени контејнери кои нема да треба да се полнат. Австралија вети дека нема да набавува опрема потребна за хемиска преработка на потрошеното гориво што може да се користи во оружје.
Генералниот директор на МААЕ, Рафаел Гроси, е убеден дека партнерите на проектот Аукус се „посветени да обезбедат највисоки стандарди за неширење нуклеарно оружје и мерки за контрола“. Според Гардијан, тој го изразил своето задоволство од досегашната соработка.
Еден од директорите на програмата за нуклеарна политика на Фондацијата Карнеги за меѓународен мир, Џејмс Актон, смета дека земјите вложуваат сериозни напори да ја намалат штетата што ја предизвикуваат. „Никогаш не се плашев дека Австралија ќе го злоупотреби ова гориво, туку дека другите земји ќе го наведат Aukus како преседан за повлекување на нуклеарното гориво од контролните мерки“, нагласи тој.
