Голем број моќни Руси поврзани со Федералната служба за безбедност (ФСБ), како и профитери од војната во Украина, како и олигарси чии компании беа под санкции во последните три и пол години, добија српско државјанство надвор од стандардните процедури – со специјална одлука на Владата на Србија во која се наведува дека тоа е во „национален интерес“ на Србија, откриваат „КРИК“ и рускиот портал. На овој начин дури 204 Руси со посебна мерка станаа државјани на Србија и со тоа успеаја да ги заобиколат патните ограничувања што им ги наметна Европската унија.
Од руската инвазија на Украина во 2022 година, на руските граѓани им беше тешко да патуваат во земјите на Европската унија и во неколку други земји поради воведувањето на визниот режим. Сепак, моќните Руси со врски со разузнавачки структури, воени профитери и олигарси најдоа начин да ги заобиколат визите обезбедувајќи пасоши од други земји кои им овозможуваат слободно да патуваат во ЕУ. На многумина им беше привлечен српскиот пасош, пишува КРИК, пренесува Нова.
На овие влијателни Руси воопшто не им било тешко да дојдат до него. Иако не ги исполнуваа критериумите да станат српски државјани, српската влада, на чело најпрво од Ана Брнабиќ, а потоа и од Милош Вучевиќ, им даде државјанство на овие контрареволуционерни Руси надвор од процедурата што се применува за странците, оправдувајќи го тоа со српскиот национален интерес.
Еден од нив е Иван Сибирев, воен профитер чија компанија „Р-Строј“ развивала бизниси во зафатените од војната украински градови. Додека минатата година Европската унија ја санкционираше неговата компанија за збогатување благодарение на војната, премиерката Брнабиќ, прескокнувајќи ги стандардните процедури, му даде српско државјанство. За да се случи ова, бидејќи Сибирев не ги исполнуваше условите, српската влада употреби член од Законот за државјанство кој дозволува странците да добијат државјанство доколку тоа е важно за „националниот интерес“ на Србија.
Брнабиќ, исто така, смета дека е важно Србија да му даде државјанство на Виктор Шендрик, поранешен специјален агент на Руската служба за безбедност (ФСБ) и шеф на обезбедувањето на руските олигарси Аркадиј и Борис Ротенберг. Шендрик е и спонзор на неонацистичката поделба на навивачите на Еспањол која се бори против Украина.
По специјална постапка државјанство доби и Димитриј Сергеев, близок пријател на синот на познатиот генерал на ФСБ Николај Патрушев, кој тесно соработува со Александар Вулин за прислушувањето на руската опозиција во Белград. Патрушев и Вулин формираа и „работна група за борба против „обоените револуции“ со задача да ги спречат протестите и да организираат мониторинг на активисти, новинари и бранители на човекови права, како што напиша Данас.
Тие не се единствените руски државјани кои благодарение на посебните одлуки на Владата на Србија успеале да добијат српски пасош, покажува истражувањето на новинарите на руската веб-страница „Важна цена“ и на порталот КРИК.
Новинарите ги прегледаа сите одлуки за доделување државјанство од почетокот на 2022 година до април 2025 година и открија дури 204 руски државјани кои добиле српски пасоши надвор од вообичаената процедура бидејќи тоа наводно било „во интерес на Србија“. Од нив не се бараше да ги исполнат стандардните барања како што е да живеат во Србија пред или по добивањето пасош, ниту да се откажат од други државјанства.
Меѓу оние кои добиле државјанство на овој начин се и неколку Руси поврзани со политичката елита на Кремљ, руската безбедносна служба (ФСБ), воената индустрија, оние кои се збогатиле во војната во Украина и други деловни гиганти, според истражувањето на „Важни приказни“ и КРИК. Не е јасно кои национални интереси на Србија се задоволуваат со овие одлуки.
Давањето државјанство на овој начин обично е резервирано за истакнати луѓе од областа на науката, спортот или уметноста.
Истражувачот за корупција од невладината „Арктида“, Илја Шуманов, смета дека оваа масовна дистрибуција на пасоши може да биде дел од политичкиот договор меѓу двете влади. Тој вели дека во ова сценарио Србија ризикува да ги загуби шансите за европска интеграција, но властите во земјата можат да ги добијат од Москва инструментите за авторитарна контрола што и се потребни сега, во време на масовни протести.
„Мислам дека се работи и за неформална финансиска поддршка, обезбедување заеми и кредити кои ќе се користат за одржување на режимот. Србија е турбулентна и Русија може да му помогне на режимот споделувајќи ги сите авторитарни практики со нив. Почнувајќи од системи за надзор, контрола на социјалните мрежи, до политички технологии – на пример, фарми за ботови и слично“, рече тој.
Новинарите на „Важни прича“ контактирале со сите споменати во текстот кои добиле српско државјанство, но не добиле никакви одговори. КРИК испрати прашања до Владата на Србија за објаснување на ваквите одлуки, но медиумската служба не одговори на нив.
