Најчесто се јавува кај постари луѓе, повеќе жени отколку мажи и обично не може да се дијагностицира доволно рано.
Жолчното кесе е мал орган во форма на кесичка сместен под црниот дроб. Кај возрасните, тој е широк до три сантиметри и долг околу осум сантиметри. Неговата главна функција е складирање на жолчката, течност произведена од црниот дроб.
Жолчката содржи раствор од жолчни киселини, билирубин, фосфолипиди, холестерол и електролити, а откако ќе се складира во жолчното кесе, се ослободува во тенкото црево за да помогне во варењето.
Жолчката помага и во апсорпцијата на мастите и витамините растворливи во масти, поточно витамините А, Д, Е и К и го поттикнува излачувањето на водата во дебелото црево, односно помага за чистење на цревата. Најчестиот проблем поврзан со жолчката се камењата во жолчката, но тие можат да бидат само показател за посериозна состојба како што е ракот на жолчното кесе.
Овој тип на рак е исклучително редок; годишно во Хрватска се дијагностицираат околу 200 случаи и почесто ги погодува жените отколку мажите. Најчесто се јавува кај постари луѓе, околу 65 години па нагоре, но може да се појави и кај помлади луѓе.
Причина за рак на жолчното кесе
Експертите сè уште не знаат точно што предизвикува рак на жолчното кесе, но се чини, исто како и другите видови на рак, кога здравите клетки стануваат малигни поради мутација на човечката ДНК и неконтролирано се размножуваат.
Ако не се лекуваат, таквите „инфицирани“ клетки се шират на околното ткиво и оддалечените делови од телото. Сепак, гореспоменатите генетски мутации кај ракот на жолчното кесе се случуваат со текот на времето, односно не се наследни. Ова значи дека ако некој од вашето семејство имал рак на жолчното кесе, тоа не значи дека постои поголем ризик за вас.
Сепак, постојат фактори на ризик кои ги зголемуваат шансите за развој на овој тип на рак. Повеќето од нив се поврзани со хронично воспаление на жолчното кесе и жолчни камења. Имено, кога се присутни камења во жолчката, жолчното кесе побавно ја ослободува жолчката, поради што клетките во мочниот меур подолго време се изложени на жолчни киселини, што пак доведува до воспаление и иритација.
Жолчните камења, исто така, го блокираат преминот, или жолчните канали, што може да им овозможи на сокови од панкреасот да течат назад во жолчното кесе и да направат хаос.
Некои други фактори кои го зголемуваат ризикот од рак на жолчното кесе се следниве:
– полипи и цисти во жолчното кесе
– порцелански жолчен меур (кога неговите ѕидови се полни со калцификати)
– дебелината
– тифус (се зема примерок од бактеријата салмонела)
– примарен склерозирачки холангитис (лузни предизвикани од воспаление на жолчните канали)
– етничка припадност (Латиноамериканците, Индијанците и Мексиканците имаат најголем ризик од рак на жолчното кесе)
– пушење
– изложеност на хемикалии кои се користат во гумата и текстилната индустрија
Симптоми на рак на жолчното кесе
Симптомите на рак на жолчното кесе е тешко да се поврзат со оваа болест, бидејќи тие не се толку забележливи во раните фази. Ако се појават, повеќето пациенти ќе мислат дека се работи само за камења во жолчката или абдоминална болка, не сомневајќи се за нешто посериозно.
Затоа овој рак обично не се дијагностицира додека не напредува, а дотогаш веќе се проширил на блиските органи.
Некои од симптомите кои не треба да се игнорираат се:
– болки во стомакот, најчесто во горниот десен дел
– надуеност во пределот на стомакот
– гадење и повраќање
– нагло губење на тежината
– Жолтица – пожолтување на кожата и белките на очите
– Трнлив стомак – се јавува кога жолчното кесе отекува поради блокирани канали или ракот се проширил на црниот дроб
– темна урина
– треска
Може ли да се излечи ракот на жолчното кесе?
Доколку ги почувствувате горенаведените симптоми или се сомневате дека има рак на жолчното кесе, лекарот може да изврши дијагностички тестови како што се тестови за функцијата на црниот дроб, физички преглед, ултразвук, биохемиски анализи, лапароскопија и слично. Постапката на стадиум, која одредува колку се проширил ракот, помага во дијагностицирање на рак на жолчното кесе.
Скалата оди од 0 до 4 врз основа на тоа колку ракот пораснал во ѕидот на жолчното кесе.
Фаза 0 значи дека абнормалните клетки не се прошириле од местото каде што првично се формирале, што се нарекува карцином in situ. Поголемите тумори кои се шират до блиските органи и сите тумори кои се шират или метастазираат во далечните делови од телото се стадиум 4.
Што се однесува до третманот, ракот на жолчното кесе може да се отстрани во рана фаза со операција, т.е. холецистектомија. Со оваа процедура се отстранува целото жолчно кесе и продолжената холецистаектомија отстранува други ткива со канцерогени клетки.
По операцијата и поправките, обично е неопходна терапија со зрачење или хемотерапија. Овие две терапии се потребни за отстранување на потенцијалните остатоци од клетките на ракот. Ракот што не може да се отстрани со операција, како што се метастазите и оние кои се враќаат по ремисија, за жал не се излечиви.
Диета по отстранување на жолчката
Секој кој го преболел ракот на жолчното кесе и го отстранил тој орган може да живее нормален живот, но треба да следи одредени правила на исхрана.
По операцијата, црниот дроб сè уште ќе произведува доволно жолчка за варење, но може да има потешкотии при варењето на масна храна. Бидејќи мастите не се вари добро поради недостаток на жолчни соли, луѓето на кои им е отстрането жолчното кесе дефинитивно треба да избегнуваат мрсна и тешка храна.
Ова вклучува храна како што се:
– црвено месо
– жолчки од јајце
– кофеин
– млеко и млечни производи
– мешунки, лук
– зелка и пиперки
– рафинирано брашно
– хидрогенизирани масти
– пржено тесто
– зачинети и тешки зачини
Сето горенаведено може да предизвика болка во областа каде што се наоѓала жолчката, црниот дроб или панкреасот. Наместо тоа, исхраната треба да се заснова на свеж зеленчук (како брокула, целер, моркови, тиквички, ротквици), овошје (банани, ананас, лимони, портокали, цреши, грозје), посна риба, тестенини, варен компир, ориз, крт месо и добри масти како маслиново и ленено масло.