Проблеми на фармацевтскиот пазар: можеме да очекуваме поскапувања и недостиг
Во Словенија и во другите европски земји има недостиг од лекови. Повремено се дефицитарни поради економските превирања како и воената ситуација во Украина, што може да значи дека стануваат поскапи.
Пред извесно време известивме дека на Словенија и недостигаат детски лекови со парацетамол кој ја намалува температурата и ја ублажува болката и детски антибиотици. Цела Европска Унија има слични проблеми.
Повеќето активни состојки и лекови се произведуваат во Азија, главно во Кина, Индија и Пакистан. Проф. д-р. Борут Штрукељ од Фармацевтскиот факултет во Љубљана како една од причините го наведува недостатокот на хемикалии неопходни за набавка на лекови. Тие се дефицитарни поради превирањата во нафтената индустрија, рече тој. „Исто како што автомобилската индустрија е парализирана од недостаток на чипс, фармацевтската индустрија сега страда од недостаток на хемикалии кои се неопходни за производство на лекови. Оние компании кои имаат под закуп суровини ги немаат овие проблеми“, додаде Штрукељ.
Причината за недостигот на снабдување со парацетамол е и затворањето на лабораторијата на еден од најголемите индиски производители. „Бидејќи инспекциските служби открија нечистотии кои не треба да се формираат во финалниот лек, тие ја затворија фабриката, што предизвика проблем за четвртина од светот, вклучувајќи ги Крка и Лек“, објасни тој. Нултата политика на Кина кон КОВИД, исто така, предизвикува проблеми со акциите, додаде тој. Пред неколку дена во пристаништето во Шангај чекаа да бидат извезени 28.000 тони ацетилсалицилна киселина, активна состојка содржана во Аспиринот.
Западот е силно зависен од Азија за производство на лекови, бидејќи „не сака да има валкан дел од аптеката на својата почва, како што го нарекуваме овој дел, кој ги синтетизира основните состојки за лековите“.
Во Украина не работат три фармацевтски фабрики
Синџирите на снабдување се погодени и од војната во Украина, каде што има три фармацевтски фабрики: Дармица, Артериум и БСПП, кои поради недостаток на работна сила – според Штрукељ – не можат да работат. „Посебен вид антибиотик за четвртина од светот се произведува во Дармица и БСПП, кои целосно го прекинаа производството на овие антибиотици. Засега овој тип на антибиотик е доволен, но порано или подоцна ќе има недостиг“, предупреди Штрукељ.
Европската агенција за лекови (ЕМА), во меѓувреме, внимателно ги следи „ефектите од војната врз снабдувањето со лекови во ЕУ. При утврдувањето на степенот на влијанието, ние сме во близок контакт со координативните органи во земјите-членки и Европската комисија за да научиме во рана фаза за можните нарушувања во синџирот на производство и снабдување и промени во побарувачката за некои лекови на некои пазари Европските агенции, додавајќи дека тоа засега не е потребно.
Во меѓувреме, Дарја Поточник Бенчич од Фармацевтската комора на Словенија оценува дека на Европа ќе и треба доста време да го стабилизира фармацевтскиот пазар, бидејќи најголемиот дел од производството на активни состојки и лекови е надвор од Европа. „Очекувам дека ќе бидат потребни координирани мерки за стабилизирање на ситуацијата и снабдувањето со лекови во Словенија и другите земји од ЕУ“, додаде таа.
Дали ЕУ може да стане самодоволна?
Едно од решенијата за тоа како Европа би можела да стане понезависна од азискиот пазар може да биде во сопствената синтеза, рече Штрукељ. Германски Баер, некогаш еден од најголемите производители на синтетички производи, би можел да ги рестартира своите фабрики, што би било во рамките на еколошките стандарди. Тој ја спомена и Крка, која веќе синтетизира активни состојки во помали количини и ќе трпи помалку во залихите од другите компании.
Цените би можеле да скокнат
Штрукељ, исто така, предупреди дека цените на лековите може да се зголемат барем за колку и изворите на енергија во наредните месеци. Според некои проценки, генеричките лекови кои заземаат голем дел од пазарот ќе поскапат и до 25 проценти. Повеќето од нив се генерички лекови, бидејќи во оваа група спаѓаат лекови кои излегуваат на пазарот само кога ќе истече патентната заштита на оригиналниот лек. Примери за такви лекови се Лекадол и Далерон.
Во меѓувреме, Јавната агенција за лекови и медицински помагала на Република Словенија (ЈАЗМП) објаснува дека Словенија го користи t за одредување на цените на лековите финансирани од јавните средства. јас. систем на референтни цени. Тоа значи дека цената на лековите се утврдува со повторни пресметки од важечките цени во Австрија, Германија и Франција. Цените во последно време во просек благо паѓаат, но тоа би можело да се случи наскоро пресврт, бидејќи тие гледаат тренд „на благ пораст на цените поради порастот на цените на почетните материјали и транспортот“. Поради споменатиот начин на пресметување на цените, обемот на промените и распоредот ќе зависат главно од висината на ценовните промени во трите референтни земји, објаснуваат оттаму.
