Смартфоните сè уште тешко можат да се расклопат. Но, научниците, еколошките активисти и некои политичари сакаат да ја прекинат практиката на концернот, кој често има за цел да го расипе старото, па потрошувачот да купи нов, пишува ДВ.
Компанијата „Shift“ од германската провинција Хесен, која го направи телефонот Shiftfon, тврди дека успеала драстично да го намали отпадот, преку делови кои се заменливи. Таа е прва што воведе депозит на уреди во 2016 година. Компанијата собира потрошени апарати и за тоа плаќа депозит, но и проценета вредност, пишува DW.
Целта е да се поправат телефоните што ќе се произведуваат во наредните години или барем да се идентификуваат деловите што можат повторно да се користат. Има неколку компоненти кои повеќе не можат да се користат воопшто. Предуслов за вакво рециклирање е модуларната структура на телефонот, бидејќи секоја компонента е заменлива.
Дизајнот е тајна
Марина Проске и Карстен Шишке од Институтот за страст и микроинтеграција Фрауенхофер истражуваат начини на кои може да се продолжи животниот век на мобилните уреди, а имаат воспоставено соработка и со компанијата „Shift“.
Како еден од условите за можноста за поправка на телефони и таблети, тие го видоа модуларниот дизајн, кој постои кај компјутерите одамна.
„Дизајнот на Shiftphone овозможува замена и на најмалите делови. Затоа поправката е исклучително поволна, кога се доаѓа до нови делови“, вели Проске и додава дека времето е важен фактор кога се работи за трошоците за поправка.
Затоа е од големо значење како се наредени деловите. Многу телефони бараат многу делови да се отстранат пред да се најде неисправен дел. Проске смета дека дизајнот треба да се поедностави.
Елиминирајте ги телефоните што не се поправаат
Најчесто се оштетуваат батериите и екраните. Нивната замена треба да биде толку лесна што дури и лаици ќе можат сами да го направат тоа, рече Проске.
Покрај тоа, потрошувачите често се грижат дека нивните податоци нема да се изгубат кога ќе го дадат телефонот на техничари за поправка.
Честопати им се враќа уредот на кој се избришано. Затоа е подобро секој да може да си го поправи апаратот дома“, вели соговорникот на ДВ.
Сепак, овој дизајн носи и ризици, бидејќи поправката може да ја намали отпорноста на вода и прашината, како и да го оштети делот за безжичен полнење.
Резултатите од студијата спроведена од Институтот сега се вградени во европското законодавство. Европската комисија работи на соодветни регулативи за паметни телефони и таблети, а за првпат тие ќе вклучат барања за дизајн на производи, достапност на резервни делови, траење на батеријата и други мерки насочени кон продолжување на работниот век.
„Минимумот е дека уредите што не можат да се поправат повеќе не се ставаат на пазарот“, рече Карстен Шише, еден од експертите кои учествуваа во студијата.
Ознаката за поправка која би била слична на другите препознатливи етикети на телефонот би послужила да му покаже на клиентот на кое ниво е уредот кога станува збор за замена на делови.
Дали оценките за поправка се доволно строги?
На почетокот на 2021 година, Франција воведе слични критериуми за телевизори, паметни телефони, лаптопи, машини за перење и косилки. Самите производители им даваат на своите производи оценка меѓу 1 и 10. Една година подоцна, Организацијата за заштита на потрошувачите спроведе истражување и откри дека повеќе од половина од потрошувачите ја земале предвид можноста за поправка при донесување одлука за купување.
„Некои производители и трговци на мало дојдоа до идеја да создадат и прикажат индекс за поправка. На пример, даваат повеќе документи за поправка или нудат можност за полесно нарачка на резервни делови“, велат од Организацијата.
Сепак, производите со низок рејтинг се ретки. Ова значи или дека повеќето уреди можат лесно да се поправат или дека сегашниот систем за оценување не е доволно строг. Бидејќи во проценката се вклучени неколку аспекти, таа може да биде висока, иако еден критериум, како што е расклопувањето на уредот, дополнително ја комплицира поправката во пракса.
Според Организацијата за заштита на потрошувачите, има добри, па дури и многу добри вкупни вредности за тестираните телефони на Apple и Samsung.
„Меѓутоа, расклопувањето на уредите што се тестираа беше сериозно попречено од заварени или залепени компоненти“, велат тие.
Поправките повеќе не треба да бидат скап исклучок, туку правило, според германското здружение за животна средина и заштита на потрошувачите. Треба да се намалат и трошоците за поправка.
Тие бараат и намалување на ДДВ за поправки од германската влада. Засега, сојузната покраина Тирингија е единствениот пример на покраина која доделува 50 отсто од субвенциите до 100 евра годишно за електрични апарати.
Војниците припаѓаат на познати трговски улици
„На граѓаните им требаат даватели на услуги за поправка во нивната средина, каде што имаат доверба“, рече Џонатан Шот од Здружението за животна средина и заштита на потрошувачите.
За занаетчиите, сепак, влегувањето на овој пазар во моментов тешко вреди, а многу долгогодишни компании за поправка не можат да најдат нови работници. Монополот што го имаат производителите на резервни делови и софтвер и недостигот на пристап до техничката документација го отежнуваат работењето на малите компании за поправка.
