Името Заедница на српски општини или ЗСО воопшто не се користи во француско-германскиот договор за Косово кој се очекува да го потпишат Александар Вучиќ и Албин Курти во Охрид за неколку дена. Ова го открива Марк Велер, познатиот професор по меѓународно право во своја колумна во приштинска Коха, но пишува и дека и овој договор е само првичен Основен договор, односно дека допрва треба да се разговара за тоа како ќе се имплементира договореното во нов договор.
Тоа ги отвора тешкотиите околу имплементацијата на ЗСО. Во статијата се вели дека без овој дополнителен договор нема да може да биде завршен ни основниот, што значи дека иако Вучиќ и Курти начелно дадоа согласност за Преамбулата и 11 членови, деталите остануваат во воздухот.
Самоуправување наместо ЗСО, втор договор заедно со основниот договор
Велер, кој инаку е член на преговарачкиот тим на Албин Курти, потсетува дека во членот 7 наместо ЗСО се користи скромниот термин „самоуправување за српската заедница во Косово“, а најпосле во конечната верзија бил сменет со „самоуправа“.
Текстот на договорот претходно го објави Плусинфо. Во клучниот член 7 се вели:
„Двете страни се обврзуваат дека ќе воспостават посебни аранжмани и гаранции, во склад со релевантните инструменти на Советот на Европа и потпирајќи се на постоечките европски искуства, за да се обезбеди соодветно ниво на самоуправување за српската заедница на Косово и способноста за пружање на услуги во одредени области, вклучувајќи ја можноста за финансиска поддршка на Србија и директен канал за комуникација на српските заедници со Владата на Косово.
Страните ќе го официјализираат статусот на Српската православна црква на Косово и ќе пружат силно ниво на заштита на српските места со верско и културно наследство, во склад со постоечките европски модели“.
Косово ќе влезе во Советот на Европа, но не и автоматски во ОН
Експертот открива дека договорот веројатно ќе му овозможи на Косово членство во Советот на Европа, а дека Германија побара од другите земји-членки во Советот да го одложат членството на Косово, ако договорот не биде постигнат во конечната форма, што значи, со деталите за имплементација.
Тоа не е случај и со членството на Косово во Обединетите Нации, каде „дури и Србија со ентузијазам да го поддржи членството на Косово тоа не би ги спречило пречките кога ќе се земе предвид пристапот на Руската Федерација“.
За Велер формирањето на ЗСО е „конкретна наредба од меѓународната заедница за Косово“. Слична е изјавата на специјалниот пратеник за дијалог меѓу Приштина и Белград, Мирослав Лајчак, кој во интервју за РТС вчера изјави дека ако нема ЗСО, нема договор“.
15 модели за ЗСО, на Приштина ниту еден не ѝ се допаѓа
Кои се можните модели за формирање на ЗСО? Претседателката на Косово, Вјоса Османи, вчера изјави дека 15-те модели, кои Лајчак ѝ ги понудил на Приштина, немаат никаква врска со Заедницата на српски општини, туку станува збор за „модели за правата на малцинствата“. Според неа, анализата на косовските власти покажала дека најдобриот модел е оној кој го има Косово во моментов во својот Устав.
Анализата на Велер зборува и за понатамошните чекори доколку сето ова се потпише и почне да се реализира.
„Згора на тоа, договорот нема целосно да го отклучи патот кон членство во ЕУ ниту за Србија, ниту за Косово. Србија не може да стане членка, сè додека го држи Косово во Уставот и за својата политика бара друга држава, односно Косово. За сеопфатна нормализација ќе биде потребно признавање на статусот на Косово“, пишува експертот и објаснува дека ратификација на независноста на Косово може да биде побарана како дополнителен услов.
Британецот Марк Велер своевремено помогна во пишувањето на Уставот на Косово, а бил советник во преговорите во ОН во 2006 и 2007 година. Тој го придружуваше Курти за време на неговиот претходен престој во Брисел.
