Јавните болници и здравствените домови се соочија со неколку проблеми на почетокот на проектот за скратување на времето на чекање. Поради недостаток на кадар и нејасни, но несоодветни правила, повеќето услуги не ни почнаа да ги обезбедуваат во септември. Се жалат и дека приватниците имаат подобри услови за работа.
Повеќето болници и здравствени домови сè уште не почнале да даваат услуги за скратување на времето на чекање, покажува истражувањето спроведено од Здружението на здравствени заводи. Разликата е мала, бидејќи 10 болници и 19 здравствени домови одговориле потврдно на прашањето, но ќе ги даваат услугите, а 11 болници и 22 здравствени домови одговориле не.
Меѓу оние кои сè уште не почнале да ја даваат услугата се најголемите словенечки болници, клиничките центри Љубљана и Марибор. Дополнително, дел од изведувачите кои почнаа да го коригираат времето на чекање појаснија дека почнуваат во мал обем. Повеќето институти, без разлика на ова, но веќе почнаа со услугите, ги доживеаја истите проблеми:
– Недостиг на кадар, и лекари и други здравствени работници.
– Несоодветни, но не многу прецизни правила во однос на доплатата на вработените.
– Економската непромисленост за давање некои дополнителни услуги и плаќање на дополнителниот дел според поддоговори.
Данијел Бешиќ Лоредан Министер за здравство Данијел Бешиќ Лоредан (Фото: Жига Живуловиќ помладиот/БОБО)
„Приватните компании имаат подобри услови“
Во септември започна проектот за скратување на времето на чекање во јавните заводи и приватните здравствени компании со концесии. Доколку до 31 март идното лето бројот на луѓе кои чекаат над дозволената возраст не се намали доволно, Владата ќе може без концесија да вклучи и приватни лица во проектот.
Сè уште не добивме информација како напредува проектот за скратување на времето на чекање кај приватните концесионери. Испративме прашања до десетици поединци, само тројца одговорија. Сите најавија дека ќе даваат услуги, а еден од нив почна дури во октомври.
Тие податоци ги нема ниту здружението, бидејќи анкетата ја спроведе само меѓу своите членови, односно меѓу јавните здравствени институти. „Предвидувам дека приватниците во поголема мера ќе даваат услуги за скратување на редиците бидејќи имаат подобри услови за тоа“, вели директорот на здружението Марјан Пинтар.
Досега имаше неколку обиди за скратување на времето на чекање, ниту еден од досегашните проекти не можеше да се означи како успешен. Претходната влада, на пример, почна да ги прераспределува пациентите кои чекаат на даватели кои ќе бидат подготвени побрзо да ја вршат услугата, но пациентите во голема мера ги одбиваа понудените термини или даватели.
Актуелниот министер за здравство, Данијел Бешиќ Лоредан, во септември започна поинаков проект. По принципот „ќе плаќаме за се што ќе се нарача“ ги отстрани ограничувањата во програмите за кои договорените изведувачи со заводот за здравствено осигурување. Досега изведувачите најчесто се плаќале од јавни средства само за бројот на услуги за кои однапред се договориле, но сега им се плаќа за се што порачале.
Дури и пред Националното собрание да го одобри овој проект, некои луѓе јавно се сомневаа во неговата мудрост. Заводот за здравствено осигурување подолго време плаќа за некои услуги на изведувачите и откако ќе достигнат 100 отсто од предвидената програма. Меѓутоа, во случај на програми каде што ЗЗЗС плаќа за услуги обезбедени преку планот, изведувачите го надминаа планот за само 0,3 проценти во летото 2019 година, последно пред епидемијата на Ковид.
„Погоџи го пренасочуваат денарот на приватни лица“
Министерството за здравство во септември воведе плаќање на сите дадени услуги и за сите други програми. Се охрабруваат здравствените работници во болниците и здравствените домови да даваат поголем број услуги со можност за склучување колективни договори со своите вработени за дополнителна работа.
Сепак, нагорните преговори се прескапи, предупредуваат раководството на болниците и здравствените домови. Според исплатата што ја добиваат за извршената услуга, трошоците за колективните договори се толку високи што вработените на крајот добиваат релативно ниска исплата, објаснуваат оттаму.
„Одредени услуги се слабо оценети и не се погодни за спроведување според колективните договори“, велат тие, на пример, во болницата во Нови Мег, која ја води Милена Крамар Жупан. Затоа имаат проблеми да ги мотивираат вработените да спроведуваат дополнителни програми. „Вработените не предупредуваат дека колективните договори се прескапи во однос на статусот на независен претприемач, кој го плаќаат приватници. Заводите за јавно здравје немаат исти услови како приватните“, потенцираат оттаму.
Некои други слично предупредија. „Услови за склучување договори за кревање договорите се нереални или неостварливи и ги пренасочуваат средствата од јавниот сектор на приватни лица“, велат тие, на пример, во здравствениот дом Равне на Корошкем.
Во исто време, многумина посочија дека приватните институции се уште имаат предност во однос на јавните институции. Приватните компании имаат пониски кадровски стандарди, многу работници, па ангажираат само за попладневна работа, што значи дека немаат никакви обврски во однос на исплата на годишен одмор и боледување, како и во однос на обуката и обврските, како што е наведено во раководството на јавните институти. .
Со истата нето-примање, трошокот на работодавачот е речиси двојно поголем
Плаќањето според договорот е тешко оптоварено со даноци и придонеси. Ако сакале нето сума од 1.000 евра за здравствениот работник, болницата би ја чинело околу 1.850 евра, но до 2.100 евра, во зависност од тоа колкав е другиот приход на здравствениот работник и во која група за данок на доход спаѓа, објаснува. сметководител Божена Мацерл.
Јавните институти не смеат да склучуваат договори за давање здравствени услуги со независни претприемачи, приватни лица. Лекарите, кои инаку се вработени во јавен институт, често работат во приватни фирми, а попладне работат со приватни лица како самовработени претприемачи. Овој статус има особено поволен даночен третман. За независен претприемач да добие 1.000 евра нето попладне, расплаканиот го чини помалку од 1.150 евра.
Министерството ги подобрува условите
Здружението на здравствени заводи го испрати истражувањето и до Министерството, кое сега предлага некои измени во проектот за скратување на периодот на чекање. Доколку Националното собрание ја одобри законската промена, на јавните институти ќе им биде полесно да склучуваат колективни договори со своите вработени. Според новиот закон, тие зделки ќе бидат ослободени и од специјалниот данок од 25 проценти. Со тоа тие сепак би биле многу поскапи од работата со независен претприемач попладне, а поевтини од сега.
Пинтар посочува дека во октомври изведувачите полека ќе почнат да даваат повеќе услуги за скратување на времето на чекање. Добиле некои појасни инструкции од министерството, објаснува тој. Тој очекува дека и ефектот од предложената законска измена ќе биде добар.
И покрај темата, тој нема многу големи очекувања во однос на проектот, бидејќи остануваат важни пречки. Најважно за него е прениската наплата за некои здравствени услуги.
Недоволно платени услуги
Како и многу други експерти за системот, Пинтар посочува дека приватниците можат да изберат кои услуги сакаат да ги дадат за јавните пари, па ги обезбедуваат оние каде што приходот може да ги надмине трошоците. Јавните болници и здравствените домови го немаат тој избор, бидејќи мора да ги даваат и оние услуги со кои изведувачите имаат дефицит.
Како дел од проектот за скратување на времето на чекање, тој избор му се нуди и нему, бидејќи правилата не прецизираат кои услуги треба да ги дадат. Правилата на проектот на тој начин ги поттикнуваат изведувачите да вршат економски оправдани и по природа полесни интервенции и ги обесхрабруваат да вршат интервенции кои се апсолутно неопходни за обезбедување на здравјето и живеењето на жителите, како што предупредуваат од љубљанскиот клинички центар. „Итните операции по природа се поскапи и релативно помалку ценети“, додаваат тие.
„Очекувам дека сега ќе стане јасно дека некои услуги се платени подобро од другите, затоа овој проект ќе биде корисен“, додава Пинтар.
