За многу од нејзините меѓународни сојузници, Урсула фон дер Лајен е г-ѓа Европа – вистинска претседателска фигура која го водеше блокот низ пандемијата СОВИД-19 и го одржа обединет во пресрет на руската војна против Украина. Но, светлата репутација на германскиот политичар во странство сè повеќе згаснува поради слабостите во централните институции и главните градови на 27-те земји на Европската унија.
Но, како што пишува Политико, блескавиот углед на германскиот политичар во странство се повеќе се нагризува поради слабостите во централните институции и главните градови на 27-те земји на Европската унија.
Во приватните разговори во Брисел, дипломатите, пратениците и нејзиниот персонал во Европската комисија се жалат дека претседателката го пречекорува описот на својата работа, ги исклучува владите на ЕУ од донесување одлуки и владеејќи со декрети со мала група советници.
Критиките дојдоа на глава минатиот викенд кога таа направи непланирано патување во Израел, што предизвика лута реакција од европските дипломати. Неколку од нив во изјава за ПОЛИТИКО го изразија своето незадоволство што Фон дер Лајен, која изрази солидарност со жртвите од нападите на Хамас, не ги пренесе нивните повици Израел да го почитува меѓународното право во Газа.
Првиот дипломат на ЕУ, Жозеп Борел, дури се осмели да му упати ретка јавна опомена на шефот. Фон дер Лајен, рече тој, нема право да ги застапува ставовите на ЕУ за надворешната политика, кои вообичаено се координираат меѓу земјите-членки.
Борел: Не се сите Палестинци терористи
„Официјалната позиција на Европската унија за кое било надворешнополитичко [прашање] е фиксирана – повторувам – со насоки“, им рече Борел на новинарите во Пекинг во саботата. За надворешната политика одлучуваат лидерите на 27-те земји на ЕУ на состаноците на меѓународните самити, а за неа разговараат и министрите за надворешни работи на состаноците „Јас претседавам“, додаде тој.
Натали Лоазо, европратеничка и постар член на групата „Обнови ја Европа“ на францускиот претседател Емануел Макрон, ги повтори критиките во објавата на Х.
„Не разбирам каква врска има претседателот на Комисијата со надворешната политика, која не е нејзин мандат“, рече таа.
Критиките не завршија тука.
„Таа се однесуваше сè повеќе како кралица“, рече еден дипломат од ЕУ, кој сакаше да остане анонимен.
Епизодата на патувањето во Израел е само една од сè поголемиот список на примери каде што Фон дер Лајен не успеала соодветно да се консултира со главните градови на ЕУ пред да донесе голема политичка одлука или заслепувала еден од нејзиниот тим врвни комесари.
Нејзините критичари, исто така, го посочуваат нејзиното патување во Тунис во јули, кога таа го надгледуваше договорот да му даде на претседателот Каис Саид повеќе од 1 милијарда евра за да помогне во управувањето со нерегуларната миграција, како и најавата за истрага за кинеските субвенции за електрични возила како други клучни моменти кога таа не успеа да ги задржи членките на државите на одборот.
Ризикот за Фон дер Лајен е дека фрустрацијата, која досега беше во голема мера содржана од вработените во Брисел кои негодуваат на нејзиниот стил на управување и дипломатите што негодуваат приватно, се прелева во нешто поголемо. Бунтот од главните градови на ЕУ може да ја загрози нејзината потенцијална кандидатура за втор мандат како претседател на Комисијата по изборите за Европскиот парламент следниот јуни.
„Ова е проблем што треба да се реши. Следниот мандат ќе биде за спроведување на одлуките, додека првиот беше за нивно објавување“, вели друг неименуван дипломат на ЕУ, пренесува Политико.
Фон дер Лајен допрва треба да објави дали ќе бара уште еден петгодишен мандат во ЕК. Но, лидерите на нејзината конзервативна политичка групација, Европската народна партија, веќе рекоа дека ќе ја поддржат доколку одлучи повторно да се кандидира.
Иако ниту еден лидер досега експлицитно не се закани дека ќе ја повлече поддршката на Фон дер Лејен, фрустрацијата меѓу нејзините критичари – особено социјалистичките тешки тела како Борел и шпанскиот премиер Педро Санчез – може да предизвика проблеми ако таа побара едногласна поддршка за втор мандат.
Бјорн не може се
Понекогаш кризата значи дека лидерите мора да дејствуваат брзо. Според лице со директно познавање на патувањето и неговите подготовки, одлуката на Фон дер Лејен да замине во Израел била донесена во последен момент во четвртокот, откако се обидел да договори средба со премиерот Бенјамин Нетанјаху.
Фон дер Лајен одлучи да отпатува со претседателката на Европскиот парламент Роберта Мецола, која претходно ја договори нејзината посета. Двајцата ја обиколија израелската заедница десеткувана од вооружени лица на Хамас и мораа накратко да се засолнат во засолниште за бомба, кога предупредувањето за воздушен напад го прекина нивниот состанок со израелскиот претседател Исак Херцог.
Запрашан за критиките за патувањето, главниот портпарол на Комисијата Ерик Мамер рече дека Фон дер Лајен ја претставува само Комисијата, а не ставот на 27-те земји-членки на ЕУ.
„Никој не го критикуваше Фон дер Лајен што отиде во Украина и Буча [украинскиот град каде што се случи масакрот]“, им рече Мамер на новинарите. „Таа може да патува каде сака. Таа отиде во Израел за да ја изрази својата солидарност со земјата која беше предмет на неиспровоциран терористички напад. Тоа е во нејзина привилегија“.
Но, раководството на Фон дер Лајен како одговор на војната во Украина не ги задоволи сите.
„Го видовме истото со најавите за санкции или повеќето прашања поврзани со Украина: таа не разговара за тоа со многу луѓе, таа само одлучува“, рече претставник на Комисијата кој сакаше да остане анонимен.
Тој додаде дека Фон дер Лејен „ја зграпчи моќта во пандемијата и [ја задржа]“.
„Никој всушност не го оспорува тоа, и затоа што нејзиното минато е многу позитивно. Лошата страна на тоа е што некои работи остануваат неодлучни долго време“, додаде тој.
Фон дер Лејен, кој е познат по тоа што престојува на 13-тиот кат на Берлејмонт кога е во Брисел, се потпира на исклучително тесно поврзана група помошници. Таа го користи нејзиниот главен политички советник, Бјерн Зајберт, како нејзин клучен канал за донесување одлуки до остатокот од Комисијата.
Таа ретко се консултира со 27-те комесари, во споредба со нејзиниот претходник на функцијата, Жан-Клод Јункер, според неколку функционери од Брисел на кои им беше дадена анонимност за да разговараат за чувствителни домашни прашања.
Но, Зајберт е презаситен, а тоа може да доведе до прескокнување на консултациите, предупреди висок политички оперативец кој доби анонимност да зборува отворено.
„Бјорн не може да направи сè и фон дер Лајен мора да го разбере тоа“, рече оперативецот. „Морате да имате очи и безбедносни уреди и луѓе кои ќе ја преземат одговорноста кога работите стануваат тешки. Секој збор е важен и секој потег е важен“.
