Албанскиот политички блок во Северна Македонија минува низ турбулентен период што може да има далекосежни последици за владиното мнозинство и за севкупната политичка сцена. Излегувањето на Арбен Таравари со неговата Алијанса за Албанците од коалицијата ВЛЕН претставува драматичен пресврт во политичката динамика што ја обликуваше пост-изборната реалност.
Распаѓањето на ВЛЕН: Знаци што сите ги игнорираа
Коалицијата ВЛЕН (Вјоса Османи-Лирија-Европа-Ново) која се создаде како обединета алтернатива на ДУИ, очигледно страдаше од “родилна мака” уште од самиот почеток. Она што многумина аналитичари го претставуваа како “модерна визија” за албанските политички интереси, се покажа како класичен брак од интерес меѓу индивидуи со различни агенди и амбиции.
Таравари, некогаш восхитуван како доктор што влегол во политика за да “излечи” систем во криза, сега изгледа како уште еден прагматичен политичар. Неговото напуштање на ВЛЕН го обвива во реторика за “принципи”, но тајмингот сугерира нешто посуштинско – борба за моќ и позиции што останаа незадоволени.
Што останува од ВЛЕН?
Прашањето што сега лебди е дали ова е почеток на крајот за коалицијата што толку амбициозно се претстави како нова парадигма во албанската политика. Без Таравари и Алијансата за Албанците, останатите членки на ВЛЕН се соочуваат со егзистенцијална криза.
Иронично, токму таа “нова политичка култура” што ВЛЕН ја ветуваше, падна на првиот сериозен тест. Наместо дијалог и компромис, сведочиме за познатото сценарио на фрагментација што ја карактеризира македонската политичка сцена со децении.
ДУИ: Феникс што повторно се издига?
Среде овој хаос, ДУИ стои настрана со тешко скриен триумфален израз. Партијата што многумина ја отпишаа по формирањето на ВЛЕН и нивното исклучување од власта по 20 години, сега ја гледа својата најголема закана како се саморазградува.
Али Ахмети, политички ветеран што надживеа безброј политички противници, мора да чувствува извесно задоволство гледајќи како неговите критичари се расцепкуваат. Излегувањето на Таравари од ВЛЕН не само што ја ослабува опозицијата на ДУИ, туку и ја зајакнува наративата на Ахмети дека само ДУИ има капацитет да обезбеди стабилно политичко водство за албанската заедница.
Танцување на работ: Владиното мнозинство под прашалник
За премиерот Христијан Мицкоски, овие превирања создаваат нова главоболка. Владата што едвај обезбеди двотретинско мнозинство и потребниот “Бадентер“ сега се соочува со дополнителна нестабилност. Иако Таравари навестува дека нема намера да ја руши Владата, секој искусен политички набљудувач знае дека во балканската политика намерите се променливи како априлското време.
Владиното двотретинско мнозинство сега виси на тенок конец. Секое гласање на закони со двотретинско мнозинство во Собранието може да стане борба за преживување, што ја прави Владата ранлива на уцени од помали политички фактори. Парадоксално, ова може да значи дека ДУИ – официјално во опозиција – би можела да стане неофицијален “спасител” во критични моменти, што дополнително би ја зголемило нејзината преговарачка моќ.
Таравари: Калкулирана независност или политичко самоубиство?
Потегот на Таравари може да се чита на два начина. Оптимистите би рекле дека се работи за принципиелен став против компромисите што ги направил ВЛЕН. Скептиците, пак, би посочиле дека ова е класична подготовка за нови политички преговори – било со владејачкото мнозинство за подобри позиции, било со ДУИ за потенцијална иднинска соработка.
Во секој случај, Таравари сега игра опасна игра. Историјата на македонската политика е полна со примери на политичари што мислеле дека можат да играат самостојно, само за да завршат во политичка пустелина.
Што следува?
Политичката шаховска табла е поставена за интересни потези во наредните месеци. Ако ВЛЕН продолжи да се дезинтегрира, ДУИ ќе имее златна прилика да се репозиционира како “столб на стабилност” – иронична позиција за партија што многумина ја обвинуваа за статус-кво политика две децении.
За Мицкоски, предизвикот е да го одржи кревкото двотретинско владино мнозинство и потребниот „Бадентер“без да направи премногу отстапки што би го чинеле политички капитал. А за Таравари, ова е момент на вистина – или ќе се докаже како значаен самостоен играч или ќе се придружи на долгата листа политичари што исчезнале по калкулации што не успеале.
Вистинските губитници, како и секогаш, се граѓаните кои очекуваа дека “новата политика” ветена од ВЛЕН навистина ќе донесе промена во политичката култура. Наместо тоа, гледаат познат филм со различна поделба на улогите.
Политичкиот земјотрес во албанскиот блок нѐ потсетува на старата балканска мудрост – во политиката нема вечни пријатели или непријатели, туку само вечни интереси. Прашањето е само кој подобро ќе ги артикулира тие интереси.
Сашо Денесовски
