Поминаа 40 години од откривањето на ХИВ и светот измина долг пат во борбата против овој смртоносен вирус, кој некогаш беше обвиен со страв и срам, но сега се третира како хронична болест која може да се контролира.
ХИВ вирусот беше откриен во мај 1983 година, но првите индикации за новата болест се појавија две години порано кога американските епидемиолози објавија пет случаи на ретка форма на пневмонија кај геј мажите во Калифорнија.
Ова беше прво предупредување за синдром на стекната имунодефициенција (СИДА), тогаш сè уште непознат и без официјално име.
Лекарите потоа идентификуваат „опортунистички инфекции“, болести кои се јавуваат кај луѓе со веќе постоечки хронични болести или кај оние со ослабен имунитет, меѓу интравенозните корисници на дрога и хемофиличарите.
Терминот СИДА за прв пат се појави во 1982 година. Болеста е погрешно претставена како „хомосексуално нарушување“.
Во јануари 1983 година, француските истражувачи Франсоаз Баре-Синуси, Жан-Клод Шерман и Лук Монтание, раководителот на истражувањето, идентификуваа вирус кој, како што рекоа во тоа време, „може да биде одговорен“ за СИДА-та.
Нивното откритие беше објавено на 20 мај во списанието Science.
Следната година, американскиот експерт Роберт Гало тврдеше дека ја открил „веројатната“ причина за СИДА-та, ретровирусот HTLV-III.
Двата вируса се покажаа исти, а во мај 1986 година стана официјално познат како вирус на хумана имунодефициенција или ХИВ.
Во март 1987 година, во САД беше одобрена првата антиретровирусна терапија позната како АЗТ. Освен што е многу скап, има и сериозни несакани ефекти.
Соединетите држави и Франција се согласија дека Гало и Монтание заслужуваат признание за откривањето на ХИВ. Но, Нобеловата награда во 2008 година беше доделена само на францускиот тим.
Во јули 1985 година, американскиот актер Рок Хадсон објави дека боледува од СИДА, а три месеци подоцна почина. Тоа е прва смрт на славна личност предизвикана од СИДА.
Многу други ѕвезди оттогаш и подлегнаа на болеста, меѓу кои легендарниот пијанист Либераче (февруари 1987 година), пејачот на Квин, Фреди Меркјури (ноември 1991 година) и рускиот танчер и кореограф Рудолф Нуреев (јануари 1993 година).
Во 1994 година, СИДА-та стана водечка причина за смрт кај Американците на возраст од 25 до 44 години.
Две нови класи на лекови од средината на 1990-тите се почеток на комбинирање на различни антиретровирусни терапии. Наречени тројни терапии, тие се првиот ефикасен третман за ХИВ.
1996 година беше првата година во која се намали бројот на смртни случаи од СИДА во САД.
Додека бројките во САД се намалуваат, тие се зголемуваат во Африка, каде СИДА-та беше убиец број еден до 1999 година.
Во 2000 година, УНАИДС и пет големи фармацевтски компании потпишаа договор за дистрибуција на достапни терапии за посиромашните земји.
Една година подоцна, Светската трговска организација ги менува правилата за интелектуална сопственост за да им дозволи на земјите во развој да произведуваат генерички верзии на лекови за ХИВ заштитени со патент.
Во 2004 година, земјата со најголем број случаи на ХИВ во светот, Јужна Африка, по долгогодишно негирање на СИДА-та, ја стави на располагање антиретровирусна терапија преку јавниот здравствен систем.
Тимоти Реј Браун, Американец кој живеел со ХИВ повеќе од една деценија, бил излечен од вирусот откако бил подложен на третман за рак.
Браун беше подложен на две трансплантации на коскена срцевина кои содржеа мутација на ген што го спречува ХИВ да ги напаѓа клетките домаќини.
Во јули 2012 година, американските регулаторни власти ја одобрија првата дневна пилула за да помогне во спречување на инфекција со ХИВ.
Трувада или PrEP е профилакса што ја преземаат лица со висок ризик, но ХИВ-негативни за да се спречат да се заразат.
За прв пат во последните пет години, повеќе од половина од сите луѓе заразени со ХИВ примаат антиретровирусна терапија.
Оттогаш, овој сооднос се зголеми на три четвртини: од 38,4 милиони заразени луѓе, 28,7 милиони се лекуваат, според податоците на УНАИДС од 2021 година.
Пандемијата на Ковид го наруши пристапот до здравствените системи, тестирањето и лекувањето, забавувајќи го напредокот во борбата против СИДА-та, која уби 40,1 милиони луѓе во изминатите 40 години.
Во 2021 година има 650.000 смртни случаи поврзани со СИДА и 1,5 милиони нови инфекции. Во исто време, УНАИДС се надева дека ќе стави крај на СИДА-та како закана за јавното здравје до 2030 година.
