Дебелината е глобален здравствен предизвик кој, за жал, не се намалува. Растечкиот тренд на дебелина се случува и во Хрватска, покажуваат податоците на Светската здравствена организација. Податоците покажуваат дека само во Хрватска повеќе од 25 отсто од граѓаните се дебели, а особено загрижува што се зголемува бројот на дебели деца и млади.
Дебелината, освен од естетски аспект, го зголемува ризикот од сериозни болести како што се дијабетес, срцеви заболувања и хипертензија. Како одговор на оваа пандемија на дебелина, операцијата за намалување на желудникот се користи во некои случаи како дел од баријатриската хирургија.
Тоа е метод кој нуди надеж за долгорочно слабеење и подобрување на здравјето.
Операцијата за намалување на желудникот вклучува различни хируршки процедури и се препорачува за дебели луѓе со превисок индекс на телесна маса, луѓе кои се изложени на ризик од други поврзани срцеви или дијабетични заболувања и оние за кои конзервативните методи за слабеење не покажале резултати.
Што е гастрична бајпас операција?
Операциите за редукција на желудникот вклучуваат различни хируршки процедури, меѓу кои најчесто се користат гастректомија со ракав, гастричен бајпас Roux-en-Y (RYGB) и лапароскопско поврзување на желудникот.
Секоја од овие процедури има за цел да го намали обемот на желудникот, што доведува до ограничен внес на храна и последователно губење на телесната маса.
За време на постапката, хирургот го намалува волуменот на желудникот, создавајќи помалку простор за храна.
Освен што го намалува капацитетот, оваа операција го менува и патот по кој храната поминува низ дигестивниот систем, намалувајќи ја апсорпцијата на калориите. Одредени трудови, како што е објавениот труд на докторот на КБЦ Дубрава, го покажуваат долгорочниот успех на операцијата за намалување на желудникот кај дебелите луѓе.
Нивното професионално искуство потврдува и други резултати кои ја опишуваат гастричната ресекција „ракав“ како безбеден и ефикасен метод за баријатриска хирургија.
Професорот Џон Смит, водечки експерт за баријатриска хирургија, истакнува дека операцијата за бајпас на желудникот е од суштинско значење за долгорочна контрола на тежината кај сериозно дебели пациенти.
„Тие не само што го намалуваат капацитетот на желудникот, туку ги менуваат и хормоналните и метаболичките процеси, што придонесува за губење на телесната маса“, заклучува тој.
Научните истражувања и искуството на лекарите ја потврдуваат ефикасноста на гастрична бајпас операција во долгорочното намалување на телесната тежина и подобрување на здравјето на пациентите. Сепак, како и со секоја хируршка интервенција, важно е пациентите темелно да се консултираат со експерти за да ги разберат потенцијалните ризици и придобивки од операцијата.
Како се изведува операцијата за намалување на желудникот?
Подолу презентираме опис на сите методи на операција за намалување на стомакот.
1. Гастректомија или ресекција на ракавот
Пред операцијата, пациентот е подложен на прегледи и подготовки, вклучувајќи физички преглед, тестови на крвта и други дијагностички тестови. Покрај тоа, тој ги добива сите информации во врска со закрепнувањето по операцијата на гастричен бајпас. Оваа операција се изведува под општа анестезија за да биде безболна и пациентот да остане без свест за време на операцијата.
За време на гастректомија со ракав, хирургот создава нова форма на желудникот во форма на тесен ракав.
Тоа се постигнува така што се отстранува голем дел од желудникот и се остава само помал дел, кој на едниот крај е поврзан со хранопроводникот, а на другиот со цревата.
Овој помал стомак може да собере многу помалку храна од нормалниот стомак. По операцијата следува период на опоравување, во кој пациентот мора постепено да внесува течна и мека храна во исхраната за да избегне компликации.
Искуството на доктор доц. Дејан Величковиќ со оваа метода е позитивен.
„Капацитетот на желудникот да внесува храна е значително намален, а со оваа операција може да се симнат 50-60 килограми. Имавме пациенти кои ослабеа и многу повеќе. Најинтензивно слабеење е во првата година, а доколку операцијата се изврши технички правилно, ефектите можат да бидат долготрајни“, изјави Величковиќ.
2. Roux-en-Y гастричен бајпас (RYGB)
Оваа операција се изведува и под општа анестезија и вклучува создавање помал стомак (мал џеб) и сечење на дел од тенкото црево. Со цел да се намали апсорпцијата на храна и калории, храната ќе го прескокне поголемиот дел од желудникот и првиот дел од тенкото црево. Ова води до намален внес на храна и намалена апсорпција на калории.
За време на опоравувањето, пациентот првично мора да зема само течна храна, постепено преминувајќи на цврста храна.
3. Лапароскопска гастрична лента (Lap-Band)
Оваа операција за намалување на стомакот се изведува под општа анестезија. Изгледа како прстен е поставен околу горниот дел од стомакот, создавајќи помал џеб. Овој прстен може да се прилагоди за да го контролира протокот на довод помеѓу горната плоча него и долниот дел од желудникот.
Ова резултира со намален внес на храна и побрзо чувство на ситост. Пациентот кој се опоравува од операцијата за бајпас на желудникот мора да помине низ постепена фаза на адаптација, каде што постепено се воведуваат различни видови храна за да се тестира толеранцијата и да се приспособи промената во исхраната.
Сите наведени методи се изведуваат под општа анестезија и траат неколку часа, во зависност од индивидуалниот случај. Важно е да се напомене дека сите овие операции бараат внимателна подготовка, постоперативно следење и промени во исхраната за да се постигне долгорочен успех и губење на тежината.
Иако операцијата за намалување на желудникот може да биде многу ефикасна во контролирањето на тежината и подобрувањето на здравјето кај избраните пациенти, секоја операција носи свои ризици и бара внимателна евалуација од специјалист.
Кандидати за операција за намалување на желудникот
Баријатриската хирургија, која е позната како хирургија за дебелина и губење на тежината, вклучува третман на морбидна дебелина. Се зголемува бројот на дебели луѓе, а најголем проблем се болестите кои се јавуваат кај поединци поради вишокот килограми.
Најдобар и најјасен показател за дебелината е индексот на телесна маса (БМИ), кој ја зема предвид тежината и висината на една личност. Според овој индикатор, едно лице може да биде неухрането до морбидно дебели.
Операцијата за намалување на желудникот обично се смета за опција за возрасни со тешка дебелина (БМИ над 40) или оние со БМИ над 35 кои исто така имаат сериозни коморбидитети, како што се дијабетес тип 2 или хипертензија, и не успеале да постигнат долгорочно губење на тежината со други средства.
На развојот на дебелината може да влијаат повеќе фактори и ретко е само еден. Почесто, ситуацијата е комбинација од неколку различни фактори, од кои некои би можеле да бидат под влијание.
Некои од факторите кои можат да го поттикнат развојот на дебелината се:
– седентарен начин на живот и општ недостаток на движење и вежбање
– нездрава исхрана и прекумерно консумирање храна
– емоционално прејадување
– генетика и семејни предиспозиции (гените можат да придонесат за зголемено чувство на глад и затоа зголемена потрошувачка на храна)
– возраста – со стареењето се намалува брзината на метаболизмот и со возраста полесно се дебелее
– стрес (хроничниот стрес влијае на регулацијата на хормоните и на тој начин може да влијае на прекумерното зголемување на телесната тежина)
– здравствени состојби (синдром на полицистични јајници, хипотироидизам, артритис и други може да придонесат за зголемување на телесната тежина бидејќи го забавуваат метаболизмот и/или го зголемуваат апетитот)
Кога ќе се појави дебелина, се зголемуваат здравствените ризици на поединецот. Постојат бројни болести поврзани со прекумерната тежина, а најчести се опасните кардиоваскуларни состојби кои можат да имаат ненадејни последици.
Само некои од проблемите предизвикани од дебелината се висок крвен притисок, срцеви заболувања, нарушувања на мускулно-скелетниот систем, мозочен удар, дијабетес, апнеја, депресија, тумори итн. Затоа, дебелината е хронична болест која мора да се третира за да се обезбеди нормално животот на поединецот.
Кога ќе се појави морбидна дебелина, според индексот на телесна маса, тоа е трета класа на дебелина, еден од начините за решавање на проблемот е операција за намалување на желудникот. Луѓето кои се упатени на операција за намалување на желудникот обично се оние за кои конзервативните методи не вродиле со плод, односно намалувањето на вишокот килограми.
Еве неколку параметри кои помагаат да одлучите дали ви треба операција на гастричен бајпас:
1. БМИ (индекс на телесна маса)
БМИ се користи како основен показател за прекумерна тежина. Обично се земаат предвид луѓе со БМИ над 40 (наречен морбидна дебелина) или луѓе со БМИ над 35 кои исто така имаат сериозни коморбидитети, како што се дијабетес тип 2 или хипертензија.
2. Други здравствени проблеми
Луѓето кои имаат значителни здравствени проблеми поврзани со дебелината, како што се дијабетес тип 2, висок крвен притисок, апнеја при спиење, остеоартритис, срцеви заболувања или заболување на црниот дроб, исто така може да бидат упатени на операција за намалување на желудникот.
3. Неуспех на конзервативен третман
Луѓето кои пробале конзервативни методи за слабеење, вклучувајќи промени во исхраната, вежбање и други пристапи, но не постигнале значително губење на тежината, може да бидат кандидати за операција на гастричен бајпас.
4. Психолошки проценки
Пред операцијата, пациентите често се подложени на психолошка евалуација за да се осигура дека се емоционално и ментално подготвени за хируршката процедура и промените во животниот стил што ги бара операцијата.
5. Возраст
Во одлуката за операција играат улога и возраста и општата здравствена состојба на пациентот акција. Помладите пациенти со тешка дебелина и коморбидитети често се сметаат за кандидати, но се земаат предвид и ризиците поврзани со хируршката процедура.
Покрај операцијата за бајпас на желудникот, на пациентите им се препорачува приспособена програма за исхрана и вежбање, лекови за слабеење кои го намалуваат апетитот или ја зголемуваат ситоста и нехируршки процедури.
Можни ризици од операција на гастричен бајпас
Иако операцијата за бајпас на желудникот може да донесе многу придобивки, важно е да се забележи дека постојат можни несакани ефекти и компликации од операцијата на гастричен бајпас. Ова вклучува дигестивни проблеми, промени во навиките во исхраната и можни компликации во текот на самата процедура.
д-р. Ана Петровиќ, баријатриски хирург, има предупредување.
„Важно е пациентите да бидат добро информирани и да соработуваат со мултидисциплинарен тим лекари со цел да се минимизираат ризиците и да се постигне најдобар можен резултат“, рече Петровиќ.
Операцијата за намалување на желудникот не е прв избор и е резервирана за потешки случаи. Како и сите хируршки процедури, операцијата за намалување на стомакот може да предизвика негативни последици.
Несакани ефекти и компликации од операцијата за намалување на желудникот се:
1. Инфекција
По операцијата, постои ризик од инфекција на местото на засекот или во внатрешноста на абдоминалната празнина. Антибиотиците обично се препишуваат за да се намали овој ризик.
2. Крварење
Крварењето може да биде несакан ефект на операцијата и бара дополнителна хируршка интервенција за да се запре.
3. Длабока венска тромбоза (ДВТ) и белодробна емболија
Ова се сериозни компликации кои можат да настанат ако се формираат згрутчување на крвта. Пациентите обично се охрабруваат брзо да се движат по операцијата за да се намали ризикот од овие компликации.
4. Стеноза (стеснување) или улцерација
Понекогаш по операцијата може да се развие стеснување или улцерација на спојот помеѓу тенкото желудник и црево.
5. Компликации на гастроинтестиналниот тракт
Тие вклучуваат варење, металоиди, гадење, повраќање или дијареа.
6. Губење на хранливи материи
По операцијата, апсорпцијата на одредени хранливи материи може да се намали, што може да доведе до недостаток на витамини и минерали. Затоа пациентите често мора да земаат витамински додатоци за да ги спречат овие дефицити.
7. Пребрзо или преголемо губење на тежината
Иако губењето на тежината е целта на операцијата, пребрзо или премногу губење на тежината може да предизвика компликации како што се губење на мускулите, недостаток на енергија и промени на кожата.
8. Промени во исхраната
Пациентите ќе треба да ја прилагодат својата исхрана по операцијата за да избегнат компликации и да промовираат здраво губење на тежината. Ова може да вклучува промени во внесот на храна, текстурата на храната и големината на оброците.
9. Психолошки и емоционални промени
Операцијата за намалување на желудникот може да доведе до промени во емоционалната врска со храната и телото, што може да бара поддршка и следење од професионалци.
Со цел да се намалат потенцијалните несакани ефекти, на пациентите им се советува да бидат целосно информирани за самата операција, процедурата и закрепнувањето.
Време на опоравување по операција на гастричен бајпас
Закрепнувањето по операција на гастричен бајпас е различно од пациент до пациент и зависи од видот на операцијата и индивидуалните карактеристики на пациентот. Сепак, постојат некои карактеристики на закрепнување по операција на гастричен бајпас што се јавуваат кај повеќето пациенти.
Овие се:
1. Појава на болка и непријатност во пределот на стомакот каде што е извршена хируршката интервенција. Болката се контролира со лекови против болки, а пациентите обично се чувствуваат подобро во првите неколку дена по операцијата.
2. Повеќето пациенти остануваат во болница неколку дена по операцијата, за да може медицинскиот персонал да ја следи нивната состојба и да се погрижи да закрепнат без компликации.
3. По операцијата на гастричен бајпас, пациентите постепено воведуваат течна храна во нивната исхрана и постепено се префрлаат на меки оброци со малку калории. Во првите неколку недели по операцијата, исхраната е често многу ограничена за да се намали ризикот од компликации.
4. Брзото и постепено обновување на физичката активност игра клучна улога во закрепнувањето. Пациентите се охрабруваат да прават прошетки и други лесни активности за да се спречат компликации како што се длабока венска тромбоза и белодробна емболија.
5. По операцијата на гастричен бајпас, пациентите ќе треба да имаат редовни прегледи кај хирурзите и другите здравствени работници со цел да се следи нивниот напредок и да се решат можните несакани ефекти или компликации.
6. Закрепнувањето по операција на гастричен бајпас вклучува долготрајни промени во животниот стил. Пациентите ќе треба внимателно да ја следат нивната исхрана, внесот на калории и хранливи материи и редовно да вежбаат за да ја одржат својата тежина и здравје.
7. Потребата за психолошка помош би можела да се зголеми по операцијата поради емоционални предизвици.
Закрепнувањето по операцијата на гастричен бајпас може да потрае од неколку недели до неколку месеци, во зависност од видот на операцијата и индивидуалниот одговор на пациентот. Клучот е да ги следите упатствата на медицинскиот тим и да бидете доследни на промените во режимот на животот за да се постигне долгорочен успех и да се подобри здравјето.
