Најновите откритија во Салона покажуваат дека локалитетот е речиси една третина поголем од претходно познатото и потврдуваат дека античкиот Салона бил голем град на исклучително важна стратешка позиција на Римската империја, а вредноста на овие откритија е, според мислењето на конзерваторите. , сензационален.
„Овие откритија и нивната презентација наскоро ќе станат голема археолошка сензација како светски познатите Аквилеја и Помпеја и ќе имаат значителен удел во економскиот развој на градот Солин“, изјави Радослав Бужанчиќ, раководител на Одделот за конзервација во Сплит. Хина.
На претставувањето на Салонот ќе се работи низ генерациите и во иднина, рече тој и истакна дека во Центарот за култура ќе бидат презентирани некои новооткриени наоди, како што се мозаиците. „Тоа не е еден проект, туку многу проекти со иста цел, финансирани од различни извори“, посочува Бужанчиќ, додавајќи дека „процесот на физичка презентација на Салонот во градот и надвор од него е поврзан со идните истражувања и просторни плански политики на градот, кои Министерството за култура и медиуми како и секогаш ги поддржува досега“.
Најновото истражување спроведено јужно од Госпина Оток на левиот брег на Јадри откри делови од градските бедеми кои даваат нова слика на Салона и покажуваат дека античкиот град бил поголем отколку што се мислело. Овие бедеми, објаснува Бужанчиќ, се протегаат јужно од Градина сè до улицата Марко Марулиќ, од каде што свртуваат на запад кон Ширина.
Со анализата на археолошките истражувања е утврдено, нагласува тој, дека Госпа оток, како и целиот дел од градот до улицата Марулиќева, се наоѓал во Салона. Во археолошките истражувања на Ширина, пронајдени се ѕидови кои ги знаеме од нацртите од 19 век, но и кули кои не биле нацртани во тоа време, како и економски комплекси на згради во тие ѕидини.
Новите наоди фрлаат сосема ново светло на древниот Салона
Новите наоди, не само бедемите на јужниот дел на градот, туку и сензационалните наоди на монументални градби и инфраструктура, како и наодите од камени скулптури и скулптури пронајдени во овие истражувања, внесуваат сосема нова светлина во античкиот Салона. – истакнува Бужанчиќ.
Меѓу нив особено ги издвојува „царските зданија со мозаици меѓу поштата и манастирот на сестрите слугинки на Малиот Исус, античкиот пат со огромен канал спроти истиот манастир, големите термални бањи кои само се делумно истражени на потегот од улицата Туѓманова до зградата на градската управа, како и јужната порта на градот кои се наоѓаат под патот во улицата Петра Крешимира IV. заедно со претходно пронајдениот пловен канал и мост северно од улицата Туѓманова“.
Салона, објаснува Бужанчиќ, е исклучително голем римски град со илирски и грчки корени. Беше пристаниште Делмата до ерата на Август, кога почна да се развива како важен урбан центар на Илирик, беа подигнати нови ѕидини и монументални порти, форум и храмови.
Династијата Флавији оставила спомен за своето владеење во огромниот амфитеатар изграден западно од стариот град, а во времето на Марко Аврелиј, во средината на II век од нашата ера, градот, заграден со бедеми и кули, достигнал големина од што, забележува Бужанчиќ, до неодамна се сметаше за антички салон.
„Тоа бил значаен град на важна стратешка позиција, центар на Илирија, кој поради тоа многупати бил разурнуван и обновуван. Цветала во периодот од создавањето на Римската империја до готските војни, била повторно изградена во голем и важен доцноантички центар, со седиште на огромна надбискупија која достигнувала до Сава и Дунав на север, уништена од инвазијата на Аварите и оставена на Хрватите, кои го изградија центарот на урнатините на Салона неговата средновековна држава“, објаснува тој.
Салона, посочува Бужанчиќ, има големо значење за хрватската историја и државност, како и образовен карактер што со себе носи знаење за еден ваков важен антички центар на Медитеранот. Според него, тоа е и огромен христијански археолошки локалитет со историја која датира од апостолските времиња.
Истражувањето на Салона ќе продолжи
Последните откритија во Салона се дело на умешноста и стручноста на хрватските конзерватори. Според Бужанчиќ, нашите конзерватори никогаш не застанале зад италијанските, а Салона била подобро заштитена од славната Помпеја, која доживеа голема пустош пред неколку години кога се урнаа цели делови од атрактивни антички градби.
„Порано зградите во Салона беа уништени за да не ги користи непријателската војска како утврдувања, но градбата беше сепак толку цврста што и покрај сето тоа не беше целосно уништена“, објаснува Бужанчиќ.
Тој додава дека делови од архитектурата кои се делумно зачувани како урнатини некогаш биле исклучително чувствителни на земјотреси. „Ова може да биде голема опасност, особено ако се работи за витки столбови на кои се наоѓаат делови од масивна градба“, предупредува Бужанчиќ.
Во Солин со години има заштитни археолошки истражувања кои, потсетува, нужно претходат на градежните работи, а ги финансира инвеститорот. Систематските археолошки истражувања во Салона се финансираат од државниот буџет и фондовите на ЕУ, а дел од истражувањата се кофинансирани од Градот Солин.
Истражувањето на Салона ќе продолжи. Така, увидите во античкото античко минато на сегашниот регион Солина ќе продолжат да се прошируваат. Новите откритија го премостуваат временскиот јаз од речиси два милениуми помеѓу сегашниот Солин и поранешната Салона, тврдина на Римската империја во Далмација. Возбудливата археолошка приказна за Салона се претвора во перспективен магнет за гостите.
