Денес е можеби последната добра шанса да ја видите Северната светлина – барем за некое време. Прашавме астрофизичар колку е веројатно тоа да го видиме.
Откако во неделата на 5 ноември можевме да ја набљудуваме најсилната северна светлина во последните дваесет години во голем дел од Словенија, постои можност и вечерва да го видиме „горливиот хоризонт“.
Што покажуваат сегашните прогнози?
Според прогнозата на веб-страницата meteoagent.com, индексот на соларна активност или сончева бура, како што се нарекува и феноменот, а која ја предизвикува северната светлина, денеска ќе биде висок – дури и поголем отколку што беше во неделата.
Прогнозата (исто наутро) на веб-страницата на Американската федерална агенција за океани и атмосфера NOAA, вечерва максималната веројатност за набљудување на северната светлина ќе биде околу 21 и 22 часот навечер. Во тоа време, се вели дека веројатноста за северна светлина над северна Скандинавија е најголема, додека најјужните области на Европа засега остануваат „темни“. Во моментов, веројатноста за овој феномен над Скандинавија е околу 50%, за поголема сигурност бојата треба да биде црвена. Информациите на веб-страницата се освежуваат на секои половина час, па затоа ви препорачуваме да ја проверите горната веб-страница неколку пати во попладневните часови и да видите какви се прогнозите за Словенија (Словенија можете да ја најдете на сликата горе десно).
Која е веројатноста за набљудување на северната светлина кај нас денес, го прашавме Томаж Цвитер, астрофизичар и професор на Математофизичкиот факултет во Љубљана.
„Наутро (разговаравме во десет и пол) тешко е да се предвиди што навистина ќе се случи вечерта. Ќе ги имаме најсигурните информации околу еден час пред нешто навистина да се случи“, вели професорот Цвитер. Во неделата, северните светла што можевме да ги набљудуваме овде беа всушност над Германија, т.е. неколку стотици километри јужно од Скандинавија. Дали северната светлина нема да дојде толку ниско денес? „Не мора“, рече тој. „Може да се случи да има „пиша“ на сончева бура што ќе стигне на југ, а во овој случај можеби ќе можеме да ја видиме и овде“, додаде тој и повтори дека навистина ќе знаеме попрецизно за еден час пред тоа.
„Тука нема да ја видиме северната светлина над северна Скандинавија. Земјата е тркалезна и поради нејзината закривеност, за нас настаните би биле под северниот хоризонт“, објасни тој. „Активноста мора да биде доволно силна и да се протега барем над северна Германија, да речеме некаде во географската широчина на Берлин, за да може да се набљудува и овде, како што беше во неделата. Исто така, зракот мора да биде доволно висок. Онаа што ја забележавме во неделата се случи на околу 200 километри над површината. Бојата на северната светлина зависи и од висината на која сончевиот ветер ја „возбудува“ нашата атмосфера. Неделата беше црвена, а тоа е она што најчесто го гледаме овде. Во Скандинавија, или на места посеверно, северните светла често имаат зеленикава боја бидејќи се појавуваат пониско, на надморска височина од околу 100 километри.
Каде е најдоброто место за гледање на северната светлина?
Професорот Цвитер вели дека првиот услов е времето. Ноќта треба да биде што е можно појасна. Друг, подеднакво важен услов е доволно темна средина. „Љубљана, на пример, е најлоша за набљудување, како и другите градови каде светлосното загадување е најголемо, бидејќи светлината од јавното осветлување во голема мера ги намалува контрастите и сјајот е слабо видлив или воопшто не се гледа“, објасни тој. Но, Рожник, на пример, може да биде соодветен ако најдеме катче каде што погледот не го попречуваат светлата од долината. Шмарна гора, на пример, е уште подобра. Посоодветни се и повисоките точки бидејќи северните светла не го осветлуваат целото небо, туку напротив достигнуваат неколку степени над хоризонтот, така што во затворените долини понекогаш е заматен од блиските ридови.
Колку долго трае северната светлина?
Понекогаш. „Северните светла во неделата беа прилично краткотрајни“, вели професорот Цвитер, „во рок од половина час, за еден час веќе избледе. Инаку, веб-страниците посветени на северната светлина наведуваат дека обично „шоуто на небото“ трае околу половина час, но може да биде и неколку часа.
Дали навистина се допаѓа на фотографиите и видеата?
„Камерите значително го зголемуваат контрастот“, вели професорот Цвитер, „иако северната светлина во неделата сè уште беше видлива со голо око. Инаку, контрастот дополнително го намалува светлосното загадување во околината на опсерваторијата“.
На видеата од северната светлина кои можат да се видат во документарните филмови или кои кружат на интернет, често добиваме впечаток дека се работи за динамичен настан, кога „завесите“ танцуваат на небото и постојано се менуваат. „Настанот е динамичен“, рече Цвитер, „но не толку брз како што е во многу снимки“. Тие често се забрзани. „Меѓутоа, можно е да се детектираат промените и со голо око, само што тие се бавни во реално време. На црвеното северно светло, кое најчесто се појавува кај нас, за неколку минути можеме да забележиме дека сцената е поинаква од онаа што беше пред малку. Сепак, точно е дека северните светла што се појавуваат пониско се зеленикавите, малку подинамични од црвените“.
„Можеби е, можеби не е“, беше внимателен професорот Цвитер во својот одговор. „Кај нас го носиме најдобриот инструмент за да го откриеме ова. Ова се нашите очи“, додаде тој. „Би било многу подобро отколку луѓето кои зјапаат во екраните на паметните телефони почесто да гледаат во небото.
Инаку, денеска не е последна можност за набљудување на северната светлина кај нас. Според сегашната и идната сончева активност, до крајот на годината, па дури и следната година, повремено ќе има зголемени можности за набљудување на северната светлина на нашите географски широчини, рече и професорот Цвитер.
