Светската здравствена организација (СЗО) ја прогласи појавата на мајмунски сипаници (мпокс) во делови од Африка како јавно здравствена криза од меѓународно значење. Особено откако првиот случај на европско тло беше забележан на 15 август, во Шведска.
Високо заразна болест уби најмалку 450 луѓе во Демократска Република Конго и ова беше сигнал за тревога, јавува Би-Би-Си.
Што е мајмунска сипаница и кои се симптомите?
Таа е предизвикана од вирус од исто семејство како и сипаниците, но обично е многу помалку штетен. Првично се пренесувал од животните на луѓето, но сега се пренесува и меѓу луѓето. Првичните симптоми вклучуваат треска, главоболки, оток, болки во грбот и болки во мускулите.
Откако ќе помине треската, може да се развие осип. Често започнува на лицето пред да се прошири на други делови од телото, најчесто на дланките и на стапалата. Осипот, кој може да биде екстремно чешачки и болен, се менува и поминува низ различни фази пред конечно да формира краста, која подоцна паѓа. Може да предизвика лузни.
Инфекцијата може сама да исчезне и трае од 14 до 21 ден. Но, во некои случаи тоа може да биде фатално, особено за ранливите групи, вклучувајќи ги и малите деца. Тешките случаи може да предизвикаат лезии кои влијаат на целото тело, особено на устата, очите и гениталиите.
Во кои земји најмногу се шири?
Најчесто се појавува во оддалечените села на тропските дождовни шуми на Западна и Централна Африка, во земји како Демократска Република Конго (ДР Конго), каде што се појавува со години. Во овие региони секоја година има илјадници инфекции и стотици смртни случаи од оваа болест, а најпогодени се децата на возраст под 15 години.
Во моментов има неколку различни појави кои се случуваат истовремено – најмногу во ДР Конго и соседните земји. Сепак, болеста неодамна е пријавена во Бурунди, Руанда, Уганда и Кенија, каде што обично не е ендемична.
Видови на мајмунски сипаници
Има два – Клед 1, кој често е потешки и Клед 2. Вирусот Клед 1 – кој со децении предизвикува спорадични епидемии во ДР Конго – се шири.
Африканските центри за контрола и превенција на болести велат дека од почетокот на 2024 година до крајот на јули, имало повеќе од 14.500 инфекции и над 450 смртни случаи. Тоа е 160 отсто зголемување на инфекциите и 19 отсто зголемување на смртните случаи во споредба со истиот период минатата година.
Претходната здравствена криза со мајмунски сипаници, прогласена во 2022 година, беше предизвикана од релативно благ Клед 2. Се прошири во речиси сто земји кои вообичаено не го гледаат вирусот, вклучително и некои во Европа и Азија, но беше ставена под контрола со вакцинација на ранливи групи.
Како се шири вирусот?
Преку близок контакт со некој што е заразен, вклучително и секс, контакт кожа со кожа или да се биде во близина на заразено лице. Вирусот може да влезе во телото преку оштетена кожа, респираторен тракт или преку очите, носот или устата. Може да се пренесе и со допирање на предмети контаминирани со вирусот, како постелнина, облека и крпи.
Блискиот контакт со заразени животни, како мајмуни, стаорци и верверички, е исто така начин на пренос. За време на глобалната епидемија од 2022 година, вирусот се шири најмногу преку сексуален контакт.
Кој е најмногу изложен на ризик?
Секој што е во близок контакт со лице со симптоми може да се зарази со вирусот, вклучително и здравствените работници и членовите на семејството. Се смета дека сексуалниот контакт меѓу заразените возрасни е една од причините за зголемувањето на случаите.
Експертите ја проучуваат ситуацијата за подобро да разберат кој е најмногу изложен на ризик. Малите деца можеби се меѓу особено ранливите групи бидејќи нивниот имунолошки систем сè уште се развива, а многумина во регионот имаат лоша исхрана, што ја отежнува борбата против болестите.
Секој со ослабен имунолошки систем, исто така, може да биде поподложен на болеста, а постои загриженост дека бремените жени може да бидат изложени на поголем ризик. Совет е да избегнувате близок контакт со секој кој е заразен и да ги миете рацете со сапун доколку вирусот е присутен во заедницата.
Оние кои го имаат вирусот треба да се изолираат од другите додека не се исчистат сите лезии. Исто така, кондомите треба да се користат како мерка на претпазливост за време на секс најмалку 12 недели по закрепнувањето.
Дали има вакцина?
Да, но, пишува Би-Би-Си, тие обично можат да ги добијат само лица во ризик или оние кои биле во близок контакт со заразено лице. Постои вистинска загриженост дека нема доволно средства за вакцини да стигнат до сите на кои им се потребни.
СЗО неодамна побара од производителите на лекови да обезбедат вакцини за итна употреба, дури и ако вакцините не се официјално одобрени. Без глобална акција, постои загриженост дека сегашната епидемија може да се прошири на другите континенти.
