Иако има се повеќе вегетаријанци и вегани, глобалната потрошувачка на месо е во пораст. Тоа не е само еколошка, туку и здравствена катастрофа. Дали има добра причина да продолжите да јадете месо?
Секоја година, 17 милиони луѓе ширум светот умираат од кардиоваскуларни болести. 17 милиони пати тоа е висок крвен притисок, срцева аритмија, атеросклероза или срцев удар!
Развиените земји особено се борат со зголемениот број луѓе кои страдаат од овие болести поврзани со исхраната. Вклучени се и дебелината, дијабетесот и некои видови на рак. А виновниците се: премногу шеќер, алкохол и тутун. И премногу месо.
„Пандемијата ги погоди општествата со нарушувања во исхраната“
„Пандемијата ги погоди општествата со нарушувања во исхраната“, вели фармакологот и нутриционист Мартин Смолих од Институтот за нутриционистичка медицина на Универзитетот во Либек.
Според студијата „Месниот атлас“ објавена од Фондацијата Хајнрих Бол и организацијата за заштита на природата BUND 2021, глобалната потрошувачка на месо е двојно зголемена во последните 20 години. Во 2018 година се изедени 360 милиони тони. Ова не само што има разорни ефекти врз емисиите на стакленички гасови, биодиверзитетот и потрошувачката на вода, туку може да ни се разболи во вистинска смисла на зборот, пишува Дојче веле.
Какви болести предизвикува месото?
Волтер Вилет веќе 40 години ја истражува врската помеѓу исхраната, болеста и здравјето. Тој е професор по епидемиологија и исхрана на Т.Х. Факултетот за јавно здравје Чан во Бостон на Универзитетот Харвард.
На прашањето за главните здравствени проблеми предизвикани од консумирањето месо, тој ги наведува кардиоваскуларните болести и дијабетес тип 2. Црвеното месо, кое доаѓа од говеда, свињи, јагниња или кози, е особено штетно, рече Вилет.
„Црвеното месо е богато со заситени масти, кои го зголемуваат ЛДЛ холестеролот во крвта и дефинитивно е причина за срцев удар“, вели Вилет. Во исто време црвеното месо речиси не содржи полинезаситени масни киселини, кои го намалуваат нивото на масти во крвта, а со тоа и ризикот од срцеви заболувања.
Црвеното месо го зголемува ризикот фактор кој веќе им е добро познат на кардиолозите: триметиламин оксид или скратено TMAO. Ова доведува до абнормална акумулација на холестерол и други масти во артериите, што се нарекува атеросклероза. Според едно американско истражување од 2019 година, првите знаци на атеросклероза стануваат видливи по краткорочно екстремно консумирање црвено месо. „Екстремно“ овде значи две порции месо дневно. Многу Европејци го прават тоа многу лесно.
Истражувачите исто така се сомневаат дека консумирањето црвено месо ја нарушува функцијата на бубрезите. Тие забележале дека бубрезите се помалку ефикасни во отстранувањето на TMAO после оброк со месо.
Месото го зголемува ризикот од дијабетес тип 2
Волтер Вилет бил вклучен во некои студии кои ја истражувале врската помеѓу консумирањето месо и дијабетес мелитус, познат и како дијабетес тип 2.
Според истражувањата, црвеното месо особено го поттикнува развојот на дијабетес. Во друга студија, Вилет и неговите колеги, исто така, открија врска помеѓу месото на скара или печеното месо и зголемениот ризик од дијабетес. Резултатот се однесува не само на говедскиот стек, туку и на пилешкиот бут.
Според Светската здравствена организација, околу 60 милиони луѓе во Европа боледуваат од дијабетес, со тенденција на раст. Дијабетесот „може во голема мера да се избегне со здрава исхрана и доволно вежбање“, објави СЗО на својата веб-страница.
Но, месото е само една променлива. „Испуштањето на месото од исхраната додека сè уште се консумираат пијалоци засладени со шеќер нема здравствени придобивки“, вели Вилет. Секој кој јаде само пржени компири и Кока Кола може да биде и вегетаријанец и дијабетичар во исто време, објаснува тој.
Дали месото е канцерогено?
Различни студии покажаа поврзаност помеѓу ризикот од развој на одредени видови на рак и консумирањето месо. Црвеното и преработеното месо, вклучително и колбасите, шунката и саламата, се особено проблематични овде.
Меѓутоа, во 2019 година, на насловните страници се појави публикација на тим научници од таканаречениот конзорциум NutriRECS, во која се препорачува возрасните да продолжат да консумираат црвено и преработено месо како и досега. Објавувањето предизвика критики од експерти бидејќи, како што пишуваат самите автори, препораките се засноваат на исклучително слаби докази.
Всушност, три од петте мета-анализи користени од авторите на конзорциумот како основа за нивната препорака покажаа дека црвеното и преработеното месо доведува до поголема смртност од рак.
Друга мета-анализа од 2021 година, исто така, заклучи дека честото консумирање месо значително го зголемува ризикот од рак на дојка и на дебелото црево, на пример. За време на печењето или печењето на скара се создаваат и други канцерогени материи.
Месото е едноставно дел од здравата исхрана. Ова е точно во регионите каде што е тешко да се одгледуваат зеленчук и мешунки, и каде што луѓето се потпираат на хранливите материи што им ги дава месото на нивните животни.
„Се разбира, месото има и вредни состојки“, вели Волтер Вилет. Пилешкото месо е помалку штетно од црвеното месо, а рибата исто така може да придонесе за здрава исхрана. Никој не мора целосно да се откаже од месото и животинските производи за да остане здрав.
„Најдоброто нешто, сепак, е претежно растителна исхрана“, вели нутриционистот. Јаткастите плодови, мешунките и производите од соја се добри извори на протеини. Зеленчукот е богат и со растителни влакна, кои се важни за здравјето на цревата.
Значи, која е добра причина да се јаде месо? „Нема причина во индустријализираните земји“, вели нутриционистот Мартин Смолих.
Една неодамнешна студија од Универзитетот во Бон заклучува дека потрошувачката на месо само во Европа мора да се намали за најмалку 75 отсто, доколку се сака да се постигнат климатските цели.
Иако расте бројот на вегетаријанци и вегани, расте и глобалната потрошувачка на месо. На животните им е потребна храна, вода и почва. Глобалните емисии на стакленички гасови од месото и производите од животинско потекло се двојно повисоки од оние од растителна храна, според студија од 2021 година. Речиси 60% од емисиите што ги оштетуваат климата во прехранбениот сектор може да се припишат на производи од животинско потекло.
Затоа Волтер Вилет смета дека еколошките последици од конзумирањето месо мора да се земат предвид при одговорот на прашањето „Колку месото не разболува?“. Зашто, „нема здрави луѓе без здрава планета“, заклучува тој.
