По правило, убодот од инсекти како пчели, стршлени или оси предизвикува само локална реакција – болен оток, црвенило, чешање или печење – и обично поминува во рок од 24 часа. Меѓутоа, ако некое лице е склоно кон алергиски реакции, дури и обичен убод може да биде многу опасен.
Иако луѓето имаат само позитивни перцепции за овие инсекти кон пчелите, доколку исчезнат сите оси, ќе имаме многу повеќе инфекции и болести, помалку биодиверзитет и глобалниот пазар на храна би бил понесигурен. Така се и стршлените. Иако се предатори, тие се и важни опрашувачи. И покрај тоа, луѓето најмногу се плашат од нив.
Затоа проверивме колкава е всушност смртноста поради убодот на овој инсект, како да се намали можноста за убод, односно како да се спречи и што да се направи доколку се случи.
Пчелите и осите припаѓаат на инсектите Hymenoptera (во кои спаѓаат и стршлените и бумбарите) кои инјектираат отров со убод што предизвикува локални или општи симптоми. Како што дознаваме од Хрватскиот завод за итна медицина, убодот од стршлен, иако болен, најчесто е безопасен. Во повеќето случаи, убодот од стршлен предизвикува само локална реакција на кожата (оток, црвенило, болка на местото на убодот), поради што луѓето не одат во итната медицинска помош и на крајот се обраќаат кај општите лекари.
Само мал број луѓе (кои се алергични на отровот или се искасани од голем број стршлени) може да развијат потешки случаи за кои е потребна медицинска интервенција. За среќа, најтешките форми на алергиска реакција (анафилактичен шок) не се чести, но може да резултираат со смрт. Итна помош треба да се повика во случај на анафилактичен шок, но и во случај на голем број убоди со отежнато дишење, гушење, гадење, повраќање, вртоглавица, губење на свеста. ХЗЈЗ, исто така, истакнува дека удирањата со нож во устата, главата, вратот или пределот со силно крвавење се опасни.
Според податоците на Хрватскиот институт за јавно здравје, во петте години од 2017 до 2021 година, осум лица, сите мажи, починале во Хрватска како резултат на контакт со стршлени, оси и пчели (не се води евиденција за секој инсект посебно, Забелешка).
Што ако се појави убод?
Во случај на убод од стршлен, потребно е да се оддалечите од него (или од нив) без паника, трчање, агресивно мафтање со рацете и убивање на стршленот.
Само на безбедно растојание треба да се нанесе ладна облога на местото на пункција и да се следи понатамошната состојба. По облекувањето на местото на инјектирање, може да се нанесе антихистаминска крема (може да се набави во аптека, фармацевтот ќе ве советува за видот и начинот на примена). Ако болката е силна, може да се земе некој од лековите против болки, препорачуваат од Институтот за итна медицина.
Може да се јават благи алергиски реакции кај луѓе преосетливи (алергични) на убодот, но постои и можност за тешки анафилактички реакции. Анафилаксата е алармантна, тешка, опасна по живот состојба која бара итен третман. Се карактеризира со брз почеток на опасни по живот проблеми со дишните патишта и/или дишењето, често поврзани со нарушувања на циркулацијата, промени на кожата и мукозните мембрани. Неопходно е што поскоро да се побара итна медицинска помош, бидејќи раната терапија е од суштинско значење за успешен исход.
Превенција: Како да се намали можноста за убоди?
Основата на превенцијата е да се намали можноста за убоди. Стршлен нема да убоди ако не се чувствува загрозен. Тие се особено опасни кога постои опасност за гнездото, па најдобра превенција е да ги избегнете нив и нивното гнездо во широк лак.
Ако се најдете во близина на стршлен, не треба да паничите и да правите нагли движења, бидејќи тоа може да го исплаши животното, предизвикувајќи да реагира со одбранбен убод.
Во природата треба да се избегнува шарена и црна облека, подобро е да се носат бели, светло кафени или беж бои кои одбиваат инсекти.
Стршлените можат да бидат привлечени од мирисот на цветните парфеми, па затоа треба да се избегнуваат козметички мириси додека се во природа.
Секако пожелно е да се користат репеленти – средства кои најмногу успешно ги одбиваат инсектите со својот мирис.
Исто така, треба да се внимава кога се готви или јаде на отворено. Храната и пијалоците ги привлекуваат инсектите, особено осите, затоа внимавајте кога јадете овошје и пиете овошни сокови и пијалоци од лименки.
Посебна претпазливост со гнездото на стршлен
И експертите на ХЗЈЗ посочуваат дека граѓаните треба да бидат особено внимателни кога се во прашање гнездата на стршлени.
Имено, нивното малтретирање може да доведе до десетици убоди. Затоа е подобро да се обратите до експерти, а во Хрватска има 25 институции до кои можете да се обратите за помош.
