Заменичката на британскиот секретар за одбрана Анабел Голди потврди дека Лондон испраќа артилериски гранати со јадра со осиромашен ураниум во Украина. Нејзината изјава предизвика исклучително остра реакција на руските власти, вклучително и на претседателот Владимир Путин.
Но, како што пишува Би-Би-Си Русија, украински и руски експерти за оружје објавија дека муниција со збогатен ураниум се произведува и во Русија.
Голди изјави дека оклопни гранати кои содржат осиромашен ураниум ќе и бидат доставени на Украина. „Ваквите проектили се многу ефикасни против современите тенкови и оклопни возила.
Оваа објава предизвика жестока реакција кај руските власти, кои се заканија дека сериозно ќе размислат како да одговорат на тоа.
Што е осиромашен ураниум?
Осиромашениот ураниум е нуспроизвод во производството на збогатен ураниум. Неговите карактеристики се големата густина и цврстина, поради што се користи во производството на оклоп за воена опрема, но и за муниција – главно јадра за оклопни проектили.
Осиромашениот ураниум не е многу радиоактивен, иако се смета за токсичен и канцероген. На веб-страницата на Европската Унија се наведува дека муницијата со осиромашен ураниум претходно била користена во Заливските војни, во Србија и во Косово. Нивната употреба предизвика загриженост за здравствените ризици од изложеност на ураниумска прашина.
На веб-страницата на ЕУ е наведено дека во текот на неколку студии се пронајдени недоволни докази за штетноста на супстанцијата, но заклучоците на експертите се толкуваат на различни начини. Од друга страна, на веб-страницата на Агенцијата за заштита на животната средина е наведено дека осиромашениот ураниум е опасен доколку навлезе во телото.
Во резолуцијата за употреба на осиромашен ураниум, усвоена од Генералното собрание на ОН во 2018 година, се наведува, повикувајќи се на студиите на МААЕ, „дека радиолошката закана за населението и животната средина предизвикана од контаминација на територијата со мали честички на осиромашен ураниум ослободени како резултат на употребата на муниција не е значајна“.
Сепак, во резолуцијата се додава дека во одредени ситуации постои ризик од изложување на радијација за луѓето кои се во директен контакт со фрагменти или муниција што содржи осиромашен ураниум.
Во декември минатата година, Генералното собрание на ОН усвои друга резолуција во која се наведува дека студиите спроведени од релевантни меѓународни организации не даваат доволно целосна слика за обемот на можните долгорочни последици за луѓето и животната средина во случај на употреба на оружје и муниција што содржи осиромашен ураниум.
Реакцијата на Кремљ
Кремљ соопшти дека употребата на таква муниција во Украина ќе се смета за употреба на „валкана бомба“, а Путин се закани дека Русија ќе реагира доколку Велика Британија навистина ја достави муницијата на Украина.
Рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров изјави дека испораката на оваа муниција е показател дека Западот го крши меѓународното хуманитарно право, а рускиот министер за одбрана Сергеј Шојгу, одговарајќи на прашањето дали постои можност за нуклеарен судир, рече дека ова е чекор напред на тој пат.
Би-Би-Си Русија наведува дека многу војски во светот користат вакво и слично оружје и муниција. Поткалибарските проектили се состојат од тенко јадро, кое е направено од тешки и издржливи легури со употреба на волфрам или осиромашен ураниум, и школка, која треба да биде лесна.
Ваквите проектили можат да бидат исклучително ефикасни против оклопни возила, а биле користени во Втората светска војна и со нив се вооружени сите модерни тенкови. Многу од нив користат осиромашен ураниум.
Во СССР и Русија, ваквите гранати се развиваат од 1980-тите. Сепак, сè уште нема докази дека руската војска користи муниција со осиромашен ураниум во војната против Украина.
Не постои недвосмислено мислење за тоа како осиромашениот ураниум може да биде штетен по здравјето, но тоа е многу ефикасна муниција со голема можност за пенетрација на оклоп. Би-Би-Си Русија наведува дека жестоката реакција на руските власти во овој случај дошла не поради опасноста што може да ја нанесе по здравјето осиромашениот ураниум, туку затоа што украинските војници ќе можат поефикасно да ги погодат руските тенкови.
