Нападите со беспилотни летала и ракети врз товарни бродови во Црвеното Море предизвикаа одговор од САД и Обединетото Кралство, кои започнаа серија воздушни напади врз цели во регионот.Западните сили презедоа акција откако бродовите беа нападнати од Хутите, бунтовничка група поддржана од Иран која контролира голем дел од Јемен.
Американскиот претседател Џо Бајден изјави дека американската и британската војска успешно извршиле напади врз цели на Хутите рано во петокот со поддршка на Австралија, Бахреин, Канада и Холандија.
Беа погодени повеќе од 12 градови, вклучувајќи го главниот град Сана и четвртиот по големина град Ал-Худаида, упориштето на пристаништето на Хутите во Црвеното Море. Целите во Јемен вклучуваа логистички центри, системи за противвоздушна одбрана и складишта за оружје.
Зошто Хутите нападнаа бродови на Црвеното Море?
Нападите започнаа по почетокот на војната меѓу Израел и Хамас на 7 октомври. Хутите ја објавија својата поддршка за Хамас и рекоа дека ќе го таргетираат секој брод што патува кон Израел. Не е јасно дали сите нападнати бродови навистина пловеле таму.
Во ноември, тие запленија, како што рекоа, израелски товарен брод. Оттогаш, тие нападнаа неколку комерцијални бродови со беспилотни летала и балистички ракети.
Нападите на Хутите во Црвеното Море се зголемија за 500 отсто меѓу ноември и декември. Заканата стана толку голема што големите бродски компании престанаа да пловат во регионот, а трошоците за осигурување се зголемија 10 пати од почетокот на декември, пишува Би-Би-Си.
Големите бродски компании, вклучително и Медитеранската бродска компанија, Маерск, Хапаг-Лојд и нафтената компанија БП, рекоа дека ги пренасочуваат бродовите подалеку од Црвеното Море.
Се зголемуваат стравувањата дека цената на горивата ќе порасне и синџирите на снабдување ќе бидат уништени. Речиси 15 отсто од глобалната поморска трговија минува низ Црвеното Море, кое е поврзано со Медитеранот преку Суецкиот канал и претставува најкратка поморска рута меѓу Европа и Азија.
Вашингтон го обвини Иран дека е длабоко вклучен во планирањето на операциите против комерцијалниот брод во Црвеното Море.
Кои се бунтовниците Хути?
Хутите се вооружена група на подсекта на јеменското шиитско муслиманско малцинство, Заида. Тие беа именувани по основачот на движењето, Хусеин ал-Хути.
Формално позната како Ансар Алах (поддржувачи на Бога), групата беше формирана во 1990-тите за да се бори против она што тие го гледаа како корупција на тогашниот претседател Али Абдула Салех. Претседателот Салех, со поддршка на војската на Саудиска Арабија, се обиде да ги елиминира бунтовниците во 2003 година, но Хутите ги одбија и двајцата.
Бунтовничките Хути водат граѓанска војна против јеменската влада од 2014 година. Владата против Хутите беше поддржана од коалиција на арапски земји предводена од Саудиска Арабија и ОАЕ.
ОН проценуваат дека до почетокот на 2022 година, војната доведе до околу 377.000 смртни случаи и раселување на околу четири милиони луѓе.
Хутите се декларираат како дел од „оската на отпор“ предводена од Иран против Израел, САД и Западот воопшто, заедно со Хамас и Хезболах.
Кој ги поддржува бунтовниците?
Бунтовниците Хути се моделирани според шиитската вооружена група во Либан, Хезболах. Хезболах им обезбедува силна воена експертиза и обука од 2014 година, според Центарот за контратероризам, американски тинк-тенк.
Хутите исто така го сметаат Иран за сојузник бидејќи Саудиска Арабија е нивен заеднички непријател. Иран е осомничен дека ги снабдува Хутите со оружје, а САД велат дека иранското разузнавање е клучно за таргетирање на бродовите.
„Знаеме дека Иран беше длабоко вклучен во планирањето на операциите против комерцијалниот брод во Црвеното Море“, изјави портпаролката на Белата куќа за национална безбедност Адриен Вотсон. „Ова е во согласност со долгорочната материјална поддршка на Иран и охрабрување на дестабилизирачките акции на Хутите во регионот.
Иран негира вмешаност во нападите на Хутите во Црвеното Море.
САД и Саудиска Арабија тврдат дека Иран ги испорачувал балистичките ракети што Хутите ги истрелаа кон саудискиот главен град Ријад во 2017 година, но тие беа соборени. Саудиска Арабија, исто така, го обвини Иран за снабдување со ракети и беспилотни летала што ги користеа Хутите за напад на нафтени локации во Саудиска Арабија во 2019 година.
Хутите истрелаа десет илјади проектили со краток дострел кон Саудиска Арабија, а исто така нападнаа цели во ОАЕ. Тие исто така истрелаа балистички ракети и беспилотни летала кон Израел од почетокот на војната во Газа.
Испораката на ова оружје би го прекршила ембаргото за оружје на ОН. Иран го негираше ова.
Колку од Јемен е под контрола на Хутите?
Официјалната влада на Јемен е Претседателското раководство, на кое претседателот Абдрабух Мансур Хади ги пренесе своите овластувања во април 2022 година.
Сепак, седиштето на владата е во главниот град на Саудиска Арабија, Ријад, откако Хади побегна таму во 2015 година.
Поголемиот дел од јеменското население живее во области под контрола на Хутите. Како и Сана и северен Јемен, Хутите го контролираат брегот на Црвеното Море. Групата собира даноци и печати пари.
Советот за безбедност на ОН соопшти дека до 2010 година Хутите имале меѓу 100.000 и 120.000 следбеници, вклучувајќи војници и невооружени поддржувачи.
