Како Вагнер регрутира затвореници: помилување во замена за војна во Украина
Руските власти одамна не кријат дека во затворите регрутираат борци за војната против Украина. Дали тие луѓе кои се борат во единиците на групата Вагнер навистина ќе бидат ослободени откако ќе ја завршат својата задача на фронтот?
Вестите за регрутирање затвореници во руските затвори, кои потоа се испраќаат во војна против Украина, првпат се појавија во јули 2022 година. До септември, тоа беше практично општо познато. Регрутирањето го врши претприемачот Евгениј Пригожин, кој ја предводи групата Вагнер. Се смета дека оваа приватна компанија за обезбедување е „армијата во сенка“ на претседателот Владимир Путин, потсетува ДВ.
Во замена за шест месеци воен рок, на затворениците им се ветува помилување. Со оглед на тоа што рускиот парламент не прогласил амнестија, правните експерти оценуваат дека декретите на Путин се единствениот начин на кој затворениците можат да бидат помилувани за учество во војната.
Откако Путин дојде на власт, бројот на помилувања опадна. Во последните два мандати имало само неколку помилувања годишно – во 2021 година, според веб-страницата на Кремљ, само шест лица. И сега, според Пригожин, Путин помилувал илјадници затвореници во рок од неколку месеци.
Колку борци беа регрутирани?
Рускиот интернет портал „Медиазона“, кој работи од Вилнус и Тбилиси, ги прегледал податоците на руската затворска служба и открил дека бројот на затвореници паднал за 23.000 од септември до октомври 2022 година – наводно поради регрутирање. Олга Романова, основач на организацијата за човекови права „Русија зад решетки“ го потврдува ова и изнесува слични бројки. Според проценките на американските тајни служби, дури 40.000 затвореници учествувале во војната во Украина во декември 2022 година како борци на единиците Вагнер.
По остриот пад во есента 2022 година, бројот на затвореници во затворите не се намали дополнително во текот на зимата, забележува „Медиазона“. Од ноември до јануари имало 6.000 помалку, што одговара на трендот од претходните години, наведува порталот. Британското Министерство за одбрана, користејќи ги истите податоци, исто така доаѓа до заклучок дека обемот на регрутирање заробеници сега е значително намален.
Помилување пред да замине во битка?
На интернет кружат многу видеа за ослободените затвореници објавени од прес-службата на Пригожин. Но, во нив е евидентиран само еден официјален документ. Видеото од октомври минатата година покажува како четворица мажи се одликувани за храброст во болница во Луганск и добиваат потврди за ослободување и „целосно помилување“. Во една од нив се наведува дека дотичниот „се ослободува со указ за помилување на претседателот на Руската Федерација“.
Во документот кој може да се види на видеото, се наведува дека Путин го потпишал указот на 6 јули минатата година, веројатно пред затворениците да бидат испратени од притвор на фронт.
Поранешни платеници извештаи
Во меѓувреме, поранешните борци на Вагнер известуваат дека затворениците добиваат помилување. Поранешниот платеник и командант на единицата на Вагнер, Андреј Медведев, во јануари побегна во Норвешка, каде даде изјава пред надлежните служби на таа земја.
„Знам дека кога ќе дојдат на собирното место, ќе ги потпишат договорите и ќе го добијат формуларот за помилување уште пред да почнат да се борат. Можеби ова треба да ги убеди и да им гарантира дека нема да бидат излажани за помилувањето“, изјави Медведев за весникот „Инсајдер“.
Друг избеган затвореник анонимно пријавил за „Медиазон“ дека на затворениците им била дадена петиција за помилување да потпишат додека се во затвор. Според него, апликациите се обработуваат пред мажите да бидат испратени на фронтот.
ДВ го разгледа списокот со декрети на рускиот претседател за 2022 година. Тие се нумерирани по редослед, но недостасува нумерирањето на тајните уредби и на тој начин може да се утврди нивниот број. Од 5 до 8 јули, кога Путин очигледно ги помилува затворениците видени на споменатото видео, беа потпишани четири тајни декрети. Теоретски, секој од нив може да вклучува неограничена група на луѓе.
Дали регрутите навистина се ослободени?
Сепак, нема веродостојни докази дека затворениците се враќаат од војната по отслужувањето шест месеци во трупата на Вагнер и се ослободени без никакви обврски. Речиси сите затвореници за кои кружат видеата изјавуваат дека нема да се вратат во нормален живот, туку дека повторно ќе одат на фронт.
Јана Гелмел, руска адвокатка која се залага за правата на затворениците, вели дека регрутираните затвореници не се целосно слободни, дури и ако се ослободени по отслужувањето во борба. „Трупата на Вагнер сепак ги држи со себе, бидејќи сите тие некако зависат од затворските власти и Пригожин.“ Гелмел додава дека затворениците кои се враќаат од војната се свесни дека може да завршат во затвор доколку одбијат да ги исполнат барањата на трупата на Вагнер.
Опасност од криминалци
Без разлика дали затворениците се враќаат дома или одат на „привремен одмор“, ова е опасен развој на настаните што дополнително го поткопува рускиот правосуден систем, предупредуваат активистите за човекови права. Меѓу помилуваните има и лица осудени за најтешки кривични дела – убиство, вооружен грабеж или учество во организирани криминални групи. Се верува дека многу од нив биле осудени на долги затворски казни, но дека половина од нив не отслужиле.
Активистката за човекови права Олга Романова предупредува: „Нема повеќе злосторства и казни“. Сега се е дозволено, а такво нешто има далекусежни последици за државата“.
