Основачот на Викиликс го одржа својот прв јавен говор откако беше ослободен. Иако сè уште се опоравува од изолацијата, тој би можел да ја зајакне својата позиција како лидер на движењето за слобода на говорот.
Рано, сиво, октомвриско утро, во безлична, сива сала за состаноци во Советот на Европа во Стразбур, Франција. Џулијан Асанж го избра тој амбиент за враќање во јавниот живот во момент кога се поставува прашањето што планира да прави понатаму, пишува ДВ.
Зборуваше тивко, но самоуверено за време на рочиштето кое траеше час и половина – 53-годишен Австралиец, облечен во обичен син костум, со вратоврска со потпис, впечатлива бела коса уредно зафатена на страна. Тој се обрати пред пратениците од 46-та земја членка на Европската организација за човекови права.
„Искуството од долгогодишна изолација во мала ќелија е тешко да се пренесе. На човекот му го одзема чувството за себе“, вели основачот на Викиликс.
Тој помина четиринаесет години, и во амбасадата на Еквадор во Лондон и во британскиот затвор Белмарш, соочен со можноста за екстрадиција во Шведска и САД. До неговото ослободување во јуни годинава.
Сопругата на Асанж, Стела, седела до него за време на сослушувањето и се мачела со копчето за вклучување и исклучување на микрофонот, покажувајќи дека му е потребна поддршката од оние околу него.
Сослушувањето беше одложено десет минути порано, откако Асанж рече дека е уморен од одговарање на прашања.
Носител на слободата на говорот
Говорот во Советот на Европа беше исклучок за време на неговото закрепнување од долгогодишното искушение и тој сега повторно ќе се посвети на рехабилитација.
Но, по овој јавен настап се поставува прашањето дали Џулијан Асанж ќе се врати како лидер на светското движење за слобода на говорот?
Мислам дека на тој состанок виде колку е важна неговата улога“, изјави за ДВ Андреј Хунко, пратеник на Левицата во германскиот Бундестаг. Мислам дека ќе одвои време за своето семејство, но тој е исто така навистина важна личност кога станува збор за слободата на говорот“.
Запрашан за време на сослушувањето што има намера да направи следно, Асанж беше нејасен. Тој рече дека сака да поминува време со семејството и дека му е тешко да се прилагоди на модерните реалности, како што е звукот на електричните автомобили.
Изјава за признавање на вината
Засега остануваат нејасни деталите од договорот за признавање вина што овозможи негово ослободување. Тој ги отфрли обвиненијата со кои се соочи според Законот за шпионажа на САД за објавување строго чувани досиеја од американските војни во Ирак и Авганистан, вклучувајќи докази за потенцијални воени злосторства.
„На крајот, ја избрав слободата наместо неостварливата правда“, им рече Асанж на пратениците во Стразбур, објаснувајќи зошто го прифатил договорот: „Сакам да бидам апсолутно јасен: не сум слободен денес бидејќи системот функционира. Слободен сум затоа што се изјаснив за виновен што сум новинар“.
Танјуг/(АП Фото/Паскал Бастиен
Барањето на САД за екстрадиција на Асанж изврши притисок врз властите во Лондон за време на неговите 14 години во Британија, а британски парламентарец го предупреди Асанж на некои негови изјави.
„Тој го ослабна својот случај напаѓајќи го целиот правосуден систем на британскиот естаблишмент“, изјави за ДВ сер Кристофер Роберт Чоуп, член на Конзервативната партија на британскиот парламент додека се оддалечуваше од салата за состаноци. Мислам дека тоа ја покажа неговата основна пристрасност, што мислам дека не го зајакнува случајот на Асанж“.
Бурни реакции на мрежите
Говорот на Асанж заврши со овации од парламентарците во сослушувањето, при што околу 50 новинари се нервираа, обучени да не аплаудираат на прес-конференциите, дури и ако се согласуваат со императивот на Асанж за слобода на говорот.
„Добро е да се биде покрај луѓе кои се грижат. Добро е да се биде меѓу пријатели“, заклучил Асанж, додека надвор од салата многу истакнати експерти брзо пишувале објави на платформата X.
„Целосно болен, ќе умрам“, изјави Максимилијан Хес, соработник на тинк-тенк Институтот за надворешна политика во Филаделфија.
„Ах – претпоставувам дека единствената причина зошто печатот го следи она што го кажува овој руски имот е за да можат да му поставуваат прашања потоа“, објави Јакоб Киркегор, висок соработник во тинк-тенкот „Бројгел“ во Брисел.
Асанж веднаш по сослушувањето беше ставен во лифт и не одговараше на прашања на новинарите.
Ефект на ладење
За организациите за слобода на говорот, случајот Асанж е и симбол на глобалната борба за слобода на медиумите и причина за страв за новинарите.
„Никогаш нема да знаеме какви приказни останале нераскажани поради она низ што поминал“, вели Ребека Винсент, директорка на кампањи во Репортери без граници.
„Кога луѓе како Асанж се на мета, тоа многу јасно има застрашувачки ефект“, продолжува Винсент. „Тој ефект сè уште постои и сега, иако беше ослободен.
Таа добро го познава Асанж. Шест пати го посетила во затвор Белмарш за време на кампањата за негово ослободување. Тој смета дека е значајна причината поради која зборувал во Стразбур.
„Тој, наместо тоа, можеше да избере да допре преку кој било медиум“, вели Ребека Винсент. „Тој избра да зборува во Советот на Европа за прв пат, што ми сигнализира дека Џулијан сè уште е свесен дека неговиот случај се гледа пошироко од она што му се случи. Дека ова е продолжување на неговата борба за сите наши права“.
