Италија ќе ги врши процедурите за азил по брза постапка надвор од Европската Унија, во бегалски кампови во Албанија. Таму пристигнаа првите 16 мажи. Другите земји од ЕУ го следат ова со интерес, пишува Дојче Веле.
Малото пристаниште Шенѓин, северно од Тирана, на јадранскиот брег – тоа е Албанија. Новиот прифатен центар за азил, на неколку метри од работ на пристаништето Шенѓин – тоа е Италија. Екстериторијална област на албанско земјиште. Чуван од албански персонал, а управуван од италијанските власти.
Така се договорија Џорџа Мелони и Еди Рама. Мелони е премиерка на Италија и лидер на десничарската постфашистичка партија Фратели д’Италија, а Рама е премиер на Албанија и лидер на левичарската Социјалистичка партија на Албанија. Тие се договорија со сето пријателство што ги врзува и двете земји.
„Аперо пакт“ – така критичарите го нарекуваат договорот. „Аперо“ значи обичај кој комбинира уживање и дружење, може да се одржи на почеток или на крај на некој настан или прослава, а првенствено се однесува на размена на идеи со пријатели, колеги или роднини. Па овој пакт се вика „Аперо“ бидејќи беше договорен при посетата на Џорџа Мелони на летната резиденција на Еди Рама минатата година.
Префрлена постапка за азил
Проектот се состои од „аутсорсинг“ процедури за азил од Италија во безбедна трета земја, Албанија. И за таа цел, да се изгради центар за азил во близина на албанското крајбрежје за најмногу 3.000 баратели на азил. Тоа наиде на големи критики. Меѓутоа, во последно време, она што Италија го прави во Албанија е следено со зголемена љубопитност, вклучително и од шефовите на држави и влади на земјите-партнери на Италија во ЕУ.
Стрес-тестот започнува точно навреме, непосредно пред самитот за миграција на ЕУ во Брисел, со првите 16 баратели на азил кои се собрани од италијанската крајбрежна стража во меѓународните води, јужно од италијанскиот остров Лампедуза. Да успеале да влезат во италијанските територијални води, не би смееле да бидат однесени во Албанија. Но, во овој случај, бродот на италијанската морнарица „Либра“ со 16-те мигранти тргна кон албанското пристаниште Шенѓин – град со 8.000 жители, кој исто така живее од туризмот, песочните плажи, лагуната и од природниот резерват на југ, покрај јадранскиот брег.
Добре дојдовте во „Италија“
Но, малата група мажи од Бангладеш и Египет не стигнува толку далеку. Нивното патување, додека се придружувани од полицајци во последните неколку метри, завршува во италијанскиот прифатен центар, токму во пристаништето Шенѓин, првиот таканаречен азилантски „хотспот”, односно прифатен центар.
Овде барателите на азил се идентификуваат, се регистрираат, па лекарите ги прегледуваат, а потоа продолжуваат со автобус на италијанската полиција. Со половина час возење стигнуваат до Ѓадер – мало село пред карстните ридови, речиси пусто. Тука живеат претежно пензионери. Има кафуле и мала продавница. Долго време беше напуштен и малиот албански воен аеродром.
Сега таму е новиот италијански центар за азил. Ѓадер е втора станица по формалностите за прием во прифатниот центар во пристаништето Шенѓин. Има метална ограда, висока 6 метри, двокатни контејнери за живеење, а на делови од локацијата сѐ уште има градежна механизација. Овде има простор за 3.000 баратели на азил. Кампот првично ќе биде подготвен за 880 луѓе.
Полковникот Агостино Пицирило ја отвора вратата на еден од новите контејнери за живеење: „бонџорно во Италија“.
Италијански експеримент
Еден контејнер за четири лица. Четири метални кревети, со демонстративно јасно видливи налепници: „Made in Italy“. Целиот центар е поделен на три области. Најголемата е за оние кои поднеле барање за азил и чекаат одговор. Ова треба да се случи по најмногу четири недели, а вклучена е и можност за жалба. Малку помалиот простор е центар за депортација за одбиени баратели на азил кои не треба ни да влезат во Италија, како и 20 затворски места за можни криминалци. Сè зад огради, со многу камери за надзор. Вработените во агенцијата за бегалци на ОН УНХЦР треба да имаат пристап и да им биде дозволено да ги набљудуваат постапките.
За италијанската премиерка, Џорџа Мелони, целиот центар е италијански експеримент, историски и иновативен договор со Албанија за тоа како да се справиме со мигрантите.
– Ова е пријателска услуга, односно „отплата на старите долгови“ кон Италија која ги прими многуте бегалци од Албанија, а јазикот го зборуваат многумина во Албанија – вели албанскиот премиер, Еди Рама, говорејќи на италијански јазик.
Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, го нарекува моделот Италија-Албанија „иновативен начин за борба против илегалната миграција“.
Извоз на процедури за азил – според правилата на ЕУ
Италија го изведува она за што размислуваа владите на другите земји на ЕУ. Таа врши извоз на процедури за азил во земја надвор од ЕУ, но, според правилата на ЕУ, објаснува Фабрицио Бучи, италијанскиот амбасадор во Албанија.
Тој стигнал во Ѓадер, неколку недели пред почетокот на работата на кампот, за да го промовира „експериментот“, пред сè за да ја смири загриженоста.
– Значи во центрите важи италијанското законодавство. Ќе има италијански персонал: полицајци, службеници од Министерството за правда и од Министерството за внатрешни работи. Овде ќе се применуваат правилата кои се применуваат и во центрите за мигранти во Италија – вели тој.
Екстратериторијалниот центар за азил е изграден, финансиран и организиран од Италија. Се тврди дека во Албанија не се слеале пари за дозволата за изградба на центарот за азил, а се тврди и дека ќе се исплаќаат само паушални трошоци од околу 16 милиони евра годишно, со проценети вкупни трошоци до 850 милиони за целиот проект, платени од Италија.
„Како птици во кафез“
Во крајбрежното одморалиште Шенѓин има поединечни протести. Во селото Ѓадер, каде на улица можат да се сретнат речиси само старци, изгледа немаат проблем со новиот центар за азиланти.
– Веќе имаме корист откако почна изградбата. Знаете, селото се бори со емиграција. Нештата се сменија само со градежните работници, а кога ќе дојдат мигрантите, ќе има уште повеќе раздвиженост – вели сопственик на мал дуќан кој е среќен поради програмата за прифаќање мигранти.
Италијанските власти ветуваат дека храната првенствено треба да се купува во околината. Ќе има и неколку вработувања за лица кои не се Италијанци.
– Страв од бегалците, од сите млади мажи од бегалските земји кои се сметаат за небезбедни? Такви стравови овде немаат. Албанците не се плашат. А и како воопшто би можеле бегалците да ја прескокнат оградата? Само ако летаат 6 метри во височина, тогаш да. Но, тие немаат шанса да излезат. Тие се таму како птици во кафез – велат од локалното кафуле.
