Денеска е Светски ден на здравјето. По тој повод, заменик-директорот на Хрватскиот институт за јавно здравје, Ивана Павиќ Шиметин, зборуваше за здравствената состојба на нацијата во Нови Дан.
„Како нација, ние се карактеризираме со висок товар на хронични незаразни болести кои произлегуваат од лошите животни навики, како што се дебелината, пушењето, пиењето алкохол, физичката неактивност и неправилната исхрана. Кога ќе се споредиме со другите земји, ние сме лидери во однос на дебелината и дијабетесот. Кога станува збор за пушењето, ние сме на седмо место. Нашата потрошувачка на алкохол е на деветтото место, според рангирањето на Еуростат“.
„Кога станува збор за пушењето, во Хрватска пушењето се зголемува или стагнира, додека во земјите од Западна Европа се намалува. Европскиот просек е 19%, додека 22% од луѓето во Хрватска пушат секој ден. Тој истакнува дека жените во Хрватска им приоѓаат на мажите во однос на пушењето.
Менталното здравје на Хрватите
Хрватска е деветта меѓу земјите на ЕУ по ризик од депресија, посочува докторката. „Имаме многу итни приеми и голем број хоспитализации. Потребна ни е промена кон рано откривање за да може да започне помошта кога хоспитализацијата сè уште не е неопходна. Добро е што, во случај на систематски прегледи, почнавме со скрининг за ризици по менталното здравје во осмо одделение и прво одделение во гимназијата. Училишниот лекар прави прашалник за детето, го бодува, а потоа оние деца со зголемен ризик добиваат дополнително интервју и понатамошен третман. Клучот за нас е раното откривање без децата сами да ги изразуваат проблемите. Децата кријат проблеми, можеби дури и самоубиствени мисли“, предупредува докторот.
Таа го коментираше и насилството од врсниците во училиштата: „Ризичното однесување се заснова на ниско ниво на ментално здравје. Некој кој е депресивен и незадоволен ќе ризикува во однос на пушење, пиење и други средства – заради самиот третман, но и заради припадност кон групата врсници. Кај некои деца може да се предвиди ризично однесување. Важен индикатор е неприфатливото однесување и влошувањето на училишните резултати. Има и низа други ризици, како што е употребата на енергетски пијалоци, што може да биде негативен поттик за агресивно однесување бидејќи го стимулира адреналинот со импулсивност и неможност за контрола. Заедно со тоа, секогаш има потешкотии со концентрацијата и слабите училишни резултати“, опишува Павиќ Шиметин.
Превентивни прегледи
Докторката вели дека во континуитет апелира луѓето да се скринираат за рак на дебелото црево, но одговорот е многу слаб. Машката популација реагира помалку. Тие се плашат од колоноскопија или претпочитаат да не знаат ни дека се болни. Докторот повикува на свесност поради можноста за подобар квалитет на живот доколку се реагира навреме. Исто така, го поттикнува испитувањето на родените марки.
Од друга страна, одговорот на жените на мамографија е висок. А кога станува збор за ракот на грлото на матката, вели дека жените самоиницијативно и редовно реагираат на ПАП тестот. Паралелно со пап тестот треба да воведеме и ХПВ-тестирање“, апелира докторката.
Здравствената свест не е добра. „Образованието е клучно уште од најмала возраст, бидејќи ако се грижиме од градинка на миење заби, непушење, физичка активност, правилна исхрана… само така ќе создадеме народ кој ќе има развиена здравствена писменост за кога кога ќе достигне зрелост, може да го носи здравјето на нацијата понатаму“.
