Бенигните промени на градите често се нормален дел од животот на жената и генерално не се причина за загриженост. Често се појавуваат цисти, фиброаденоми (бенигни тумори) и масни израстоци.
„Жените може да забележат промени во форма на грутки, оток, чувствителност или испуштање течност од брадавиците“, објаснува за N1 потполковник помошник хирург Милан Јовановиќ, началник на ургентниот центар на Воено-медицинската академија.
„Преглед на дојка треба да се прави најмалку еднаш годишно. Превенцијата е клучна. Редовни самопрегледи на дојките треба да се прават еднаш месечно, по можност после менструација, бидејќи градите во тој период се помалку чувствителни, а доколку забележите некакви промени веднаш обратете се кај вашиот лекар. За време на прегледот, лекарот ќе ги палпира градите за да почувствува некакви грутки или неправилности. Доколку постои сомнеж за нешто повеќе, ќе користиме дополнителни дијагностички методи како мамографија или ултразвук. Секоја жена треба да прави редовни мамографски прегледи утврдени во согласност со нејзината здравствена историја и ризик факторите“, вели нашиот соговорник.
Доколку немате редовни менструации или сте во менопауза, додава тој, правете самопреглед во ист ден секој месец за да ги следите сите промени.
Важноста на самоиспитувањето
Според д-р Јовановиќ, самопрегледот на дојките е важен начин за откривање на потенцијални промени во градите и треба да се прави редовно. Постојат чекори што можете да ги следите кога правите самопреглед на градите.
„Застанете пред огледалото и визуелно прегледајте ги градите. Потоа внимавајте на симетријата, изгледот на кожата и брадавиците, дали има некакви неправилности, промени во формата, испакнатини, вдлабнатини или испакнатини“.
Како да направите самопреглед
„Подигнете ги рацете над главата и повторно внимателно прегледајте ги градите и продолжете да барате видливи промени. Додека стоите, прегледајте ги градите со допир. Ставете ја левата рака зад вашата глава, а со десната допирајте ја левата града. Користете ги врвовите на трите прсти (среден, прстен и показалец) за нежно да ја масирате целата дојка со кружни движења. Поминете по целата површина на дојката, вклучувајќи го и пределот под пазувите“, објаснува докторот.
Повторете го истиот процес за десната града, овој пат користејќи ја левата рака.
„Сега легнете на грб на рамна површина, како кревет, со крената рака зад главата, така што ткивото на дојката се шири над пекторалниот мускул и станува „потенко“. Со оваа процедура може да се почувствуваат мали промени кои можеби се апсорбирале во масното ткиво на дојката. Повторно масирајте ги градите со кружни движења по целата површина“, советува д-р Јовановиќ.
Конечно, вели тој, нежно стискајте ги брадавиците за да проверите дали има исцедок течност од брадавиците.
„Доколку забележите какво било крварење или друга невообичаена течност или нешто што ви изгледа сомнително, не паничете, но задолжително веднаш контактирајте го вашиот лекар за понатамошна евалуација и дијагноза. Самопрегледот на дојката не ги заменува редовните прегледи и мамографијата, но е важен додаток во раното откривање на можните проблеми“.
доктор Милан Јовановиќ Приватна архива
Важноста на превенцијата
„Здравиот начин на живот игра клучна улога во превенцијата од рак на дојка. Правилната исхрана богата со овошје, зеленчук, интегрални житарки и редовно вежбање, намалување на внесот на алкохол и избегнување на пушење може да го намали ризикот од развој на оваа болест. Едукацијата за ракот на дојка и превенцијата игра важна улога во подигањето на свеста кај жените. Раните информации за ризиците и симптомите можат да ги поттикнат жените да преземат превентивни чекори и навреме да побараат лекарска помош“, вели нашиот соговорник.
„Доколку се дијагностицира рак на дојка, важно е да се работи со мултидисциплинарен тим од експерти, вклучувајќи хирурзи, онколози, радиолози, психолози и други здравствени работници. Тимскиот пристап обезбедува најдобра можна грижа и поддршка за пациентите“, советува нашиот соговорник.
Според д-р Јовановиќ, малигните промени на дојката или ракот на дојката се сериозна состојба која бара рано испитување и дијагноза. Симптомите може да варираат од жена до жена, но некои вообичаени знаци се:
1. Нова грутка во градите или под пазувите
2. Промени во големината, обликот или текстурата на дојката
3. Ненадејно црвенило, оток или топлина во градите
4. Промени во брадавицата, како вовлекување
5. Неочекувано истекување на течност од брадавицата, која може да биде крвава или бистра во боја
6. Болка која не поминува и не е поврзана со менструалниот циклус
„Постои и генетска предиспозиција за развој на рак на дојка, па доколку имате блиски роднини (баба, мајка или сестра) кои имале ваков тип на рак, треба да се направи генетско тестирање. Исто така, факторите на ризик вклучуваат пушење, дебелина, консумирање алкохол и неактивност“, додава д-р Јовановиќ.
Третман
„Првиот чекор во лекувањето на болеста е да се постави точна дијагноза. Ова вклучува биопсија на ткиво од сомнителна промена на дојката за да се потврди присуството на рак и да се одреди неговиот тип. По дијагнозата, вашиот лекар ќе утврди првиот стадиум на рак, кој помага во проценката на степенот на ширење и прогнозата на болеста“, објаснува докторката.
Главните видови на третман се хируршки третман, радиотерапија, хемотерапија, хормонска терапија и насочена терапија.
„Обично првиот чекор е хируршкиот третман. Може да се изврши лумпектомија (зачувување на дојката) со отстранување на туморот и околното здраво ткиво или мастектомија, целосно отстранување на дојката.
Радиотерапијата користи високоенергетски зраци за да ги уништи преостанатите канцерогени клетки и да го спречи враќањето на ракот.
Хемотерапијата користи лекови за уништување на туморските клетки низ телото, а хормонската терапија го блокира или намалува ефектот на хормоните кои го поттикнуваат растот на туморот.
Целната терапија е насочена кон специфични молекули во клетките на туморот со цел да се спречи нивниот раст и ширење“, објаснува д-р Јовановиќ.
Според него, опција е реконструкција на градите по мастектомија со цел да се врати изгледот и обликот на дојката. Може да се изврши веднаш по мастектомија или подоцна, во зависност од преференциите на пациентот и клиничката ситуација. Постојат неколку методи на реконструкција, вклучувајќи реконструкција со импланти и реконструкција со ткиво на пациентот (т.н. автологна реконструкција).
Редовното следење е од клучно значење
Лекарот вели дека по третманот, од суштинско значење е редовното следење.
„Во лекувањето на туморите на дојката најважна е превенцијата. Редовни самопрегледи, задолжителни мамографи еднаш годишно за жени над 35 години кои немаат позитивна семејна историја и можните ултразвучни прегледи помагаат да се открие болеста во најраната фаза каде што туморот е излечив“, вели д-р Јовановиќ.
Најважно, како што нагласува докторката, е жената да не го крие или негира проблемот.
„Во лекувањето на туморите на дојката времето е драгоцено, бидејќи секој неуспех или доцнење во дијагнозата придонесува за потежок и покомплициран третман, чиј исход може да биде неизвесен“, посочува д-р Милан Јовановиќ.
