Минатата година, група подводни археолози од Хрватска, Шпанија, Франција, Италија и Тунис открија три бродоломи на дното на Средоземното Море, северозападно од сицилијанскиот премин, каде можеби уште стотици потонати бродови на Феничаните, Римјаните, Грците и други народот лаже.
Морскиот премин помеѓу италијанскиот остров Сицилија и брегот на Тунис во Северна Африка со векови бил важен трговски пат во Медитеранот, а исто така ја одвојувал моќната Римска империја од ривалската моќ на Картагина.
Американските археолози Роберт Балард и Ана Маргерит МекКен истражуваа таму во 1990-тите и пронајдоа некои потонати бродови, но немаше меѓународен договор за истражување и на земјите не им беше дозволено да излезат од нивните територијални води во областите на потонати бродови. Затоа областа останала неистражена.
Но, минатата година беше формиран тим од околу 20 луѓе под покровителство на УНЕСКО. Франција испрати модерен истражувачки брод долг 46 метри со екипаж и два роботи со камери за снимање на дното. Хрватска, Шпанија, Италија и Тунис испратија археолози и платија по 20.000 долари.
Бродот „Алфред Мерлин“ со истражувачи на 21 август вплови во водите северозападно од Сицилискиот теснец и таму остана до 4 септември.
Истражувачите од италијанската страна, на длабочина од 800 метри, забележале три потонати бродови кои веќе биле откриени од американски археолози.
Екипажот беше особено возбуден кога следно се најде во малку истражените води на Тунис. Бродовите со векови мистериозно исчезнуваат во близина на гребенот Скерки Банки.
„Мистеријата се состоеше од голем подводен гребен кој морнарите во едноставните бродови од тоа време не го забележаа, па го погодија. Има и силни струи кои одат во различни насоки и ја отежнуваат навигацијата“, изјави за Хина Андрес Перело, директор на шпанската институција Casa Mediterraneo, еден од партнерите во проектот.
Таа институција ги претстави резултатите од истражувањето минатата недела во седиштето на УНЕСКО во Париз.
„Не само што поранешните едрилици имаа проблеми во овие води, туку и нашиот истражувачки брод од последната генерација. Мораше да има двоен мотор за да се спротивстави на струите. Бродот требаше да остане на истото место, за да може роботот да се спушти и да го сними дното, но се движеше носено од струите“, забележува Перело.
Со помош на робот со камера, кој може да истражува на длабочина од 2500 метри, научниците ги препознале аномалиите на дното, кои потоа дополнително се проучуваат. Откриени се осум такви аномалии, од кои три се релевантни. Тие три аномалии биле непознати бродови – еден антички и два од 19 век.
„Можеби се работи за феникиски или римски брод, тоа треба да се види сега. Исто така, потребно е да се проучи со историчарите потеклото на поновите бродови, да се види чии биле бродовите“, вели Перело, истакнувајќи дека најверојатно биле потонати за време на Првата или Втората светска војна.
Тој додава дека понатамошното истражување за потеклото на бродовите би можело да фрли ново светло на историските настани.
Бродовите веројатно удриле во гребенот, претпоставуваат истражувачите.
Шпанскиот фотограф Анхел Фитор, член на екипажот, направи 6.000 фотографии, од кои 50 од најрелевантните беа претставени во седиштето на УНЕСКО.
На презентацијата во Париз присуствуваа и двајца хрватски археолози, Роко Суриќ и Младен Пешиќ, кои учествуваа во експедицијата како членови на Меѓународниот центар за подводна археологија од Задар.
Ова е најголемата мисија на УНЕСКО за зачувување на подводното наследство досега. Ќе се користи за креирање на дигитална мапа со потонати бродови, а целата област ќе биде заштитена од уништување и кражба.
Кога опремата за нуркање стана достапна за голем број луѓе во 1960-тите, нуркачите аматери нуркаа таму во морето, а десет години подоцна открија некои потонати бродови.
Наскоро биле одземени вредни предмети како што се античките амфори. Неуспешните бродови не беа заштитени бидејќи беа надвор од територијалните води, а со тоа и од националната јурисдикција на земјите.
Како резултат на тоа, УНЕСКО ја усвои Конвенцијата за заштита на подводното наследство во 2001 година, која создаде меѓународна правна рамка за истражување, идентификација и заштита на области како што се Сицилискиот теснец и бреговите Скерки.
Експедицијата би можела да се врати таму бидејќи истражувачкиот брод „Алфред Мерлин“ посетил само мал дел од теснецот.
„Бродот се наоѓаше на одредена област, воден од координатите дадени од американскиот археолог, но тоа е само мал дел од таа област“, забележува Перело.
„Треба заедно да истражуваме нови зони бидејќи сè укажува дека таму има многу потонати бродови. Неопходно е да се направи дигитална мапа, па да се види кои остатоци и како може да се изнесат на површината“, додаде тој.
Истражување во област долга 320 километри може да се спроведе само во август кога струите се помалку опасни.
Коалицијата на држави и нивниот заеднички проект, во кој учествуваа и координатори од Алжир, Мароко и Египет, може да послужи како пример за другите делови од светот.
„Овој вид на експедиција може да ги истражува Карипското Море, Тихиот Океан и сите други области со вредности за човештвото“, смета Перело.
