На гостинските трибини на стадионот Чика Дача во Крагуевац, фудбалски навивач со качулка и маска ја повика публиката да стане и да крене раце. „Три, два, еден…“ одбројувал човекот преку својот мегафон, пишува Гардијан, пренесува Данас.
„Косово е Србија“, извикуваа неколку стотини навивачи едногласно, неколку моменти пред почетокот на натпреварот, пишува Гардијан, но пренесува Данас.
Навивачите на гости беа членови на Дели, познатите ултраси на Црвена звезда од Белград, кои долго време имаат лоша репутација за екстремно насилство и се познати по своите тврдокорни националистички ставови.
За да ја гледаат играта на нивниот тим, навивачите минатата сабота отпатуваа во индустрискиот град Крагуевац, 90 минути возење јужно од Белград.
Нивното просрпско скандирање беше аплаудирано и повторено од навивачите на матичниот клуб Раднички 1923, седнати на тулините седишта од другата страна на стадионот.
Делије пред полувремето одвитка транспарент на кој пишуваше: „Кога војската ќе се врати на Косово“.
Малку градови на Балканот ја откриваат нестабилната етничка политика во регионот колку фудбалските стадиони, каде навивачите редовно извикуваат вулгарности кои потсетуваат на оние што можеа да се почувствуваат за време на периодот на етничко чистење во 1990-тите.
„Мораме да ги довршиме, да престанеме да се влечеме“, рече слабиот навивач на Црвена звезда на полувремето, одбивајќи да го каже своето име.
Тој не мислеше на противникот на неговиот тим, туку на етничкото албанско население кое прогласи независност од Србија пред 15 години.
Навивачите на Црвена звезда носеа маици со ликот на Стефан Недељковиќ, еден од тројцата етнички Срби убиени за време на минатомесечната заседа на српските паравоени формации врз косовската полиција, што предизвика една од најсериозните регионални кризи меѓу Белград и Косово во минатото. неколку години, пишува Гардијан.
Тепачката меѓу косовската полиција и 30 вооружени Срби кои се кријат во манастирот, мирното село на северот на Косово привремено го претвори во воена зона.
Околу 50.000 Срби кои живеат на северот на Косово не ги признаваат институциите на Приштина и го гледаат Белград како главен град.
Тие често се судираа со косовската полиција и меѓународните мировни сили, а насилството од минатиот месец беше најлошо досега во последните неколку години.
Стефан е херој и неговата смрт мора да се одмазди“, рече навивачот на Црвена звезда покажувајќи кон дресот.
Ултранационализмот е познат терен за навивачите на Црвена звезда. Основачот на тимот еднаш го опиша тимот како чувари на српскиот идентитет и православната вера.
Но, критичарите на српскиот лидер Александар Вучиќ велат дека моќната мешавина на етнички шовинизам и демагогија на претседателот што потсетува на Владимир Путин дозволила ултранационалистичкото чувство да расте надвор од српските фудбалски стадиони.
„Дел од омразата што ја промовираат хулиганите е целосно нормализирана во општеството. Тие не ги претставуваат само маргините, нивните антизападни пораки одекнуваат низ целата земја“, рече Владимир Арсенијевиќ, истакнат српски писател кој ја предводи невладината организација Крокодил, група која промовира дијалог и помирување на Западен Балкан.
Минатогодишното истражување покажа дека за прв пат по две децении бројот на Срби кои се против влез во ЕУ е поголем од оние кои сакаат да станат членки, што сведочи за авторитарната и антизападна реторика на власта во внатрешната политика.
Теоретски, како кандидат за влез во ЕУ, земјата се чини дека е растргната меѓу Западот и Русија, традиционален словенечки и православен христијански сојузник.
Додека ја консолидираше власта, Вучиќ, и самиот самопрогласен поранешен навивач на Звезда, постепено ја претвори Србија во автократија.
Противниците на Вучиќ, како Арсенијевиќ, го обвинуваат дека ја презел контролата врз медиумите преку државна телекомуникациска компанија која купила локални ТВ станици, за кои Арсенијевиќ вели дека се од витално значење за промовирање на културата на насилство.
„Српскиот лидер, исто така, се обиде да им се додворува и да ги кооптира фудбалските хулигани“, вели Џејмс Монтагу, истражувач кој опширно го проучувал насилниот, сложен свет на ултрасите во Србија.
„Вучиќ сфати дека ова е моќна и опасна изборна единица која може да го направи или скрши претседателот“, рече Монтеѓу.
„Ултрасите можат брзо да се мобилизираат за политички цели доколку е потребно. Во исто време, досадните луѓе внимателно слушаат што се вика на трибините“.
Иако ултрасите на Црвена звезда повеќе не се впуштаат во директно меѓуетничко насилство, како што беше случајот во 1990-тите кога воениот лидер Жељко Ражњатовиќ Аркан командуваше со групи хулигани, тие продолжуваат да се појавуваат во сцени кои вклучуваат тепање жени и попречување на маршевите на ЛГБТК+ во Белград.
Вучиќ, чии политички корени се во екстремно десничарскиот национализам, даде инт
пишува за тоа како бил на трибините за време на митскиот фудбалски натпревар меѓу Црвена звезда и Динамо Загреб во 1990 година, кој се сметаше за вистински почеток на балканските војни.
Шетајќи низ Белград, тешко е да се игнорира друг, повидлив отпечаток на српскиот национализам.
Меѓу луксузните бутици и хипстерските кафулиња во замокот, лесно се забележуваат проруски и ултранационалистички мурали, често помешани со лицата на фудбалските навивачи убиени во тепачки и озлогласените воени злосторници, вклучувајќи го и затворениот поранешен командант на босанските Срби, Ратко Младиќ.
Животот меѓу овие мурали го загадува умот“, вели Арсенијевиќ.
Дел од основната љубов на Крокодил е борбата против муралите ширум земјата за кои групата вели дека „поддржуваат омраза, расизам и сексизам“.
„Постојано гледајќи го муралот, луѓето кои инаку би биле компетентни луѓе ги прифаќаат сите овие пораки на омраза малку по малку“, рече Арсенијевиќ, споредувајќи го овој процес со хипотетичкиот феномен на варената жаба.
„Ова на лице место има директно влијание врз политичката ситуација со Косово“, рече тој.
На теренот на северот на Косово, Јована Радосављевиќ рече дека го чувствува влошувањето на меѓуетничките односи меѓу Албанците и Србите по неодамнешните борби.
„Можете да видите промена во однесувањето на луѓето. Ова е нешто што ме загрижува“, рече Радосављевиќ, која ја предводи Новата социјална иницијатива, невладина организација која промовира помирување меѓу етничките заедници.
Или и покрај зголемените тензии, аналитичарите веруваат дека е малку веројатно Вучиќ, наведувајќи ја заканата за српското малцинство во северно Косово, да испрати војници преку границата и да го анектира регионот, сценарио кое ги држи будни западните креатори на политиката ноќе.
„Не се приближуваме до нова ескалација; нема да има војна како што видовме во 1999-тите“, рече Иван Вејвода, виш соработник на Институтот за хуманитарни науки во Виена.
„Српските политичари многу добро разбираат дека не е мудро да се допира НАТО“, рече Вејвода, мислејќи на околу 4.000 војници на НАТО во моментов во Косово.
Откако ги предупреди САД дека би можеле да се соочат со казнени мерки за, како што ја нарече Белата куќа „невиден“ залихи на српски војници и оклопи, Вучиќ објави дека повлекол дел од нивните војници од Косово.
Или, и покрај знаците дека непосредната криза околу Косово е смирена, Арсенијевиќ останува мрачен за блиската иднина на Србија. „Нашето општество е во надолна спирала“, рече тој.
Додека Арсенијевиќ ги поздрави неодамнешните протести против насилството во кои десетици илјади луѓе се собраа во Белград по двете последователни престрелки во кои беа убиени 18 лица, тој стравува дека општеството ќе продолжи да живее во состојба на „постојана тензија“.
„Властите одржуваат клима на насилство“, рече тој.
Види повеќе – Графити паѓаат низ цела Србија: Десничарите чкртаат, активистите врескаат, но земјата молчи.
