Фондот за здравствено осигурување води нецелосна евиденција на побарувањата за дадени аванси за лекување во странство, што создава ризик од дополнителни трошоци за водење судски постапки со странски болници, утврдил Државниот ревизор во ревизијата на работењето на Фондот за 2022 година.
Во извештајот се наведени и слабости во ИТ системот, како и контролата на парите кои ги добиваат здравствените установи. Ревизорите забележуваат и дека Фондот не го ажурира списокот на лекови од позитивната листа.
Ревизорите утврдиле дека Фондот не го регистрира целосниот износ на износот за лекување на осигурениците во странство, туку само делот кој е еднаков на авансот. Евиденцијата за лекувањето во странство се прави збирно, односно не е воспоставена целосна аналитичка сметководствена евиденција по болници и осигурени лица, поради што во Фондот отсуствува точна информација за кои осигурени лица се однесуваат дадените аванси, колкав дел од побарувањата се однесуваат на лекување, кои лекувања се во тек, а кои се завршени.
Во случај на достасани фактури од странски болници со повисок износ од дадениот аванс, во деловните книги на Фондот се евидентирани до нивото на дадениот аванс, без да биде земена превид реалната фактурирана вредност на дадените услуги. Тоа од Фондот го оправдуваат со фактот што осигурениците не доставиле барања за дополнителните трошоци.
Еден таков случај го чинел Фондот 430.000 евра по 12 тужби од германска болница донесени во текот на 2021 и 2022 година, за плаќање на трошоци за лекувања направени во периодот од 2017 до 2019 година над износот на дадените аванси а за кои во деловните книги на Фондот не е евидентиран долгот. За дел од побарувањата се донесени пресуди од германскиот суд со кои Фондот е задолжен за плаќање на трошоците за лекување. Да биде трагедијата поголема, истата болница на Фондот му должела поврат на 116.000 евра за повисоки авансни исплати за претходните години, за што Фондот не знаел, а го утврдил со контрола на евиденцијата.
Во деловните книги на Фондот регистрирани се побарувања од странски здравствени установи во износ од 268.470.000 денари (4,4 милиони евра) по основ на платени аванси за лекување на осигуреници во странство. Според помошната евиденција на Фондот 46% од вкупните побарувања се однесуваат на исплатен аванс во текот на 2022 година, додека 54% се за дадени аванси од 2014 до 2021 година за кои се доставени фактури и не е извршен поврат на парите од страна на болидите.
„Не е воспоставена ех-пост контрола за статусот на лекување и не се врши утврдување на реалната висина на трошоците за истото. Дел од приложените фактури се некомплетни, поради што не се врши соодветно затворање на износите и не може да се утврди точниот износ на побарувања од странските болници или неплатен долг кон истите, имајќи предвид дека лекувањето чини повеќе или помалку од договорениот и однапред платен износ“, се наведува во извештајот.
Ревизијата утврдила и слабости во контролите кои Фондот треба да ги врши во здравствените установи. Ревизијата, како што се наведува, континуирано известува за слабостите во контролните активности за вршењето на здравствените услуги во здравствените установи што не се соодветно воспоставени или спроведени, поради што не е обезбедено целосно потврдување на фактурите за извршени здравствени услуги.
Според ревизорите, непостоењето единствен интегриран систем за издавање упати, лекарски извештаи и пресметки за извршени здравствени услуги, што се основа за изготвување на месечни фактури/извештаи, создава ризик од пропусти и грешки.
„Системските и мануелните контроли во процесот на препишување и издавање лекови не се соодветно воспоставени и спроведени и постои ризик од плаќање фактури за рецепти во вид и обем различен од реалниот. Иако од 2021 година се започнати активности за воспоставување систем е-Рецепт, кој треба да овозможи целосна контрола во процесот на издавање рецепти и лекови и фактурирањето кон Фондот, истиот до денот на ревизијата, не е имплементиран“, се додава во извештајот.
Издвоените средства за условен надоместок во 2022 година, според извештајот, изнесуваат 1.721.002.000 денари за 24 јавни здравствени установи и бележат континуиран раст.
„Реализацијата на условниот надоместок во јавните здравствени установи нецелосно се следи од Фондот и не се вршени финансиски контроли на наменското трошење на средствата, на набавката и евиденцијата на лековите и на извршените здравствени услуги за 2022 година. Утврдените состојби укажуваат на слабости во планирањето, реализацијата и контролата на условниот надоместок и влијаат на остварувањето на целите заради кои е одобрен условен надоместок“ се вели во извештајот.
Ревизијата на слабостите во функционирањето на ИТ системот на Фондот поради отсуство на ИТ стратегија, недостиг на ИТ кадар и застарена серверски структура, што во 2023 година резултирало со сајбернапад на ИТ системот на Фондот.
Од друга страна, „при спроведувањето на постапките и реализацијата на договорите за јавни набавки на опрема и услуги за ИТ системот, ревизијата констатира неправилности, односно дел од договорите не се склучени во законски предвидениот рок и не е обезбедена конкуренција“.
„Во делот – клучни ревизорски прашања, во ревизорскиот извештај се укажува дека не е обезбедено вистинско купување услуги предвидено со Законот за здравственото осигурување, односно Фондот наместо да ги надоместува извршените здравствени услуги, е принуден, во рамки на утврдениот буџет, да обезбеди средства за целосно функционирање на сите јавни здравствени установи. При тоа 2/3 од нив не успеваат да остварат обем на здравствени услуги во висина на договорениот надоместок, поради што имаат статус на неодржливи, што покрај останатото се должи и на неажурираните референтни цени на услугите“, пишува во извештајот.
Ревизијата повеќе години наназад, како што се истакнува, известува дека ЈЗУ и Фондот не ги прават потребните анализи на трошоци за приближување на референтните цени кон реалниот трошок за единица здравствена услуга, а кои е потребно тековно и континуирано да се менуваат, поради влијанието што го имаат јавните набавки во цената на услугите, како и зголемувањето на платите на вработените во ЈЗУ.
Покрај тоа, „ревизијата известува и за Списокот на лекови на товар на Фондот, што не е ажурирана и за Националната стратегија за е-здравство, што сè уште не е усвоена.
Од страна на раководните лица на Фондот, добиени се Забелешки на Нацрт – извештајот на овластениот државен ревизор, истите се разгледани и констатирано е дека три забелешки не се прифаќаат, а останатите претставуваат известување за преземените мерки по дадените препораки и образложение за констатираните состојби“.
