Европските разузнавачки служби подготвија анализа во која се оценува дека српскиот претседател Александар Вучиќ се обидува да преземе чекори на домашната и меѓународна сцена за да го одложи раскинувањето со Русија, а притоа да продолжи да добива отстапки од Западот, пишува Данас.
Овој документ, кој има „тајна“ класификација, е подготвен од неколку европски разузнавачки служби, за потребите на Европската служба за надворешни работи (ЕЕАС), на чело со шефот на европската дипломатија Жозеп Борел (Жозеп Борел).
Радио Слободна Европа (РСЕ) имаше увид во овој документ, во кој се анализираат следните чекори што ќе ги преземе претседателот Вучиќ за продолжување на политиката на балансирање. Според европските разузнавачи, руската инвазија на Украина му го претставила на Вучиќ проблемот на рамнотежата на силите, намалувајќи го просторот за маневрирање на Србија во областа на надворешната и безбедносната политика.
Во анализата се наведени можните чекори што би можел да ги преземе претседателот на Србија во блиска иднина.
Што би можел да направи Вучиќ?
„За да го ублажи силниот притисок на Западот во однос на санкциите, претседателот Вучиќ планира да преземе различни потези, како на меѓународен, така и на внатрешен план, со цел да се спречат негативните импликации за Србија, но најмногу за да се зачува сопствената политичка моќ“, се вели во документот.
Меѓу другото, се наведува дека е многу веројатно Вучиќ што подолго да го одложува формирањето на новата влада, користејќи го тоа како изговор за одложување на воведувањето санкции против Русија. Изборите во Србија се одржаа на 3 април. На нив прогресивците на Вучиќ освоија 120 места во Собранието на Србија, додека во Парламентот од 250 места за формирање влада се потребни најмалку 126 гласа.
Од друга страна, документот вели дека се очекува дека Вучиќ најверојатно ќе води „политика на мали чекори“ за да ја приближи Србија до Западот. Целта е да се одложи конечниот раскин со Русија и да се искористи идната промена на надворешнополитичката насока за да се добијат што повеќе политички и економски отстапки за Србија.
Улогата на СПЦ во раскинувањето со Русија
Во документот се споменува дека Српската православна црква (СПЦ) ќе има клучна улога доколку Србија одлучи да се пресели на Запад. Се наведува дека патријархот Порфириј е многу близок со српскиот претседател и дека би одиграл важна улога во прифаќањето на прозападната политика на Србија од страна на населението.
Дарежливите државни донации за СПЦ ќе му помогнат на Профириј да го убеди свештенството во тој поглед, се вели во класифицираниот документ.
Се додава и дека првобитниот „неутрален“ избор на СПЦ да не зазема ниту една страна во војната во Украина, му ја олеснил ситуацијата на Вучиќ, создавајќи одреден простор да се дистанцира од Русија.
Придобивката на Вучиќ од десницата
Европските разузнавачки служби оценуваат и дека претседателката Вучиќ во наредниот период ќе се обиде да ја искористи руската десничарска опозиција во парламентот како изговор за да не усвојува или да одложува тешки надворешнополитички одлуки.
„На Вучиќ му се допаѓа присуството на таква опозиција затоа што му овозможува да се претстави на Западот како умерен политичар“, се вели во документот, но се нагласува и дека овие десничарски партии (НАДА / ДСС – Национална демократска алтернатива / Демократска партија на Србија, бранители и врати) се поврзани со СНС и имаат финансиска и логистичка поддршка од оваа партија.
Тензии во партијата
Европските разузнавачки служби предвидуваат дека тензиите во СНС ќе се зголемат при распределбата на власта на локално и државно ниво, но и поради идните надворешнополитички одлуки.
Кога ќе се формира владата, нејзиниот состав ќе биде јасен показател за надворешната политика на Србија, а според документот, Александар Вучиќ најверојатно ќе продолжи да држи прозападни и проруски министри во идната влада за да продолжи да балансира.
„Тројански коњ“ од опозицијата
Анализата на европските разузнавачки служби се занимава и со улогата на претседателот на Партијата за слобода и правда, Драган Ѓилас, на политичката сцена во Србија.
Според документот, разузнавањето покажува дека постојат индиции за „заткулисната соработка со Вучиќ и неговата улога на „тројански коњ“, што предизвикува раздор меѓу опозициските партии и ги ослабува веќе некое време.
Се споменува дека Драган Ѓилас неколку пати пред изборите одбивал соработка со СНС, но таа соработка меѓу него и Александар Вучиќ станала поверојатна по нивната средба во средината на април и најавата за можни предвремени градски избори во Белград на есен 2022 година или на пролет во 2023 година.
