Франција и Германија инсистираат Европа да престане да се потпира на САД, но тие го прават токму тоа.
Триесет години откако ужасите на балканските војни ја открија неспособноста на Западна Европа да се справи со конфликтите на европско тло, руската инвазија на Украина покажува колку малку се променило оттогаш, пишува Политико.
Франција и Германија упорно велат дека Европа мора да престане да се потпира на Вашингтон, но тие го прават токму тоа, посочува бриселскиот портал.
Кога Југославија почна да се распаѓа во 1991 година, министерот за надворешни работи на Луксембург, Жак Пос, даде оптимистичка, но застрашувачка изјава: „Ова е часот на Европа, а не на Американците“.
Оттогаш, поминаа години на болно преиспитување зошто Европа не успеа да се наметне како воена сила. Поттикнати од новата паника предизвикана од мантрата „Америка на прво место“ на поранешниот американски претседател Доналд Трамп, францускиот претседател Емануел Макрон и поранешната германска канцеларка Ангела Меркел предупредија дека ЕУ повеќе не може да се потпира на САД.
Макрон постојано вели дека Европа треба да воспостави сопствена безбедносна агенда, но неговите ветувања, заедно со оние на други високи европски политичари, ќе ја спроведе политиката на европска „стратешка автономија“, во која ЕУ значително ќе ја намали својата воена зависност од САД, но досега тие беа само усни.
Соочени со руската инвазија на најголемата земја во Европа, Франција и Германија седум месеци воено се потпираат на Вашингтон, а во помала мера и на Британија за да ја гарантираат демократијата и слободата во тој близок сојузник на ЕУ.
Според податоците на Институтот за светска економија во Кил, САД ветиле 25 милијарди евра воена помош за Украина, Британија четири милијарди, а Германија 1,2, додека воената помош на Франција е едвај забележлива и изнесува само 233 милиони. Исто така, Британија обучила 5.000 украински војници, а Франција околу стотина.
Оваа непропорционална помош е повеќе прашање на политичка волја отколку на пари. ЕУ има годишен бруто домашен производ од 14 милијарди, а заеднички буџет за одбрана од 230 милијарди. Франција, од друга страна, нагласува дека не сака да биде воинствена страна во војната, ниту да ја „понижува“ Русија, додека германскиот канцелар Олаф Шолц укажува на ризикот да биде вовлечен во конфликтот.
Сега целото внимание е насочено кон тоа дали потенцијалната промена е неизбежна и дали европските економски лидери Германија и Франција, единствените нуклеарни сили во ЕУ, ќе се согласат да испратат тенкови Леопард 2 и Леклер во Киев.
„Нашата судбина е во наши раце“
Разликата во средствата доделени од САД и Западна Европа им поставува мачно прашање на лидерите на ЕУ за тоа што ќе се случеше со Киев доколку американскиот претседател не беше отворен за голема интервенција како Џо Бајден.
И германската министерка за одбрана Кристине Ламбрехт неодамна призна дека ситуацијата е неодржлива.
– Германија и Европејците зависат од мировен поредок што не можат сами да го гарантираат – рече таа и додаде дека ова прашање е особено проблематично бидејќи Америка се повеќе го насочува вниманието кон Пацификот.
Вашингтон, како што предупреди, повеќе не може да гарантира одбрана на Европа во иста мера како што тоа го правеше во минатото.
– Заклучокот е јасен: ние Европејците, особено Германците, мораме да направиме повеќе за веродостојно да ја покажеме нашата воена моќ, така што другите сили не ни помислуваат да нѐ нападнат – рече Ламбрехт.
Сепак, дали по овие зборови ќе следуваат дела, останува да видиме, пишува европскиот портал.
Критичарите потсетуваат дека канцеларката Меркел донесе сличен заклучок во 2017 година кога рече дека „Европејците мора да ја земат својата судбина во свои раце“, но дека ништо не се случило потоа.
Иако одамна е јасно дека ЕУ нема да може веродостојно да ги зајакне своите одбранбени способности сè додека има 27 армии кои се обидуваат поединечно да ги извршуваат истите задачи и да го развијат своето оружје, напорите за здружување на ресурсите ќе продолжат да наидуваат на фатални пречки.
– Мораме да ги координираме нашите акции, додека Германија прераснува во уште една воена сила. Нашите напори се фрагментирани, има премногу отпад поради толку многу различни модели на тенкови, бродови и борбени авиони – вели поранешната француска министерка за Европа, Натали Лоисо.
Една од работите што толку јасно ги симболизира неволјите на оваа слаба соработка и недоверба е проблемот со проектот француско-германско-шпански борбен авион (FCAS) кој буквално нема да лета.
„FCAS“, (Future Combat Air System), се одложува со години, а првите модели на авиони не се очекуваат пред 2040 година поради несогласувањата меѓу Французите и Германците околу лидерската улога во заедничкиот проект.
Француски и германски воени експерти укажуваат на неодамнешната одлука на Берлин да ја замени нуклеарната компонента на своите воздухопловни сили, која може да фрли американски нуклеарни бомби во случај на војна со Русија, со американските ловци Ф-35.
Германските власти, од друга страна, тврдат дека одлуката за набавка на Ф-35 не значи промена на посветеноста на Берлин за проектот „FCAS“, туку дека Германија мора веднаш да набави нови авиони, додека „FCAS“ нема наскоро да биде во функција.
Тие исто така тврдат дека Вашингтон можеби нема да дозволи ниту еден авион чија конструкција не била позната на американското разузнавање да носи американски нуклеарни бомби.
Германија од своја страна ја обвинува француската воена индустрија дека не го исполнува својот дел кога станува збор за воената соработка.
– Во разговорите мора да биде јасно дека сакаме да бидеме третирани подеднакво. И дека француските индустриски компании не можат да го ограничат пристапот до некои информации. Дали треба да плаќаме без да имаме пристап до податоците? Нема да може да го направи тоа – изјави Ламбрехт за Политико.
Брисел без решение
Брисел се обидува да ги натера европските земји да се приклучат на одбранбените проекти, но напредокот е слаб.
Во мај, Европската комисија предложи нов план за координација на воените трошоци меѓу членките на ЕУ и дали земјите ќе купуваат американско или европско оружје стана клучна тема на разговор.
Дури и шефот на европската дипломатија, Жосеп Борел, нагласи дека Европа купува 60 отсто од својата опрема надвор од блокот и ги повика членките да се свртат кон домашните ресурси.
Комисијата предлага и 500 милиони евра за две години за поддршка на заедничката набавка на оружје, што според многумина е премалку за зајакнување на европските капацитети.
Одвреме-навреме се добива впечаток дека сериозноста на украинската војна конечно може да ги натера Франција и Германија да се спојат.
Во август, Шолц ја истакна својата визија за „посилна, посуверена, геополитичка Европска унија“, што во Париз беше протолкувано како задоцнет одговор на повикот на Макрон од 2017 година за „стратешка автономија“.
Макрон се надеваше дека ќе ја реорганизира европската одбранбена политика и зборуваше за потребата да се изгради „заедничка интервентна сила, заеднички одбранбен буџет и заедничка доктрина за дејствување“.
Но, освен дипломатските нијанси, ниту Шолц ниту Макрон не можеа да го преземат водството кога е во прашање војната во Украина. Франција и Германија галопираат по Полска и нордиските и балтичките земји во обид да ја насочат европската агенда.
– Претходните обиди на Макрон да се претстави како посредник во конфликтот, да ја промовира Франција како „сила за балансирање“ кога станува збор за Украина, предизвикаа сомневања за неговите долгорочни цели. Неговата одлука да остави отворени линии за комуникација со Кремљ и претходните повици да не се „понижува Русија“ наиде на потсмев во многу делови на ЕУ – вели Филип Мазе-Сентије, експерт за јавни прашања во Институтот Монтањ.
Тој исто така смета дека Франција го изгубила кредибилитетот поради нејзината позиција кон Украина. „Грубо кажано, нашите пријатели во нордиските и балтичките земји и во Источна Европа се чувствуваат изневерени, па дури и го споредуваат со (недостигот на солидарност) во Втората светска војна, барајќи американска заштита“.
