Во понеделникот Европската комисија ги објави своите зимски економски прогнози, според кои економскиот раст треба да биде поголем, а инфлацијата помала од претходно очекуваното и покрај војната во Украина.
Во есенските економски прогнози, објавени на 11 ноември 2022 година, Комисијата очекуваше техничка рецесија, што претставува економски пад два квартали по ред, во последниот квартал од минатата година и во првиот квартал од годинава.
Оваа година Комисијата очекува економски раст од 0,8 отсто во ЕУ27 и 0,9 отсто во еврозоната. „Речиси една година откако Русија започна агресивна војна против Украина, економијата на ЕУ влезе во 2023 година во посилна позиција отколку што беше предвидено наесен. Сега се очекува дека и ЕУ27 и еврозоната за влакно ќе ја избегнат техничката рецесија што беше предвидена за крајот на годината“, наведува Комисијата.
„Успеавме за влакно да ја избегнеме рецесијата. Годинава сме нешто пооптимисти кога се во прашање изгледите за раст и очекуваното намалување на инфлацијата. Но, сè уште се соочуваме со повеќе предизвици, така што не е време да се тапкаме по рамо, особено затоа што неуморната војна на Русија против Украина продолжува да предизвикува несигурност“, рече Валдис Домбровскис, потпретседател на Комисијата задолжен за еврото.
Слична порака има и комесарот за економија Паоло Џентилони, кој вели дека „ризиците од рецесија и недостиг на гас се намалени и дека невработеноста е сè уште на рекордно ниско ниво“, но дека „Европејците се уште се соочуваат со тежок период, забавување на растот поради значителни неповолни околности, а влијанието на инфлацијата врз куповната моќ постепено ќе се намалува само во следните квартали“.
Малку намалени прогнози за инфлација
По достигнувањето на врвот во 2022 година, инфлацијата ќе се намали во текот на прогнозираниот период, додава Комисијата.
Вкупната инфлација се намалува веќе три месеци по ред, што укажува дека нејзиниот врв е зад нас, како што се предвидуваше во есенската прогноза. Откако во октомври достигна рекордни 10,6 отсто, инфлацијата се намали, а брзата проценка за јануари е намалена на 8,5 отсто во еврозоната. Овој пад главно се должи на намалувањето на инфлацијата на цената на енергијата, а базичната инфлација сè уште не го достигнала највисокото ниво.
Прогнозата за инфлацијата е благо намалена во однос на падот, главно поради движењето на енергетскиот пазар. Целокупната инфлација во ЕУ се предвидува да се намали од 9,2 отсто во 2022 година на 6,4 отсто во 2023 година и на 2,8 отсто во 2024 година, а во еврозоната од 8,4 отсто во 2022 година на 5,6 отсто во 2023 година и на 2,5 отсто во 2024 година.
По силната експанзија во првата половина на 2022 година, економскиот раст забави во третиот квартал, но нешто послаб од очекуваното. И покрај исклучителните негативни шокови, економијата на Унијата ја избегна контракцијата предвидена во есенската прогноза за четвртиот квартал. Годишната стапка на раст за 2022 година во Унијата и во еврозоната сега се проценува на 3,5 отсто.
Поволните движења од есенската прогноза ги подобрија изгледите за раст за оваа година.
Поради континуираната диверзификација на изворите на снабдување и остриот пад на потрошувачката, нивото на складирање на гас е повисоко од сезонскиот просек во изминатите години, а цените на бензинот на големо паднаа значително под нивото од пред војната. Дополнително, пазарот на трудот на Унијата продолжува да бележи многу добри резултати, а стапката на невработеност се задржа на најниското забележано ниво од 6,1 отсто до крајот на 2022 година. Довербата се зголемува, а истражувањата од јануари покажуваат дека ќе се избегне намалување на економската активност во првиот квартал од 2023 година.
Сепак, влијанието на неповолните околности е сè уште силно. Потрошувачите и деловните субјекти продолжуваат да се соочуваат со високи трошоци за енергија, а базичната инфлација (вкупна инфлација без енергија и непреработена храна) продолжи да расте во јануари, што дополнително ја намалува куповната моќ на домаќинствата. Бидејќи инфлаторните притисоци сè уште се присутни, се очекува да продолжи заострувањето на монетарната политика, што негативно ќе влијае на деловната активност и ќе ги попречи инвестициите.
Предвидениот раст во зимската привремена прогноза за 2023 година од 0,8 отсто во ЕУ и 0,9 отсто во еврозоната е повисок за 0,5 и 0,6 процентни поени, соодветно, отколку во есенската прогноза. Стапката на раст за 2024 година не се промени и изнесува 1,6 отсто за ЕУ и 1,5 отсто за еврозоната. До крајот на периодот опфатен со прогнозата, обемот на производството треба да биде за речиси 1 процент поголем од предвиденото во есенската прогноза.
Иако прогнозата останува многу неизвесна, ризиците за растот во голема мера се избалансирани. Домашната побарувачка би можела да биде повисока од прогнозата доколку неодамнешните намалувања на големопродажните цени на бензинот се пренесат пошироко на потрошувачките цени и ако потрошувачката се покаже поотпорна. Но, во контекст на постојаните геополитички тензии, не може да се исклучи можноста оваа ситуација да се промени. Со оглед на повторното отворање на Кина, надворешната побарувачка исто така може да се зголеми, што пак може да ја зголеми глобалната инфлација.
Ризиците од инфлација остануваат енергични
Ризиците за инфлацијата остануваат во голема мера поврзани со движењата на енергетските пазари, слично на некои утврдени ризици за растот. Остануваат ризиците од зголемена инфлација, особено во 2024 година, бидејќи ценовните ризици може да се покажат пошироко распространети и вкоренети од очекуваното доколку платите продолжат да се движат над просекот подолг период.
Зимската економска прогноза за 2023 година ја ажурираше есенската економска прогноза за 2022 година претставена на 11 ноември 2022 година, а акцентот беше ставен на БДП и трендовите на инфлација во сите земји-членки на ЕУ.
Оваа прогноза во голема мера се потпира на чисто техничката претпоставка дека руската агресија против Украина нема да ескалира и ќе продолжи во текот на прогнозираниот период. Прогнозата се базира и на низа технички претпоставки во однос на девизниот курс, каматните стапки и цените на суровините заклучно со 27 јануари.
Секоја година, Европската комисија објавува две сеопфатни прогнози (пролет и есен) и две привремени прогнози (зима и лето). Привремените прогнози вклучуваат годишен и квартален БДП и инфлација за тековната и следната година за сите земји-членки, како и збирни податоци за Унијата и еврозоната.
