Следниот месец ќе се одбележат две години од почетокот на војната во Украина, но денот кога војната ќе заврши се чини се уште многу далеку. Но, војната на прагот на Европа има сè помала поддршка од Западот по две години, иако Украина може да и се спротивстави на Русија со оваа помош. Украина сака војната да заврши ако може да излезе како победник, но според Јелена Јуван од Љубљанската ФДВ, можеби ќе биде принудена на компромис. Зошто?
Светот несомнено се промени од почетокот на војната во Украина. Започна нов конфликт на Блискиот Исток, Европа се соочува со мигрантска криза, на Западен Балкан, каде Русија има неколку пријатели во високите политички кругови, постојано има клокотот, а рамнотежата на силите се менува.
За време на војната во Украина, Европа повторно се врати во ерата на Студената војна, кога непријателот на Западот е на Исток. „Русија сè уште е важен актер во меѓународната заедница, но во очите на Западот таа е негативен актер“, изјави за N1 Јелена Јуван, раководител на Катедрата за одбранбени студии на Факултетот за општествени науки на Универзитетот во Љубљана. .
Иако соработката на Западот со Русија се интензивираше со руската анексија на Крим во 2014 година, таа целосно згасна со нападот врз Украина во февруари 2022 година.
Улогата на Западот во оваа војна е огромна. И САД и ЕУ обезбедуваат оружје и финансиска поддршка за стабилноста на Украина. Според Џуван, без нивна помош војната најверојатно ќе завршела во првиот месец со капитулацијата на Украина.
Западот, како и Јуван, по секоја цена сака пораз на Русија. „Меѓутоа, некако се чини дека сега, две години подоцна, ќе се случи спротивното. Иако руската победа нема да биде толку помпезна како што ќе беше ако победеше во првиот месец, бидејќи и руската армија претрпе големи загуби, се чини дека Западот ќе ја притисне Украина да ги прифати условите и да постигне договор со Русија “, предвидува тој.
Ако Западот не сака руска победа, зошто е сè потешко да се финансира Украина?
Со помош на западните пари Украина успеа да опстане две години. На почетокот на војната, САД им дадоа пакет помош од 102 милијарди евра, од кои на крајот на минатата година ги потрошија последните загарантирани милиони. Американскиот претседател Џо Бајден работи на одобрување на нов пакет за Украина, но републиканските конгресмени, кои имаат мнозинство во Сенатот, го блокираат. Станува збор за 56 милијарди евра кои се уште чекаат во САД.
Слично е и во ЕУ. Иако ЕУ го поддржа почетокот на пристапните преговори со Украина за влез во ЕУ, таа не може да и исплати околу 50 милијарди евра на Украина поради блокадата на Унгарија. Така, неизвесноста се зголемува од ден на ден. Украинската министерка за економија Јулија Свириденко, меѓу другото, за „Фајненшл тајмс“ изјави дека на Украина оваа година и се потребни 37 милијарди долари (околу 33,7 милијарди евра) финансиска помош за нормално функционирање на јавниот систем.
Јелена Јуван истакнува дека Западот поради неговата помош очекувал побрзи успеси во војната. „Големо е разочарувањето што Украина не можеше да го промени балансот на силите на бојното поле со дарежлива помош“, вели Џуван, додавајќи дека колку подолго трае војната, толку помалку Западот е подготвен да помогне.
Ефектите од војната се рефлектираат и во економијата. „Негативните ефекти од војната се повеќе се чувствуваат и затоа има повици за нејзино прекинување без разлика на исходот“, рече таа.
На натамошниот тек на војната, доколку дотогаш не биде завршена, секако ќе влијае исходот од ноемвриските американски претседателски избори. Доколку извршната власт ја преземаа и републиканците, Украина би имала уште помали шанси да продолжи со финансирањето. „Украина не може без американска помош, а ЕУ не може да и помогне на Украина без американска помош“, објаснува тој.
Во исто време, САД продолжуваат релативно безусловно да го поддржуваат Израел во опсадата на Газа, што во исто време покажува помал фокус на Украина, а камоли на некои други региони, како што е Западен Балкан.
Се разбира, финансирањето на Украина најверојатно нема да заврши дури и по завршувањето на војната. ЕУ веќе вети дека ќе помогне во обновата на земјата дури и по завршувањето на војната. Може да се случи, предвидува Јуван, Украина да биде принудена на компромис, по што нема да ги врати окупираните територии, слично како што се случи со Крим во 2014 година.
Кој е во интерес на војната?
Токму поради великодушната помош за Украина, дел од јавноста неодамна шпекулираше дали украинскиот претседател Володимир Зеленски или раководството на Украина дури сака уништување на војната. Јуван категорично ја отфрла оваа контроверзна теза. „Не можам да замислам некој да сака оваа војна да продолжи“, рече таа.
Украина, како што веќе споменавме, е подготвена за крајот на војната, но само ако може да излезе како победник. „Тие ќе ја завршат војната кога Украина ќе победи. Иако е малку веројатно дека ќе може да врати делови од територијата што Русија ја окупираше“, додаде тој.
Значи, дали Русија е поподготвена од Украина да стави крај на војната? На крајот на минатата година рускиот претседател Владимир Путин ја навести можноста Русија да е подготвена за разговори со Киев, Европа и САД, имајќи ги предвид руските национални интереси.
Како што јави Би-Би-Си, земјите најверојатно би можеле да постигнат договор оваа година, бидејќи Русија исто така се бори со проблеми – веќе нема доволно воена опрема или војници за да ја продолжи војната во 2025 година.
