Водачите на земјите-членки на ЕУ се согласија рано наутро во петокот да продолжат да работат на воведување ограничувања на цената на гасот за да се ограничат екстремно високите скокови на цените.
„Направен е голем чекор напред, но ќе бидам задоволен кога ќе се спроведат мерките и ќе се намалат сметките за енергија“, изјави во петокот белгискиот премиер Александар Де Кро по пристигнувањето на продолжението на дводневниот самит на лидерите на ЕУ. Таа изјава можеби најдобро ги сумира резултатите од повеќечасовната дебата што започна во четвртокот попладне и заврши во раните утрински часови во петокот.
Договорените заклучоци содржат многу огради и услови, кои поконкретно треба да ги разработи на состанокот на министрите за енергетика следниот вторник.
Беше договорено да се воспостави привремен механизам за ограничување на високите скокови на цената на гасот и ограничување на цените на гасот што се користи за производство на електрична енергија.
Сепак, тоа допрва треба да се утврди и прашање е дали ќе успее во наредните денови. Германскиот канцелар Олаф Шолц рече дека можеби ќе биде потребен итен самит следниот месец. „Ќе воспоставиме корективен пазарен механизам за да ги ограничиме екстремно високите скокови на цените на бензинот“, изјави претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен.
Лидерите се договорија за заклучоците во кои ја задолжија комисијата и министрите за енергетика да донесат конкретни мерки и одлуки со цел намалување на цената на бензинот.
Беше договорено да се воспостави „привремен динамичен опсег на цени за трансакции со природен гас за веднаш да се ограничат случаите на прекумерни цени на гасот“.
Лидерите на ЕУ побараа од Комисијата и министрите за енергетика „итно да донесат конкретни одлуки за доброволна заедничка набавка на гас, освен за обврзувачка консолидација на побарувачката за волумен еквивалентен на 15 проценти од потребите за складирање, во согласност со националните потреби и забрзување на преговори со сигурни партнери со цел да се бараат заемно корисни партнерства, притоа целосно искористувајќи ја заедничката пазарна моќ на Унијата и целосно искористување на енергетската платформа на ЕУ, која е отворена за Западен Балкан и трите придружни источни партнери“.
Постигнат е договор и до пролет следната година да се воспостави алтернативна референтна вредност на берзата за гас со цел да се земе предвид зголеменото учество на течниот гас на пазарот. Сега се користи индексот на холандската берза за гас, ТТФ, кој служи како референтна вредност за Европа. Тој индекс го зема предвид само гасот што се испорачува преку цевководи, чија цена вртоглаво порасна по прекинот на рускиот гас, и не го зема предвид зголемениот увоз на течен гас за да се компензира рускиот гас.
Овој нов индекс треба да обезбеди стабилни и прифатливи цени за следната година, пред се за полнење на складиштето на гас за следната сезона 2023/2024 година. Дотогаш, за стабилизирање на цените на бензинот се користеше „привремен динамичен коридор на цените“.
Исто така, беше договорено да се воспостави привремена рамка за ограничување на цената на гасот што се користи во производството на електрична енергија, при што треба да се направи анализа на трошоците и придобивките, за да се осигура дека нема зголемување на потрошувачката на гас и да се спречи таквото субвенционирано производство на електрична енергија не се извезува во трети земји. Зборот е т.н на „иберискиот модел“ кој веќе се користи во Португалија и Шпанија.
