Проф.д-р Лидија Кандолф, специјалист по дерматовенерологија, супспецијалист по онкологија објаснува зошто дерматолозите сè почесто не предупредуваат да не се сончаме и повремено да ја проверуваме кожата.
„Меланомот е малигнен тумор на меланоцити, клетки на кожата кои произведуваат пигмент меланин, чија улога е да ги штити клетките на кожата од прекумерно ултравиолетово зрачење. Ова е и причината поради која кожата потемнува кога сме изложени на сонце“, објаснува проф. д-р Лидија Кандолф.
„Меланинот е создаден со цел да го заштити генетскиот материјал на кожата и да спречи понатамошно трајно оштетување на кожата во вид на губење на еластичноста, формирање на пигментација и разни израстоци на кожата, вклучително и малигни тумори. За жал, поради непотребното и невнимателно изложување на сонце, генетскиот материјал на меланоцитите се менува со текот на годините, а и кај нив може да дојде до генетско оштетување, кое ги претвора меланоцитите во малигни клетки, кои неконтролирано се делат и добиваат способност да ја напуштат кожата. преку лимфните и крвните садови.стигнуваат до лимфните јазли и внатрешните органи – односно метастазираат“, објаснува професорот Кандолф.
Важноста на раната дијагноза на меланом
Проф. Д-р Лидија Кандолф нагласува дека доколку се појави меланом, но го забележуваме и контактираме со лекар во фаза кога има малку малигни клетки и кога се наоѓаат во најповршните делови на кожата (во епидермисот, т.н. in situ), едноставна хируршка процедура под локална анестезија која трае помалку од 15 минути, може да го отстрани меланомот и трајно да го реши проблемот.
„Меѓутоа, ако клетките поминале под базалната мембрана на кожата и дојдат во контакт со крвта и лимфните садови и стекнале способност да стигнат до нив и да метастазираат, меланомот добива способност да се шири во лимфните јазли и внатрешните органи. . Таа веројатност се зголемува со дебелината на туморот, што е мерка за количината на малигните клетки и бројот на различни мутации во нив. Ако е поголема од 4 мм, или клетките веќе стигнале до лимфните јазли, постои ризик болеста да се врати“, вели нашиот соговорник.
Според професорот, денес имаме сознанија дека примената на современи лекови кои го активираат имунолошкиот систем за борба против клетките на меланом или насочени лекови кои ја таргетираат мутацијата во клетките на меланомот може да го намали овој ризик од враќање на болеста и нејзино ширење за 50 проценти и на овој начин да се спречат метастазите.
„Ова, т.н адјувантна терапија денес е стандардна терапија за високоризичен меланом и се користи во Европа и околните земји во последните 3-5 години. Кај нас, пак, сè уште не е достапен на сметка на основното осигурување, односно не е достапен за нашите граѓани на кои им е отстранет меланомот“, нагласи професорката.
Таа додава дека засега е на приоритетната листа, а пациентите и лекарите се надеваат дека ќе биде одобрена годинава бидејќи секогаш е подобро да се спречи отколку да се лекува.
д-р Лидија Кандолф
Важноста на прегледот на кожата
Тоа го додава и професорот Кандолф, имајќи предвид дека ризикот од ширење на меланом се зголемува со дебелината на туморот.
„Наша одговорност е да внимаваме на сопствената кожа и ако забележиме необична промена на кожата која изгледа како бенка, но има неправилни рабови, повеќе бои, ако со текот на времето се зголемува и се менува, или забележиме нова кожна грутка која расте. и се менува од месец во месец – ајде да побараме помош од дерматолог, да направиме дермоскопија и да ја отстраниме таквата промена доколку докторот ја предложил, за да провериме дали се работи за меланом или друг вид на рак на кожа или дали е само бениген тумор“, советува нашиот соговорник.
„За лицата кои имаат над 50 различни промени на кожата, би било добро да се консултираат со дерматолог како превентивна мерка, за дермоскопија и преглед на сите овие промени за да се утврди дали има такви што се сомнителни, но и за совети за дополнителни контроли доколку се потребни“, посочува докторката.
Како да разликувате бенигни од малигни карциноми на кожата
Како што вели професорот Кандолф, најважната разлика помеѓу бенигните и малигните промени е фактот што малигните промени постојано се менуваат и растат.
„Значи, доколку некој забележи дека се појавила нова промена на кожата која расте и се менува во форма, боја, рабови и расте од месец во месец, време е лицето да се обрати кај дерматолог за да направи дермоскопија и да процени дали е нешто безопасно, или потребно е да се отстрани промената и да се испрати на хистопатолошка анализа за да се постави прецизна дијагноза“, советува нашиот соговорник.
Карактеристики на меланомот во рана фаза – неправилна форма, промена на бојата
Според професорот, за меланомот е карактеристично тоа што во раните фази има неправилна форма, има повеќе бои од светло кафена до црна, а подоцна лесно крвари, додека другите видови на рак на кожата се карактеризираат и со формирање на мали рани кои зараснуваат и повторно се отвораат.
„Бенигните промени може да бидат фиброиди
(т.н. „висечки брадавици“) кои се често на вратот, пазувите и препоните, кератози кои се препознаваат како груби израстоци чиј површен дел може да падне најчесто во текот на летото поради потење или ангиоми кои се препознаваат како мали црвени израстоци. За точно да се разграничи дали се работи за бенигна или малигна промена, потребно е да се изврши дермоскопија, која ја осветлува и ја зголемува кожата за подобар увид во структурите на кожата“, истакнува нашиот соговорник.
Кои се причините за меланом?
Според дерматологот професор Кандолф, дали ќе се појави меланом зависи од нашето семејно наследство, дали нашата кожа е светла, дали имаме голем број бенки во нашето семејство и дали во нашето семејство има некој што имал рак на кожата.
„Од друга страна, зависи и од тоа колку сме биле изложени на сонце, пред се во детството, но и во зрелоста, дали сме изгореле и дали сакаме да имаме темен тен кој не е наш природен тен. нашиот живот, па одевме во солариум еднаш или секоја година“.
„Не можеме да влијаеме на генетското наследство, но можеме да ги промениме нашите навики и да престанеме непотребно и безгрижно да се изложуваме на сонце и солариум. Накратко, важно е да не се сончате“, вели соговорникот N1.
Тој додава дека престојот и одморот во природа и физичката активност се многу важни за здравјето, сончањето за да добиеме темен тен не носи никаква корист за нашето тело. Затоа се препорачува да останеме надвор, но важно е да бидеме облечени, да носиме капа, очила и да нанесуваме средства за заштита од сонце на отворените делови доколку сме надвор цел ден и да избегнуваме да бидеме на сонце без облека, т.е. во костими за капење.
„Некои граѓани остануваат без облека на сонце под изговор дека е неопходно да се одржи концентрацијата на витаминот Д. Но, за доволна концентрација на витамин Д, кој е исто така многу важен за здравјето, накратко 15 минути престој надвор. ракавите се доволни и не е потребно сончање“, заклучува проф. д-р Лидија Кандолф.
