Во последните три недели и на дизелот и на бензините во Србија поскапеа за по седум динари, пишува Данас.
Дизелот во новата година влезе со цена од 197 динари за литар, а бензинот по 180 динари за литар.
Само три недели подоцна, најновите цени на горивата, објавени во петок, на 17 јануари, се 204 динари за дизелот и 187 динари за бензинот, пренесува Данас.
Поскапувањето на горивата во Србија се совпаѓа со поскапувањето на нафтата на берзата, пред се нафтата од типот брент, која се смета за еден од најважните стандарди за одредување на цената на нафтата на светскиот пазар.
Цената на Брент расте од средината на декември, а особено порасна на 10 јануари од 76 на 79 долари за барел откако Соединетите Држави воведоа нови санкции за нафтените компании и танкери во мнозинска сопственост на Русија кои превезуваат руска нафта, што е продолжение на американската политика. за казнување на Русија поради војната во Украина и намалувањето на нејзините приходи за финансирање на војната.
Меѓу компаниите кои се санкционирани е и Нафтената индустрија на Србија (НИС), која неодамна го прекина тргувањето со своите акции на белградската берза до 25 јануари.
Во меѓувреме цената на Брент надмина 80 долари за барел.
Иако, според Правилата за пресметување на просечната големопродажна цена на нафтените деривати, цените на берзата Platts Mediterranean Product Cargo Assessments се користат за одредување на цената на дизелот и бензинот во Србија, порастот на цените на суровата нафта влијае врз формирањето на цените во Медитеранот, а со тоа и индиректно на цените на горивата во Србија, истакнаа соговорниците на Данас.
„Сегашното поскапување на горивата е резултат на поскапувањето на нафтата од средината на декември.
Генералниот секретар на Асоцијацијата на нафтените компании на Србија (УНКС), Томислав Миќовиќ, посочува дека сегашното поскапување на горивата во Србија е последица на поскапувањето на суровата нафта на берзата од средината на минатиот декември. година.
Тој додава дека овој раст влијаел и на поскапувањето на дизелот и бензините на медитеранската берза, а со тоа и на цените на горивата во Србија.
„Трендот на пораст на цената на суровата нафта беше воспоставен некаде во средината на декември, беше благ, но имаше постојан пораст, а ефектите од тоа зголемување сега се прелеваат на цените на горивата во Србија“, изјави Миќовиќ за Данас.
Според него, зголемувањето на цената на нафтата што следеше, поточно на 10 јануари кога беа воведени американските санкции, се уште не се прелеа на цените на горивата во Србија.
„Ако цената на суровата нафта на берзата наеднаш падне, тоа нема да има ист ефект врз цените на горивата во Србија. Меѓутоа, доколку трендот на раст на цената на нафтата продолжи подолг временски период, тогаш можеме да очекуваме дополнително зголемување на цената на горивата во Србија. „Само една недела скок на цената на суровата нафта не е доволна за да има толку брзо влијание врз горивото во Србија“, објасни Миќовиќ.
Тој посочи дека сите земји во регионот кои ги контролираат цените на горивата, вклучително и Хрватска, Црна Гора и Северна Македонија, имаат зголемени цени.
„Инаку, промената на цените на горивата овде беше уште поумерена во споредба со скокот на цените на дизелот и бензините во Медитеранот“, оценува Миќовиќ.
„Не се познати вистинските причини за поскапувањето на горивата во Србија“
Сепак, почесниот претседател на српскиот синдикат на работодавачи, Небојша Атаначковиќ, посочува дека вистинската причина за поскапувањето на горивата во Србија не може да се припише единствено на поскапувањето на нафтата и нафтените деривати на берзата, бидејќи јавноста не го знае точниот начин на пресметување на максималната цена на горивото, која се објавува секој петок на веб-страницата на Министерството за внатрешна и надворешна трговија.
„Цените на горивата во Србија треба да се утврдат во зависност од нивото на цените на горивата на медитеранската берза. „Цените на горивата во Србија не зависат директно од растот на цената на суровата нафта, туку зависат индиректно поради нивното влијание врз цените во Медитеранот, но тоа не е секогаш случај и не мора да значи ништо“, објаснува Атанацковиќ.
Тој додава дека со години е забележливо дека на Европа и недостига дизел и дека нема доволно капацитет да преработи доволни количества дизел од суровата нафта што ја увезува, а која е многу барана во одредени периоди од годината.
Токму затоа недостигот од понуда на дизел во Европа понекогаш е една од главните причини за поскапувањето на овој нафтен дериват на медитеранската берза, дури и кога цената на суровата нафта на берзата паѓа.
Кога станува збор за Србија, Атанацковиќ додава дека нашата јавност не знае кои се параметрите Министерството за внатрешна и надворешна трговија да одлучи последен пат да ги покачи и дизелот и бензинот за по три динари.
„Тоа би можело да биде причината бидејќи цената на горивата исто така е зголемена на медитеранската берза, но тоа не мора да значи. „Можно е ова да е однапред некаква пресметка, со предвидување на некои проблеми кои потенцијално би можеле да настанат поради американските санкции кон НИС“, рече Атанацковиќ.
Од април 2022 година и во текот на 2023 година, Србија донесе одлуки за намалување на акцизите на горивото месец по месец, со цел да се намали притисокот врз потрошувачите.
Во тој период српската влада ги намали акцизите на горивото за 10, 15, па и 20 отсто.
Интересно е што цената на дизелот и бензинот во Србија во моментов е поскапа отколку во декември 2022 година, кога важеа пониски акцизи.
На пример, цената на дизелот во Србија на 30 декември 2022 година беше 197 динари, а бензинот 164 динари.
Србија е рекордер во регионот
Порталот Данас неодамна направи анализа која покажа дека српските граѓани трошат нешто повеќе од 10 отсто од месечната плата на само еден полн резервоар дизел. Србија е рекордер во регионот и пошироко во однос на тоа колку нејзините граѓани месечно трошат за полнење на резервоарите во споредба со нивните месечни примања.
На прашањето дали сега е време државата да ги намали акцизите на горивото, со оглед на тоа што тие ги достигнаа вредностите од времето на енергетската криза, Атанацковиќ вели дека „и ножот и виљушката се во рацете на власта. .
Тој додава дека како бизнисмен секогаш ќе се залага за пониски цени, пред се за дизелот, кој е важен за економијата и транспортот.
„Мислам дека државата треба посериозно да го сфати ова, не треба да се дозволи толку да се зголемува цената на горивото за да стане видлив ефектот од зголемување на инфлацијата и зголемување на сите други трошоци, бидејќи тоа апсолутно зависи од цените на транспортот. „Исто така, земјоделците се исклучително зависни од цената на дизелот“, посочи Атанацковиќ.
Миќовиќ додава и дека за ова треба да одлучи државата, а нафтените компании да спроведат таква одлука.
„Различни земји имаат различни политики за акцизите за горивото, нашата има највисоки акцизи во регионот, па дури и пошироко, особено кога станува збор за дизелот и течниот гас, додека бензинот е некаде на средина“, вели Миќовиќ.
Тој посочува дека во Законот за акцизи има одредба која вели дека во случај на нарушување на пазарот, Владата на Србија може да ги намали акцизите и до 20 проценти за да го намали ефектот на српскиот пазар.
„Кога државата ќе оцени дека настанала екстремна ситуација, не е наше да коментираме, можеме само да ја спроведеме“, заклучи генералниот секретар на УНКС.
