Владата на Србија изрази интерес за нов „стендбај“ аранжман со Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), иако постои валиден инструмент за координација на политиките (IPC) кој е советодавна програма без користење финансиски средства, објави порталот Данас. .
Според претставничката на ММФ во Србија, Јулија Устјугова, новиот „стенд бај“ аранжман би значел откажување на сегашниот аранжман.
Аранжманот со ММФ првпат беше споменат пред три дена, во неделата, за време на престојот на српскиот претседател Александар Вучиќ и српскиот министер за финансии Синиша Мали во Абу Даби, каде што договорија заем од една милијарда долари.
И овој заем, кој беше претставен како спас за јавните финансии на Србија, и аранжманот со ММФ, кој беше направен да послужи како последна опција за задолжените земји да избегнат банкрот, заедно укажуваат дека локалната администрација предвидува тешки времиња во претстојниот месеци со големи девизни расходи и високи каматни стапки на задолжување.
За зголемениот увоз најдобро говори податокот дека за седум месеци извозот покривал 70 отсто од увозот, наспроти 76 отсто покриеност во 2021 година.
Народната банка на Србија од почетокот на годинава на меѓубанкарскиот девизен пазар нето продаде 905 милиони евра, иако во последните месеци беше нето купувач на девизи.
Од друга страна, каматните стапки на долгорочните еврообврзници скокнаа до близу седум отсто, сума што Србија ја плаќаше за време на светската финансиска криза и пред фискалната консолидација.
Владимир Глигоров, соработник на виенскиот институт за меѓународни економски студии, оцени дека главната причина за земање нов кредит е потребата да се вратат долговите кон доверителите во тешки услови.
„Каматите растат и се очекува раст на надворешнотрговскиот дефицит поради зголемените трошоци за увоз на енергија, па затоа е неопходно да се позајмуваат пари со поповолни услови од пазарните, како со тој заем од Емирати. „ММФ постои за да обезбеди кредити за да можат соодветно да се финансираат надворешните обврски“, рече Глигоров.
Според него, целта е одржливост на надворешните обврски, што значи зголемување на покриеноста на увозот со извоз.
„Во српскиот случај тоа е всушност намалување на дефицитот на тековната сметка на билансот на плаќања бидејќи голема улога играат дознаките. „За да се постигне тековните надворешни обврски подобро да се покриваат со приходи, ММФ ќе ги земе предвид девизниот курс, јавната потрошувачка и, не помалку важно, структурните извори на дефицитот, каде првото прашање е што да се прави со ЕПС и Србијагас. “, рече Глигоров.
Доколку ММФ оцени, што е веројатно, дека не е препорачливо стимулирање на извозот со значителна депрецијација на динарот, со оглед на тоа што инфлацијата се забрзува, според Глигоров, останува да се работи на намалување на јавната потрошувачка.
„Бидејќи државата е голем инвеститор, на овој или оној начин ќе бидат неопходни промени кои од државата, како главен инвестициски претприемач, треба да преминат во приватниот сектор. Претпоставувам дека тоа би можело да биде содржината на стенд-бај договорот“, рече тој.
Според него, досегашната економска политика се базирала на ниски каматни стапки и јавни инвестиции.
И тоа сега ќе мора да се смени, бидејќи каматите растат, а државата нема пари“, рече Глигоров. Тој додаде дека најголемите ризици за финансиите на Србија доаѓаат од долговите, но и од намалувањето на фискалната дисциплина, што секогаш се случува кога инфлацијата се забрзува.
„Најпрво, бидејќи буџетските приходи растат со инфлацијата, а подоцна се зголемуваат и расходите, буџетот има корист од данокот на инфлација. Потоа, даночните обврзници ги одложуваат плаќањата, па буџетските обврски растат пред приходите. Тогаш изборот е или забрзување на инфлацијата или стабилизација, што значи намалување на јавната потрошувачка“, рече Глигоров.
Според него, алтернатива би бил евентуално пофлексибилен курс, што значи постепена депрецијација, иако тоа е ризично во сегашните услови. Секако, како што оцени, ќе бидат потребни заштеди, каде како и досега први на ред ќе бидат најголемите ставки под директна контрола, платите и пензиите, а претстои и реформа на јавниот сектор, особено таму каде што работи бизнисот. со загуби.
Во последната ревизија на договорот со Србија, Мисијата на ММФ на крајот на јуни оцени дека практично сите ризици за српската економија доаѓаат однадвор, освен забелешката дека е неопходна реформа во енергетскиот сектор, пред се ЕПС. , како и усвојувањето на Националниот енергетски и климатски план Тие, исто така, генерално посочуваат дека структурните реформи треба да го поддржат среднорочниот раст, како и дека новите фискални правила кои се очекуваат заедно со буџетот за 2023 година ќе ја зајакнат фискалната дисциплина .
Меѓутоа, ММФ, покрај реформата на јавните претпријатија која номинално е во тек во Србија од аранжманот со тој фонд во 2014 година, би можел да инсистира и на поинаква на поддршката на државата за граѓаните и стопанството, вели Данас.
Имено, на почетокот на август, високи функционери на Фондот објавија на блогот на институцијата под наслов „Како Европа може да ги заштити сиромашните од поскапувањето на енергијата“ предлог со кој државите дозволуваат трошоците за енергија целосно да се пренесат на крајните потрошувачи. со цел да ги поттикне да заштедат енергија и да ги напуштат фосилните горива.
„Политиките треба да се префрлат од широка поддршка, како што е контролата на цените, кон насочена помош, како што се трансферите на домаќинствата со ниски приходи кои се најпогодени од високите сметки за енергија“, се наведува во текстот, со податоци дека во повеќето земји од 20 ЕУ најсиромашни проценти се повеќе погодени од скокот на цените на енергијата отколку најбогатите 20 проценти. Екстремна е ситуацијата во Естонија и Велика Британија, каде најсиромашните домаќинства се двојно повеќе погодени од поскапувањето на енергенсите отколку петтото од најбогатите.
Експертите на Фондот повторно пресметале дека доколку државите целосно го преземат зголемувањето на трошоците за енергија за најсиромашните 20 отсто од домаќинствата, тоа во просек би чинело 0,4 отсто од БДП, а доколку го направат тоа за најсиромашните 40 отсто, трошоците би да биде 0,9 отсто од БДП.. Србија, како и остатокот од Европа, има некаква форма на заштита на домаќинствата што ММФ не ја одобрува во овој текст. Во Србија малопродажните цени на струјата и гасот, како и на нафтените деривати се ограничени.
Министерството за финансии вчера не доби одговори на прашањата зошто се бара „стенд бај“ аранжманот, колку средства ќе се бараат и за какви цели ќе се користат. Во последниот „стенд бај“ аранжман со ММФ, Србија не ги искористи средствата што и беа на располагање според договорот.
