Пушењето цигари е сериозен здравствен проблем кој предизвикува разни болести и компликации. Цигарите се производ на сувиот тутун кој се пуши, а добро е познато дека тутунот содржи голем број на штетни состојки кои сериозно можат да го загрозат здравјето.
Состојките на цигарите вклучуваат никотин, катран, јаглерод моноксид, амонијак, формалдехид и многу други хемикалии.
Затоа, листата на болести предизвикани од пушењето е навистина голема.
Сите овие состојки влијаат на сите органи во телото, особено на кардиоваскуларниот, респираторниот и нервниот систем.
Причината за тоа се токму состојките кои се наоѓаат во тутунот. Така, никотинот предизвикува зависност и придонесува за развој на срцеви заболувања, катранот се таложи во белите дробови, а други состојки како амонијакот и формалдехидот влијаат на формирањето на тумори.
Јасно е како воведувањето на овие состојки влијае на формирањето на болести предизвикани од пушењето.
Само некои од болестите научно тесно поврзани со пушењето се хронична опструктивна белодробна болест (ХОББ), астма, срцеви заболувања, мозочен удар, периферна артериска болест, па дури и импотенција кај мажите.
Исто така, пушењето за време на бременоста може да доведе до сериозни компликации како спонтан абортус, предвремено раѓање и мала тежина кај новороденчињата.
Болестите предизвикани од пушењето ја прават непријатната навика на пушење една од водечките причини за смрт во светот.
Болести предизвикани од пушење
Пушењето цигари предизвикува голем процент од смртните случаи во светот, во Европа, но и во Хрватска.
Податоците покажуваат дека повеќе од седум милиони смртни случаи годишно се директно поврзани со употребата на тутун, а нешто повеќе од еден милион луѓе годишно умираат како пасивни пушачи поради изложеност на чад од тутун.
Во Хрватска податоците на Хрватскиот завод за јавно здравје покажуваат дека секој трет е пушач. Околу 9.000 луѓе годишно умираат од тие пушачи во Хрватска.
Повеќе од 20 отсто од жителите на Хрватска пушат дневно, а податоците покажуваат дека малку повеќе мажи пушат отколку жени.
Позитивен показател е дека повеќе од 70 отсто од населението се непушачи, или не се декларираат како такви, покажуваат податоците на Европското научно истражување.
Посебен проблем е достапноста на цигарите до младите и малолетниците, кои уште повеќе и полошо ги погодуваат состојките на тутунот.
Списокот на болести предизвикани од пушењето е многу долг, а причината се штетните состојки:
1. Никотин
Тој предизвикува зависност бидејќи брзо влегува во крвотокот кога се вдишува чад од цигари. По голтањето го зголемува отчукувањата на срцето, ги стеснува крвните садови и го зголемува крвниот притисок, што може да доведе до проблеми со срцето и да го зголеми ризикот од срцев удар.
2. Катран
Кафеава, леплива супстанца која се акумулира во белите дробови кога некој пуши. Тоа го попречува нормалното функционирање на белите дробови и може да доведе до разни болести на респираторниот систем, вклучително и рак на белите дробови.
3. CO или јаглерод моноксид
Го заменува кислородот во крвта, односно се врзува за хемоглобинот и создава карбоксихемоглобин кој го спречува преносот на кислород низ крвта, а тоа резултира со недостаток на кислород во телото. Ова може да предизвика оштетување на органите, особено на срцето и мозокот.
4. Амонијак
Тоа е средство кое вообичаено се користи за чистење, а при пушење цигари, амонијакот ги менува pH нивоата во телото, што ја зголемува апсорпцијата на никотин и го прави пушењето уште позависно.
5. Формалдехид
Токсична супстанца која може да го иритира респираторниот тракт и да предизвика проблеми со дишењето.
Во продолжение ќе објасниме како пушењето тутун влијае на органските групи во организмот и кои се најчестите болести предизвикани од пушењето.
Болести предизвикани од пушење во респираторниот систем
Пушењето цигари е познато како една од главните причини за голем број болести на респираторниот систем.
Еве неколку болести на респираторниот систем кои ги предизвикува пушењето:
1. Рак на белите дробови
Еден од најчестите форми на рак и водечка причина за смрт поврзана со пушењето. Хемикалии во чадот од тутун, како што се катран и бензопирен, ги оштетуваат клетките на белите дробови и предизвикуваат неконтролиран раст, што доведува до формирање на тумор. Според Светската здравствена организација (СЗО), пушењето предизвикува околу 90% од сите смртни случаи од рак на белите дробови.
2. Хронична опструктивна белодробна болест (ХОББ)
ХОББ е прогресивна болест на респираторниот систем која вклучува хроничен бронхитис и емфизем. Пушењето предизвикува хронично воспаление на дишните патишта и ги оштетува белодробните ткива, што доведува до стеснување на дишните патишта и намален капацитет на белите дробови. Истражувањето објавено во списанието „The Lancet“ потврдува дека пушењето предизвикува ХОББ и ги влошува нејзините симптоми.
3. Емфизем на белите дробови
Емфиземот е состојба во која има оштетување на алвеолите, малите меурчиња во белите дробови кои се одговорни за размена на гасови. Пушењето предизвикува воспаление и оштетување на алвеолите, што доведува до намалување на еластичноста на белите дробови и нарушена размена на кислород јаглерод диоксид.
4. Бронхитис
Хроничниот бронхитис е воспалителна болест која предизвикува долготрајна иритација и задебелување на ѕидовите на бронхиите, што резултира со тешкотии со дишењето, кашлање и зголемено производство на слуз. Пушењето е главната причина за хроничен бронхитис бидејќи ги иритира дишните патишта и го зголемува производството на слуз.
Пексели
Болести на кардиоваскуларниот систем предизвикани од пушење
Болестите на крвните садови и срцевите заболувања често се тесно поврзани со пушењето. Тие се особено опасни и се случуваат во голем број случаи.
1. Коронарна срцева болест и срцеви удари
Коронарната срцева болест е состојба во која крвните садови кои го снабдуваат срцето со крв (коронарните артерии) се стеснети или блокирани. Пушењето цигари го зголемува ризикот од развој на атеросклероза, процес во кој масни наслаги или плаки се таложат на ѕидовите на артериите. Овие наслаги може да го ограничат протокот на крв во срцето, што може да доведе до ангина пекторис или срцев удар.
Студиите и податоците покажуваат дека смртните случаи од срцеви заболувања се повеќе поврзани со пушачите отколку со непушачите.
2. Периферна васкуларна болест (ПВД)
PVB е состојба во која крвните садови надвор од срцето и мозокот се стеснуваат или блокираат, обично во нозете. Пушењето го попречува нормалниот проток на крв во периферните артерии, што може да предизвика болка во нозете, намалена чувствителност, побавно зараснување на раните и на крајот гангрена.
Според истражувањето објавено во Journal of Vascular Surgery, пушењето е значаен фактор на ризик за развој на оваа болест.
3. Висок крвен притисок
Пушењето цигари го зголемува крвниот притисок секогаш кога се пуши. Ова зголемување на крвниот притисок го зголемува оптоварувањето на срцето и крвните садови и го зголемува ризикот од развој на хипертензија (висок крвен притисок) со текот на времето.
Податоците од Институтот за медицински истражувања и медицина на трудот JAZU од 1970-тите покажуваат тесна врска помеѓу пушењето и високиот крвен притисок.
Дигестивен систем и болести предизвикани од пушење
Покрај срцето, белите дробови и соседните органи, болестите предизвикани од пушењето се чести и во дигестивниот систем. Долгорочните истражувања укажуваат на силна врска помеѓу пушењето и разни болести предизвикани од пушењето во дигестивниот систем.
1. Панкреатитис
Панкреатитис или воспаление на панкреасот може да биде акутен или хроничен. Пушењето цигари е поврзано со зголемен ризик од развој на хроничен панкреатит. Причината за тоа се хемикалиите во чадот од тутунот кои директно можат да го оштетат панкреасот и да предизвикаат воспалителни процеси.
2. Кронова болест и улцеративен колитис
Пушењето цигари може да го зголеми ризикот од развој на воспалителни болести на цревата како што се Кронова болест и улцеративен колитис. Тутунот може да го зголеми и производството на стомачна киселина, што го поттикнува развојот на овие болести.
Истражувањето објавено во списанието „Inflammatory Bowel Diseases“ сугерира дека пушењето цигари може да придонесе за развој на Кронова болест и дека е многу почеста кај пушачите отколку кај непушачите.
3. Рак на хранопроводникот
Пушењето цигари е еден од главните фактори на ризик за развој на рак на хранопроводникот. Хемикалии присутни во чадот од тутун може директно да ги оштетат клетките на хранопроводникот, што може да доведе до развој на малигни тумори.
4. Рак на желудник
Хемикалии во чадот од тутун може да ја иритираат слузницата на желудникот и да предизвикаат генетски промени во клетките, што може да доведе до неконтролиран раст на туморот.
Според истражувањето објавено во списанието „Гут“, пушењето цигари е поврзано со зголемен ризик од развој на различни подтипови на рак на желудникот.
Болести предизвикани од пушење – нервен систем
За жал, чадот од тутун може да предизвика и проблеми со нервниот систем, а бројките јасно го поврзуваат зголемениот ризик од мозочен удар кај пушачите.
Ова се некои други болести предизвикани од пушењето:
1. Мозочен удар
Тоа се случува кога крвниот сад во мозокот се блокира или пука, што доведува до оштетување на мозочното ткиво. Хемикалии во чадот од тутун може да го оштетат внатрешниот слој на крвните садови, што го олеснува формирањето на згрутчување на крвта. Згрутчувањето може да создаде блокади во крвните садови и може.
Исто така, проблематично е што пушењето влијае на формирање на наслаги, што исто така може да го зголеми ризикот од блокирање или пукање на крвните садови во мозокот.
2. Алцхајмерова болест
Алцхајмеровата болест е прогресивна невродегенеративна состојба која предизвикува губење на меморијата, когнитивните функции и други ментални способности. Истражувањата покажаа дека пушењето цигари може да го зголеми ризикот од развој на Алцхајмерова болест и други форми на деменција.
Хемикалии во чадот од тутун може да го оштетат мозокот и да предизвикаат воспалителни процеси кои придонесуваат за развој на невродегенеративни болести.
3. Мултиплекс склероза
Автоимуна болест која предизвикува оштетување на миелинот, заштитниот слој на нервите во мозокот и ‘рбетот. Пушењето цигари може да го зголеми ризикот од развој на МС и да ги влоши симптомите кај луѓето кои веќе ја имаат оваа болест. Истражувањата покажаа дека пушачите имаат поголем ризик да го развијат во споредба со непушачите.
Пасивните пушачи исто така се изложени на голем ризик
Вдишување штетен чад од тутун е возможно кога сте пушач, но и кога престојувате во зачаден простор и пасивно вдишувате бројни хемикалии.
Трансплантација на бели дробови: кога точно се прави и колкав е процентот
Податоците покажуваат дека и пасивното пушење е многу опасно и може да предизвика некои од болестите предизвикани од пушењето.
Пасивното пушење го зголемува ризикот од развој на рак на белите дробови и други респираторни заболувања.
Хемикалии присутни во чадот од цигарите и без директно вдишување можат да стигнат до белите дробови и да ги оштетат клетките. Самото изложување на чад од тутун може да предизвика иритација на респираторниот тракт и да ги влоши симптомите на астма, бронхитис и други респираторни заболувања.
Пексели
Децата изложени на пасивно пушење често се особено чувствителни и често имаат респираторни проблеми.
Дури и само пасивното пушење може да предизвика разни болести на срцето и крвните садови. Чадот од тутун може да дојде и до крвните садови при пасивно пушење и на тој начин да предизвика мозочни удари, срцеви удари, болести на срцето и крвните садови.Причината за тоа е што пасивното пушење го зголемува и ризикот од формирање на наслаги и стеснување на артериите. Пушењето цигари и пасивното пушење може да предизвикаат разни болести и проблеми со репродуктивното здравје.
Избегнувајте пушење со бремени жени, бидејќи пасивното пушење може да го зголеми ризикот од спонтан абортус, предвремено породување и да ја зголеми можноста за компликации за време на бременоста.
Покрај тоа, кај мажите тоа може да доведе до намалување на квалитетот на спермата и зголемување на ризикот од еректилна дисфункција.
Пушењето цигари е сериозен јавно здравствен проблем со долгорочни негативни здравствени последици.
Различните компоненти на чадот од тутун оштетуваат различни делови од телото, предизвикувајќи низа болести и здравствени проблеми поврзани со пушењето, вклучувајќи рак, кардиоваскуларни болести, респираторни заболувања и невролошки и репродуктивни нарушувања.
Иако ефектите од пушењето се широко документирани, многу луѓе продолжуваат да пушат, честопати потценувајќи или игнорирајќи ја сериозноста на ризиците.
Затоа, неопходно е да се преземат силни јавно-здравствени мерки за промовирање на откажувањето од пушење, да се едуцира населението за штетните ефекти од пушењето и да се обезбедат поддршка и ресурси за оние кои сакаат да се откажат од пушењето.
