Администрацијата на американскиот претседател Доналд Трамп во вторникот објави дека ќе ги стави на административно отсуство сите директни вработени во Агенцијата на САД за меѓународен развој (УСАИД) ширум светот, додека илјадници вработени во странство се повлекуваат во Соединетите држави.
„Во петок, 7 февруари 2025 година, во 23:59 часот по источно време, сите директно вработени вработени во УСАИД ќе бидат ставени на административно отсуство на глобално ниво“, се вели во известувањето на веб-страницата на УСАИД, која е недостапна од викендот.
Исклучоците од оваа одлука ги вклучуваат вработените „одговорни за клучните мисии, суштинското раководство и одредени програми“, се додава во соопштението.
Според Конгресната служба за истражување (ЦРС), УСАИД има повеќе од 10.000 вработени, од кои две третини работат во странство. Агенцијата работи преку повеќе од 60 национални и регионални мисии ширум светот.
За персоналот на УСАИД во странство, Вашингтон подготвува план во соработка со Стејт департментот, а патните трошоци за враќање во САД ќе бидат покриени во рок од 30 дена, се вели во соопштението. Исклучоците ќе се земат предвид и во посебни случаи, како што се лични тешкотии или безбедносни ризици.
Оваа ненадејна одлука, која значително ќе влијае на животите на илјадници вработени и нивните семејства, доаѓа во време кога Трамп се обидува да ја спои УСАИД со Стејт департментот, со што оваа агенција практично ќе престане да постои како независна институција.
Државниот секретар Марко Рубио во понеделникот изјави дека сега ја извршува функцијата вршител на должноста шеф на УСАИД, нарекувајќи ја агенцијата „целосно неодговорна“ и обвинувајќи го нејзиниот персонал дека „не сака да дава едноставни одговори“ за нејзините програми. Рубио испрати писмо до Конгресот во кое најавува реорганизација на УСАИД, во кое се наведува дека одредени делови од агенцијата може да се спојат со Стејт департментот, додека други да бидат укинати.
Сепак, според извештајот на ЦРС, УСАИД е основана како независна институција во рамките на извршната власт, а претседателот нема овластување да ја прекине без одобрение на Конгресот.
Хаос во УСАИД и глобалните последици
Стотици хуманитарни програми на УСАИД, кои вклучуваат помош за оние на кои им е потребна ширум светот, се запрени откако Трамп нареди замрзнување на поголемиот дел од американската странска помош на 20 јануари, велејќи дека сака да се осигура дека средствата се усогласени со неговата политика „Америка на прво место“.
Трамп оваа реорганизација му ја довери на милијардерот Илон Маск, кој претходно ја обвини УСАИД дека е „криминална“ организација.
Соопштението на веб-страницата на УСАИД дојде само неколку часа откако претставници на Стејт департментот беа информирани дека целиот персонал на УСАИД и нивните семејства ќе бидат повлечени, според Питер Мароко, официјален Трамп назначен во понеделникот да ги надгледува операциите на агенцијата.
Оваа одлука доаѓа по двонеделниот хаос во УСАИД, каде десетици вработени во седиштето во Вашингтон веќе се испратени на одмор, додека стотици работници со внатрешни договори се раскинати. Организациите кои соработуваат со УСАИД се соочуваат со финансиски потешкотии поради наредбите на Стејт департментот да ги прекине операциите.
Иако одлуката дозволува исклучоци за итна хуманитарна помош, експертите предупредуваат на сериозни последици.
Во фискалната 2023 година, Соединетите Држави доделија 72 милијарди долари за глобална помош, вклучувајќи поддршка за жените во воените зони, пристап до чиста вода, лекови за ХИВ/СИДА, енергетска безбедност и борба против корупцијата. Според податоците на Обединетите нации, САД обезбедиле 42 отсто од вкупната хуманитарна помош во светот во 2024 година.
Финансирањето на УСАИД, иако сочинува помалку од 1% од вкупниот буџет на САД, е клучна алатка за Вашингтон за градење глобални сојузи, зајакнување на дипломатијата и спротивставување на влијанието на Кина и Русија во земјите во развој, пишува Ројтерс.
